Mark­aðsvirði stærstu banka heims­ins hefur hríð­fall­ið und­an­farna daga, en ástæð­urnar eru helst raktar til vax­andi óróa hjá fjár­fest­u­m ­vegna stöðu mála í heims­bú­skapn­um, að því er segir í umfjöllun Fin­ancial Times (FT) í dag. Deutsche Bank féll um 9,1 pró­sent í gær og Gold­man Sachs um 6,1 pró­sent. ­Evr­ópskir bankar féllu að með­al­tali um 6,4 pró­sent, og þeir banda­rísku um 3,1 ­pró­sent.

Mestu lækk­anir frá evr­u-krís­unni

Skarpar lækk­anir eins og þess­ar, á stærstu bönkum heims­ins, hafa ekki sést síðan verstu lægð­irnar voru á hluta­bréfa­mark­aði á árunum 2010 og 2012, sem lauk með því að Seðla­banki Evr­ópu ýtti undir auk­inn hag­vöxt og fram­gang í efna­hags­líf­inu með stuðn­ings­að­gerðum og fjárinn­spýt­ingu.

„Þessi við­brögð hjá fjár­festum eru eins og að skjóta fyrst, og spyrja spurn­inga seinna,“ segir Ewen Cameron Watt, aðal­ráð­gjafi BlackRock In­vest­ment, í við­tali við FT í dag. Vísar hann til þess að fjár­festar bregð­ist hraðar við orðrómi en áður, og því séu sveiflur oft ýkt­ar, bæði til hækk­unar og lækk­un­ar. En það sem hræði stærstu fjár­fest­ana mest, sjóði og fjár­mála­fyr­ir­tæki meðal ann­ars, sé við­var­andi óstöð­ug­leiki og óvissa.

Miklar sveiflur hafa ein­kennt hluta­bréfa­mark­aði á þessu ári, en þegar á heild­ina er litið þá hefur verð á hluta­bréfum lækkað um meira en tíu ­pró­sent á rúm­lega einum mán­uði, bæði í Banda­ríkj­unum og Evr­ópu. Í Asíu hef­ur ­lækk­unin verið enn meiri, þrátt fyrir mót­væg­is­að­gerðir Seðla­banka Kína og einnig ­nei­kvæða vexti í Jap­an, en stýri­vextir þar í landi voru lækk­aðir úr núll í -0,1 ­pró­sent í síð­asta mán­uði. Allt er því reynt til að örva hag­kerf­ið, með von um ­auk­inn vöxt og fjár­fest­ingu í huga. Hag­vöxtur í Kína mæld­ist í fyrra sá minnsti í ald­ar­fjórð­ung, eða 6,9 pró­sent. Í fyrsta skipti í meira tvo ára­tugi var hag­vöxtur í Ind­landi meiri en í Kína, eða 7,5 pró­sent.

Olíu­verðið hefur fall­ið, eft­ir­spurn minnkar

Olíu­verð hefur lækkað mikið á und­an­förnu, eins og fjall­að hefur verið um að vef Kjarn­ans, en lækk­unin nemur um 75 pró­sent þegar horft er ­yfir fimmtán mán­aða tíma­bil. Um þessar mundir hefur verðið á hrá­olíu sveiflast í kringum 30 Banda­ríkja­dali á tunn­una, en undir lok árs 2014 fór það hæst í 115 ­Banda­ríkja­dali.

Verð­lækk­unin hefur öðru fremur verið skýrð með því að eft­ir­spurn í heims­bú­skapnum sé að minn­ka, á meðan fram­leiðsla hefur hald­ist ó­breytt. Þannig sé ójafn­vægi fyrir hendi milli fram­boðs og eft­ir­spurn­ar.

Í FT í dag kemur fram að nú séu fjár­festar farnir að ótt­ast hið versta. Fjár­mála­kerfin séu ekki nógu burgðug til að takast á við ­sam­drátt­ar­skeið, og að skuldum vafnir rík­is­sjóð­ir, ekki síst Evr­óp­ur­landa, mun­i ­lenda í enn meiri erf­ið­leik­um. Enn sem komið er eru það hel­st hluta­bréfa­mark­aðir sem sýna ein­kenni þess að fjár­festar ótt­ist næstu mán­uð­i. Hag­tölur í Banda­ríkj­unum hafa verið að batna á und­an­förnum mán­uð­um, og mælist at­vinnu­leysi undir fimm pró­sentum þessi miss­er­in, en nýjum störfum fækk­aði hins ­vegar nokkuð í jan­úar miðað við sama mánuð í fyrra.



Evr­ópu er atvinnu­leysi að með­al­tali ríf­lega tíu pró­sent, og hefur Seðla­banki ­Evr­ópu sagt að hugs­an­lega muni koma til þess að nýjum stuðn­ing­ar­að­gerð­u­m ­bank­ans verið hrint í fram­kvæmd, sem miði að því að örva hag­kerf­in.