Hvað er þetta Brexit?
Brexit er um þessar mundir lykilhugtak í fréttum af erlendum vettvangi. En hvað er Brexit og hvað hefur það í för með sér?
Brexit
Rifist um framtíð Bretlands
Brexit er risaatburður í sögu Evrópusamrunans sem hófst eftir seinni heimstyrjöld. Bretar takast nú á um framtíð landsins í Evrópusambandinu. Hér eru rökin með og á mót í þremur lykilmálaflokkum
Breska þjóðin gengur að þjóðaratkvæðagreiðslu á morgun þar sem kosið verður um þátttöku Bretlands í Evrópusambandinu. Brexit er þegar farið að hrista stoðir Evrópusambandsins (ESB) og mun án efa hafa áhrif á Evrópusamrunann til framtíðar, hvernig sem fer.
Breska þjóðin er klofin í herðar niður í þessu máli. Hver skoðanakönnunin á fætur annarri sýnir að hnífjafnt er milli fylkinganna sem vilja annað hvort úr ESB eða vera í því. Umræðurnar um þessa mikilvægu ákvörðun hafa einkennst af mikilli heift og persónulegum árásum, þar sem skipst er á gífuryrðum.
Málið er þverpólitíkst í Bretlandi. Sem dæmi má nefna að í Íhaldsflokknum, sem fer með forsætisráðuneytið, eru tveir helstu leiðtogar flokksins ekki á sama máli. Boris Johnson, fyrrverandi borgarstjóri í London, er aðalmaðurinn í „Leave-camp“ þeirra sem vilja úr ESB en David Cameron forsætisráðherra er helsti talsmaður „Stay-camp“ þeirra sem vilja halda samstarfinu áfram.
Umræðan hefur að mestu fjallað um þrjú atriði. Íslendingar sem fylgst hafa með þjóðmálaumræðunni hér á landi þekkja kannski kunnugleg stef hér, með öfugum formerkjum. Helstu átakamál Breta í Evrópuumræðunni eru fullveldið, fólksflutningar og efnahagurinn. Hér að neðan má sjá rökin í báðar áttir í þessum þremur málum. Cheers!
Við verðum að fá fullveldið okkar til baka!
Bretland er fullvalda ríki, og spurningin um hvort það geti raunverulega talist það, í ljósi aðildar að Evrópusambandinu, hefur verið hávær í Brexit-rökræðunum. Þessi umræða hljómar vafalítið kunnuglega frá því umræðan um Evrópusambandsumsókn Íslands stóð sem hæst.
Vote remain
Lykilatriði þegar kemur að fullveldinu, í huga þeirra sem vilja að Bretland verði áfram í sambandinu, er að Bretland sé þátttakandi í mótun alþjóðlegra laga og reglna, og taki þátt í alþjóðapólitískri vinnu. Í gegnum aðild að ESB er rödd Bretlands skýr og hrein, og með henni getur landið í raun best tryggt fullveldi sitt. Með því að velja einangrun og að standa utan sambandsins þá sé landið fjarri því að tryggja hagsmuni sína. Fullveldi er best tryggt með miklu og ríku samstarfi við aðrar þjóðir, með virkri þátttöku í ríkjabandalögum eins og Evrópusambandinu. Þeir sem telja Bretlandi betur borgið í ESB hafa jafnvel sagt sambandið styðja við fullveldi Breta, fremur en að skerða það.
Vote leave
Þeir sem eru á móti veru Bretlands í Evrópusambandinu, segja að Bretland geti vart talist fullvalda ríki, á meðan það er í Evrópusambandinu. Svo miklar kvaðir fylgi því að vera aðildarríki, að mörg mikilvæg innanríkismál Bretlands, séu í raun komin frá landinu og til Brussel. Sérstaklega eru nefnd innflytjendamál í því samhengi og „endurheimt landamæranna“. Stefnumótun í ríkisfjármálum, fyrir alla álfuna, falli ekki að öllu leyti að hagsmunum Bretlands, heldur miklu frekar Þýskalands og ríkja í Mið-Evrópu. Með því að fara út úr Evrópusambandinu þá geti Bretland náð öllum vopnum sínum, og ráðið för í stóru sem smáu.
Flutningur fólks til Bretlands er að eyðileggja samfélagið
Innflytjendamál eru eldfimmt umræðuefni í Bretlandi eins og víða annars staðar í Evrópu. Á ríflega 20 ára tímabili, frá 1993 til og með 2014, fjölgaði fólki sem fætt er utan Bretlands úr 3,8 milljónum í 8,3 milljónir, af um 65 milljóna heildarfjölda. Erlendum ríkisborgurum í Bretland fjölgaði á sama tíma úr tveimur milljónum í fimm milljónir. Óhætt er að segja að fylkingar sem eru hlynnt veru í EBS og á móti, séu ósammála um hvort þessi staða sé til góðs eða ills.
