Tvær leiðir eru færar til þess að taka á þeim greiðslu­jafn­að­ar­vanda sem Ísland stendur frammi fyrir við losun fjár­magns­hafta. Önnur er sú að eig­endur inn­lendra eigna veiti afslátt á þeim í skiptum fyrir erlendan gjald­eyri. Hin er sú að tryggja að kvikar eign­ir, þær sem eru lík­legar til að vilja fara út úr íslensku hag­kerfi við losun hafta, fær­ist í lang­tíma­eign­ir. Þetta kemur fram í nýrri grein­ar­gerð Bjarna Bene­dikts­sonar fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra um fram­gang áætl­unar um losun fjár­magns­hafta sem var birt í dag.

Í grein­ar­gerð­inni segir að aðstæður til los­unar hafta séu nú um margt ákjós­an­leg­ar. „Gott jafn­vægi er í þjóð­ar­bú­skapnum með afgangi af rekstri rík­is­sjóðs, verð­bólga er lág og und­ir­liggj­andi er við­skipta­af­gangur sem hefur skilað sér í upp­bygg­ingu óskuld­setts gjald­eyr­is­forða, sem nemur í dag um 60 millj­örðum króna.“

Þrí­þætt vanda­mál

Vanda­málið sem Ísland standi frammi fyrir sé hins vegar greiðslu­jafn­að­ar­vanda­mál. „ Það vanda­mál er þrí­þætt[...]aflandskrónu­vand­inn, vanda­mál tengd útgreiðslu úr fjár­mála­fyr­ir­tækjum sem sæta slita­með­ferð og hugs­an­legt útflæði ann­arra aðila, þ.m.t. inn­lendra aðila. Áætl­anir um losun hafta verða að tryggja að alvar­leg hætta eða örð­ug­leikar skap­ist ekki í geng­is- og pen­inga­mál­um. Gjald­eyr­is­höftin eru vernd­ar­ráð­stöfun sem hafa tryggt stöð­ug­leika sem aftur skap­aði for­sendur fyrir end­ur­skipu­lagn­ingu fjár­mála­kerf­is­ins og úrvinnslu skulda­mála heim­ila og fyr­ir­tækja í land­in­u“.

Umfang aflandskrónu­vand­ans nú er um 235 millj­arðar króna og heild­ar­eignir fjár­mála­fyr­ir­tækja í slita­með­ferð eru um 2.400 millj­arðar króna (41 pró­sent þeirra eru inn­lend­ar). Mun erf­ið­ara er að leggja mat á mögu­legt útlæði inn­lendra aðila en í skýrslu Alþjóða­gjald­eyr­is­sjóðs­ins frá 13. mars er áætlað að það gæti numið um 500 millj­örðum króna.

Í grein­ar­gerð­inni segir að í reynd séu ein­ungis tvær leiðir til að taka á þessum greiðslu­jafn­að­ar­vanda. „Það er annað hvort gert með því að (i) veita afslátt af inn­lendum eignum þegar þeim er skipt fyrir erlendan gjald­eyri (e. haircut), (ii) að tryggja að kvikar eignir fær­ist í lang­tíma­eign­ir, þ.e. að lengja í skuld­um. Skil­málar slíkra breyt­inga á eignum og skuldum verða því að tryggja að ómögu­legt sé að gjald­fella þær eða koma á fyrra ástandi. Þannig má gera ráð fyrir skamm­tíma­eig­endur slíkra gern­inga veiti afslátt af þeim (haircut) við sölu en lang­tíma­fjár­festar hagn­ist á þeim til lengri tíma lit­ið.“