Pétur Kr. Haf­stein, fyrrum hæsta­rétt­ar­dóm­ari, fyrrum for­seti kirkju­þings og for­seta­fram­bjóð­andi í for­seta­kosn­ing­un­um árið 1996, segir að krafa stjórn­valda um að auknu fram­lagi til þjóð­kirkj­unnar fylg­i sú krafa um að kirkjan skuld­bindi sig til að hefja þeg­ar ­samn­ings­við­ræður um end­ur­skoðun á öllum sam­skiptum ríkis og kirkju sé fjar­stæðu­kennd. Pétur seg­ir þessa kröfu vera „ekk­ert annað en ofbeldi gagn­vart þjóð­kirkj­unni“ og að hún sé að hans ­dómi full­kom­lega lög­laus. Þetta kemur fram í grein sem hann skrifar í Morg­un­blaðið í dag.

Í grein­inni rekur Pétur hvernig þjóð­kirkjan sam­þykki axl­aði sinn skerf eftir hrunið vegna þess „óg­væn­lega vanda í rík­is­fjár­mál­um“ sem þá blasti við. ­Upp­haf­lega hafi nið­ur­skurður til kirkj­unnar aðeins að hafa átt við árið 2010 en hann hafi síðan verið fram­lengur næstu fjögur ár.

Kirkju­þing 2015 hafi talið rétt að staðar yrði numið enda all­ar að­stæður í íslensku þjóð­fé­lagi nú betri en þær voru árin eftir hrun. Því fór ­kirkju­þing fram á að ríkið efndi að fullu kirkju­jarð­ar­sam­komu­lagið sem gert var árið 1997.„Þá bregður svo við að meiri­hluti fjár­laga­nefndar Alþingis sam­þykkir 27. nóv­em­ber 2015 að setja skil­yrði fyrir því að ríkið standi við gerða samn­inga. Í nefnd­ar­á­liti er lagt til að fram­lag til þjóð­kirkj­unnar hækki um 370 millj­ón­ir króna og mið­ist hækk­unin við „að fram­lag rík­is­sjóðs verði reiknað sam­kvæmt ­upp­haf­legu kirkju­jarða­sam­komu­lagi og þar með að allar aðhalds­kröfur sem gerð­ar­ hafa verið til Þjóð­kirkj­unnar frá og með árinu 2009 verði aft­ur­kall­aðar árið 2015.“ Síðan kemur sú fjar­stæðu­kennda við­bót í nefnd­ar­á­lit­inu að skil­yrði þess að ríkið standi við gerða samn­inga séu þau „að kirkjan skuld­bindi sig til þess að hefja þegar samn­inga­við­ræður um end­ur­skoðun kirkju­jarða­sam­komu­lags­ins sem ­feli í sér end­ur­skoðun allra fjár­hags­legra sam­skipta ríkis og kirkju (þ.m.t. hvað varðar sókn­ar­gjöld, jöfn­un­ar­sjóð sókna, fram­lög til kirkju­mála­sjóðs og Kristni­sjóðs) með veru­lega ein­földun þessara sam­skipta og hag­ræð­ingu að mark­mið­i.“ Þessi krafa á hendur þjóð­kirkj­unni er að mínum dómi algjör­lega lög­laus.“

Ekk­ert annað en ofbeldi gagn­vart þjóð­kirkj­unni

Í kirkju­jarða­sam­komu­lag­in­u frá 1997 kemur m.a. fram að það líti á eigna­af­hend­ingu og skuld­bind­ingu sem í því felist sem fulln­að­ar­upp­gjör vegna þeirra verð­mæta sem rík­is­sjóður tók við árið 1907. Þau værð­mæti voru allar kirkju­jarðir í land­inu, sem þá voru ríf­lega 600 tals­ins. Í stað­inn átti ríkið um ókomna tíð að greiða laun bisk­ups Íslands­ og vígslu­bisk­upa, 138 starf­andi presta og pró­fasta þjóð­kirkj­unnar og 18 starfs­manna bisk­ups­emb­ætt­is­ins. Í samn­ingum er kveðið á um að samn­inga­að­ilar geti, að liðnum 15 árum frá und­ir­ritun hans,

óskað eft­ir end­ur­skoðun á fjölda þeirra sem þannig fá greidd laun úr rík­is­sjóði, engu öðru. ­Síðan hafi verið gerðir við­bót­ar­samn­ingar haustið 1998 og 2006.

Pétur seg­ir það vera grund­vall­ar­at­riði samn­inga­réttar og allrar rétt­ar­skip­unar í land­inu að ­samn­inga beri að virða. „Kirkju­jarða­sam­komu­lagið frá 1997 fól í sér­ ­fulln­að­ar­upp­gjör vegna þeirra verð­mæta sem þjóð­kirkjan lét rík­inu þá í té. Báðir samn­ings­að­ilar gætu vita­skuld ákveðið af fúsum og frjálsum vilja að end­ur­skoða þann samn­ing eins og raunin er um alla samn­inga. Við ­kirkju­jarða­sam­komu­lag­inu verður hins vegar ekki hróflað ein­hliða á þeirri ­for­sendu sem meiri­hluti fjár­laga­nefndar Alþingis leyfir sér að setja fram fyr­ir­ því að rík­is­valdið standi við gerða samn­inga. Það er ekk­ert annað en ofbeld­i ­gagn­vart þjóð­kirkj­unn­i.“