Eftir um sjö vikur verð ég pabbi. Á sónar virð­ist litla stelpan vera með alla fingur og tær. Hún er dug­leg að sparka til skiptis í öll líf­færi móður sinnar og þegar líður að hátta­tíma sest stelpan á þvag­blöðru hennar og hossar sér, símíg­andi móður sinni til mik­ils ama og föður sínum til kátínu.

Það að eiga von á stelpu hefur verið áhuga­verð upp­lif­un. Í fyrstu var þetta mjög spenn­andi. Ég var fyrir löngu búinn að prufa allt dóp­ið, nema stjórn­mál og barn­eign­ir. Loks­ins eitt­hvað nýtt að ger­ast! Smám saman hafa hins­vegar bæst við spenn­una und­ar­leg ný áhuga­mál eins og taubl­eyjur og tungu­mál ung­barna í bland við til­finn­ingar eins og hreinan ótta, óvæntan metnað og aukna löngun til að leið­rétta kyn­bundið órétt­læti, hvar sem það birt­ist.

„T­his is a man’s world“ söng wifebea­ter­inn James Brown og grín­að­ist ekki með það í eina mín­útu.

„This is a man’s world“ söng wifebea­ter­inn James Brown og grín­að­ist ekki með það í eina mín­útu. Undir það tók starfs­bróðir hans í tón­list og heim­il­is­of­beldi John Lennon þegar hann sagði „Woman is the nig­ger of the world“. Ég held nefni­lega að ef ég ætti von á strák þá væru til­finn­ingar mínar ólík­ar. Af því að þá þyrfti ég ekki að hafa eins miklar áhyggjur af því að barnið mitt hlyti heft­andi for­mótun eða yrði á annan hátt mis­munað vegna kyn­ferð­is.

Ég var einu sinni for­rétt­inda­skít­hæll

Ég hugsa oft um ömmu mína Helgu. Fædd árið 1930 úti í Elliðaey á Breiða­firði á þeim tíma þegar hennar frami fólst í því að fara í hús­mæðra­skóla og sjá um að ala upp fjóra stráka með öllu sem því fylgdi á meðan mað­ur­inn hennar sinnti sínum frama. Hún hefur sagt mér að ef hún væri ung kona í dag þá hefði hún viljað mennta sig. Fara í forn­leifa­fræði. Mér finnst frekar sorg­legt að hún hafi aldrei haft tæki­færi til þess. Hugsið ykkur allt þetta hæfi­leik­a­ríka fólk, fast í þvingu feðra­veld­is­ins.  Hversu marga Nóbels­verð­launa­hafa ætli við höfum læst í dýflissu kyn­bund­inna hlut­verka?

Ég er t.a.m. alinn upp í þeirri trú að þrif og elda­mennska séu störf kon­unn­ar. Að umsjá barna séu störf kon­unn­ar. Og að allt annað til­fallandi sem er leið­in­legt og launa­laust séu störf kon­unn­ar. Ég ætla því að leggja mig fram við að láta dóttur mína sjá mig vinna að minnsta kosti helm­ing­inn af öllum til­fallandi heim­il­is­störf­um. Til þess að hún geri sér grein fyrir því að kyn­bundin skipt­ing á heim­il­is­verkum eigi að vera jafn­mik­ill hluti af for­tíð­inni og auð­mýkt núver­andi for­sæt­is­ráð­herra.

Ég var nefni­lega einu sinni for­rétt­inda­skít­hæll og naut í blindni þeirrra fríð­inda sem skauf­inn á mér ósjálfrátt veitti mér. Stund­aði óvarið kyn­líf án þess að hafa eina ein­ustu áhyggju af þung­un­um. Sat á rass­inum í ótelj­andi fjölda fjöl­skyldu­boða með öðrum frussandi pungum á meðan kon­urnar svitn­uðu í eld­hús­inu. (Þegar ég var sex ára spurði ég mömmu hvort við þyrftum ekki að redda henni þern­u-skuplu. No joke.) Ég hef gripið frammí fyrir kon­um. Niðrað upp­lif­anir þeirra. Kallað þær mark­leys­ur.

Þannig maður spyr sig, hvernig get ég, fyrr­ver­andi karl­remba og skít­hæll, núver­andi örvænt­inga­fullur verð­andi fað­ir, reynt að und­ir­búa dóttur mína fyrir þennan heim?

Það tók mig tíma og vinnu að reyna að tæta utan af mér þetta mynstur, þó tægj­urnar hangi ennþá á mér. Ég þurfti að læra það að ég byggi við for­rétt­indi og hver þau væru. Svo þurfti ég reyna að klæða mig úr þeim. Í dag finnst mér fátt jafn hall­æris­legt og karl­mennska.  Bílar á stórum dekkj­um, byssur og bor­ar? Hvaða kjaftæði er þetta? Á ég að vera að betri í að stýra herjum og snúa stýrum af því ég er með pung?

