Alls­herj­ar- og mennta­mála­nefnd Alþingis hefur nú lokið afgreiðslu á frum­varpi Ill­uga Gunn­ars­son­ar, mennta- og menn­ing­ar­mála­ráð­herra, um náms­lán og náms­styrki til ann­arar umræðu, og hefur verið lögð til sú breyt­ing á mál­inu að náms­að­stoð verði fyr­ir­fram­greidd og greidd út mán­að­ar­lega, óski náms­menn eftir því.



Þetta kemur fram í til­kynn­ingu frá mennta­mála­ráðu­neyt­inu til fjöl­miðla.

Einnig hefur verið lagt til að vextir verði að hámarki 2,5% að við­bættu 0,5% álagi, að veitt verði aukið svig­rúm til dokt­ors­náms og að heim­ilt sé að afskrifa afborg­anir af náms­lánum þeirra sem verða óvinnu­færir vegna slyss eða veik­inda. Einnig verður Lána­sjóði íslenskra náms­manna skylt að veita nákvæmar upp­lýs­ingar um stöðu lána með reglu­legum hætti, að því er segir í til­kynn­ing­unni.

Nán­ari útlistun á breyt­ing­unum má sjá hér að neð­an.

·         Fyr­ir­fram­greiðsla náms­að­stoð­ar: Helsta breyt­ingin sem lögð hefur verið til í með­förum nefnd­ar­innar er að náms­menn geti óskað eftir sam­tíma­greiðslu náms­að­stoð­ar. Um er að ræða mán­að­ar­lega fyr­ir­fram­greiðslu náms­að­stoðar fyrir allt að 22 ECTS ein­ingum á hverju miss­iri. Mis­munur á þegar greiddri náms­að­stoð og náms­að­stoð miðað við náms­fram­vindu verður greiddur í lok ann­ar. Ekki er veitt fyr­ir­fram­greiðsla á fyrsta miss­iri hvers náms­manns.

·         Vextir verði breyti­leg­ir: Þá verða teknir upp breyti­legir vextir á náms­lánum með 2,5% vaxta­þaki. Einnig verður sett hámark á álag til að mæta afföll­um, sem verður 0,5%. Stjórn Lána­sjóðs íslenskra náms­manna verður heim­ilt að ákveða lægri vexti í úthlut­un­ar­reglum að teknu til­liti til með­al­fjár­mögn­un­ar­kjara sjóðs­ins hjá lán­veit­endum sínum á hverjum tíma.

·         Aukið svig­rúm fyrir dokt­or­snema: Hafi náms­maður full­nýtt rétt sinn til náms­að­stoðar skv. frum­varp­inu getur hann sótt um und­an­þágu til LÍN fyrir allt að 60 ECTS ein­ingum til við­bót­ar. Með því er komið til móts við tak­mark­aðan hóp dokt­or­snema sem full­nýtir rétt sinn til náms­að­stoð­ar, til dæmis í bakkalár og meist­ara­námi, og leggur síðan stund á dokt­ors­nám sem hvorki er launað né styrkt með öðrum hætti.

·         Afskriftir fyrir þá sem verða óvinnu­færir vegna slyss eða sjúk­dóms: Þá er lagt til að tekin verði upp heim­ild til þess að afskrifa afborg­anir þeirra sem verða fyrir veru­legum fjár­hags­örð­ug­leikum vegna óvinnu­færni sökum slyss, sjúk­dóms eða af öðrum sam­bæri­legum ástæðum hafi þeir full­nýtt frestun á end­ur­greiðsl­um. Afskrift tekur til allra afborg­ana sem falla til á meðan við­kom­andi er óvinnu­fær.

·         Aukin upp­lýs­inga­skylda Lána­sjóðs íslenskra náms­manna: Kröfur til Lána­sjóðs íslenskra náms­manna um upp­lýs­inga­gjöf verða aukn­ar. Sjóðnum verður skylt að bjóða upp á við­mót til þess að vænt­an­legir lán­takar geti aflað sér upp­lýs­inga um mögu­lega greiðslu­byrði af náms­lánum sín­um, til dæmis með reikni­vél á vef­síðu sjóðs­ins. Þá verður sjóðnum gert að upp­lýsa lán­þega með reglu­bundnum hætti um stöðu þegar tek­inna lána og vænt­an­lega greiðslu­byrði miðað við stöðu þeirra.

·         Kann­aðir verði skatta­legir hvatar fyrir náms­menn sem flytja út á land: Einnig er lagt til að skip­aðir verði tveir starfs­hópar í kjöl­far gild­is­töku á frum­varp­inu. Sá fyrri til þess að gera til­lögur að skatta­legum hvötum til handa náms­mönnum sem flytja út á land að námi loknu, eins og er til dæmis gert í Nor­egi. Seinni starfs­hópnum er ætlað að end­ur­skoða lög um náms­styrki nr. 79/2003 og kanna sam­spil þeirra laga við lög um náms­lán og náms­styrki.

Breyt­ing­arnar hafa í för með sér kostn­að­ar­auka fyrir rík­is­sjóð, einkum upp­taka á sam­tíma­greiðslum náms­lána sem kallar á til­færslu á kostn­aði á milli ára. Gert er ráð fyrir að ein­skiptis­kostn­aður vegna sam­tíma­greiðslna nemi tæp­lega 5 millj­örðum króna, en alls­herj­ar- og mennta­mála­nefnd hefur lagt til að fjár­auka­lögum verði breytt til sam­ræm­is.