Örvænt­inag­fullur faðir und­ir­býr dóttur fyrir heim­inn

Þannig maður spyr sig, hvernig get ég, fyrr­ver­andi karl­remba og skít­hæll, núver­andi örvænt­inga­fullur verð­andi fað­ir, reynt að und­ir­búa dóttur mína fyrir þennan heim? Heim launa­mis­mun­ar. Heim þar sem kyn­bundið ofbeldi er jafn rót­gró­ið, sam­fé­lags­legt krabba­mein og Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn. Heim feðra­veld­is­ins.

Heim þar sem stelpum er sagt að vera hljóðar og þægar á meðan strákum er hrósað fyrir að vera hug­rakkir og rögg­sam­ir. Þar sem stelpum er sagt að þær eigi að sýna ábyrgð á meðan strákar eru jú, og verða alltaf, strák­ar. Þar sem stelpur eiga helst að vera ósýni­legar og ef maður slys­ast til að sjá þær skulu þær ekki dirfast að vera illa mál­að­ar, of mikið mál­aðar eða (guð forði þeim!) ómál­að­ar.

Stað­reyndin er sú að dóttir mín mun lenda í því að ein­hver mun taka minna mark á henni ein­fald­lega vegna þess að hún er kven­kyns. Að ein­hver mun grípa frammí fyrir henni af því hún er kona. Að ein­hver mun vilja gera lítið úr henni vegna þess hvernig kyn­færi hún er með. Þess vegna vona ég að þegar það ger­ist geti hún borið kennsl á þá hegðun sem kyn­bundna mis­mun­un, fær um að segja við­kom­andi að end­ur­skoða afstöðu sína með orð­unum “Far þú í rass­gat, risa­eðla.” Það er nógu mikið traðkað á konum þó ég venji ekki dóttur mína við það að sætta sig kurt­eis­is­lega við mis­mun­inn.

Orð eru álög

En það er einmitt á okkar ábyrgð, sem berum kennsl á órétt­læt­ið, að snúa því við. Að kenna afkvæmum okk­ar, hvort sem þau eru með typpi eða píku, að taka við drullugu jafn­rétt­is-kefl­inu og halda áfram að reyna að þrífa af því blóðið og sæð­ið.

Til dæmis mun dóttir mín, ef ekk­ert verður að gert, aðeins vera skráð í þjóð­skrá sem Braga­dótt­ir. Þrátt fyrir að móðir hennar hafi bók­staf­lega borið hit­ann og þung­ann af því að hýsa þennan litla leigj­anda í lík­ama sín­um. Það finnst mér sjúk­lega hall­æris­leg karl­remba og frekja. Við höfum því ákveðið að láta hana bera nöfnin okkar beggja. Einnig ætlum við að reyna að forð­ast að skýra hana nafni sem er afleiða af karl­manns­nafni: Guð­mund­ína, Magn­ús­ína eða Ket­il­ríð­ur. (Ekki það að Ket­il­ríður sé karl­mannsaf­leiða, það er bara algjör­lega hræði­legt nafn).

Orð eru álög, og með þeim sköpum við upp­lifun, barn­anna og okk­ar. Þess vegna ætla ég að sleppa því, í kringum hana og all­stað­ar, að tala um kven­legar og karllægar kenndir sem slæmar og góð­ar. Allt bara er - hættum að gefa öllu í umhverfi okkar ein­kunn. Mér sýn­ist nefni­lega ekki vera til neitt sem heitir karl­mann­legt og kven­legt nema kyn­færin á okk­ur, og meira að segja þau eru flæð­andi.

Mér sýn­ist nefni­lega ekki vera til neitt sem heitir karl­mann­legt og kven­legt nema kyn­færin á okk­ur, og meira að segja þau eru flæð­andi.

Stað­reyndin er hins­vegar sú að á end­anum er ég að fara að fá ein­stak­ling í hend­urnar með sínar eigin skoð­anir og sjálf­stæðan vilja. Til­búin að fara rak­leiðis á skjön við allar þær háleitu hug­myndir sem pabbi hennar hafði um full­komna félags­lega mótun henn­ar. Allt í einu er upp­á­halds lit­ur­inn hennar bleikur og hún vill vera prinsessa sem langar bara í sterkan mann sem gengur í jakka­fötum með skjala­tösku og sér um hana á meðan hún puntar heim­ilið hlust­andi á Nicki Minaj syngja um rass­gatið á sér. Þá er nátt­úru­lega lítið sem ég get gert annað en að yppa öxlum yfir til­raun minni og segja „Ojæja, ég alla­vega reynd­i.“