Vote remain
Bretland þarf á fólki frá útlöndum að halda, og það hefur sýnt sig breska hagkerfið getur ekki án þess verið. Það hafa ekki fylgt innflytjendum meiri vandamál en Bretum sjálfum. Það er partur af alþjóðavæddum heimi, að útlendingum fjöldi í Bretlandi, og svipaða þróun má sjá í nær öllum þróuðum ríkjum heimsins. Í ljósi þessa, skiptir miklu máli, að Bretland sé aðili að Evrópusambandinu og taki virkan þátt í því að efla lífskjör í álfunni í formlegu ríkjabandalagi. Fjölbreytnin er styrkur, ekki veikleiki.
Vote leave
Slagorðið, Bretland fyrst (Britain First) hefur verið afar áberandi í umræðunni í Bretlandi um þjóðaratkvæðagreiðsluna sem fram fer á morgun. Þeir sem eru á móti, grípa oft til þess að segja að innflytjendur séu að taka störf af Bretum og séu þannig frekar byrði á hagkerfinu en hitt. Þá hafa þeir sem ekki eru ekki hrifnir af því ao opna Bretland fyrir straumi fólks, bent á að straumurinn byggi á grundvallaratriði Evrópusambandsins um frjálsa för fólks. Þannig hafi Evrópusambandið ýtt undir fjölmenningu, sem ógni breskum gildum og dragi um breskum menningarstraumum í sjálfu heimalandinu.
Efnahagurinn
Bretland sker sig frá öllum öðrum Evrópusambandslöndum, hvað eitt mál varðar. Landið er það langfjölmennasta af 28 aðildarríkjum sem er með eigin mynt og peningastefnu. Breska pundið og peningastefnan hvílir á herðum Englandsbanka, sjálfstæðs seðlabanka Bretlands. Samtals búa 65 milljónir manna í Bretlandi. Atvinnulífið er borið uppi af þjónustuiðnaði ýmis konar, eða um 78 prósent. Atvinnuleysi mælist nú um fimm prósent og landsframleiðsla hefur vaxið fremur hægt að undanförnu, eða um 0,1 prósent á fyrst ársfþjórðungi þessa árs.
Vote remain
Bretland á allt sitt undir tengingu við innri markað Evrópusambandsins og það er mikill hagur Breta að hafa sterka og áhrifamikla rödd – í ljósi þess að Bretland er eitt stærsta ríki Evrópu – á vettvangi þess. Þetta er grundvallaratriði í stefnu þeirra sem vilja Bretland áfram í sambandinu, og þar fer fremstur í flokki David Cameron, forsætisráðherra. Efnahagslega hafi það mikla þýðingu, einkum og sér í lagi vegna þess hve alþjóðlegt efnahagslífið er orðið. Gangur efnahagsmála þvert á landamæri séu ekki rök fyrir því að yfirgefa sambandið heldur þvert á móti. Bretland gæti einangrast efnahagslega með því að taka ekki þátt í mótun regluverks í Evrópu, þar sem yfir 500 milljónir búa, og stærstur hluti utanríkisviðskipta Bretlands er með tengingu. Þó Evrópusambandið geti glímt við stór vandamál, þá verða þau ekkert minni ef Bretland er ekki í Evrópusambandinu. Þau hverfa ekki. Bein aðild að viðskiptasamningum Evrópusambandsins við önnur markaðssvæði heimsins, er mikilvæg Bretlandi.
Vote leave
Þeir sem styðja útgöngu Bretlands, horfa til þess að Bretland geti notið sín enn betur – með sína sjálfstæðu efnahagsstefnu og eigin mynt – ef það er ekki formlega í Evrópusambandinu. Í stuttu máli, þá nái Bretland að fjarlægja sig „vandamálum“ sem fylgja því að vera hluti af ríkjabandalagi, þar sem ákvarðanir byggja á því að taka tillit til hagsmuna allra ríkja. Boris Johnson, fyrrverandi borgarstjóri í London og einn þeirra sem er í framvarðasveitinni hjá hreyfingunni sem vill úr sambandinu, segir að Bretland sé nú þegar utanveltu í Evrópusambandinu, með sína eigin stefnu og hagsmuni. Við þurfum að setja Bretland í fyrsta sæti, en ekki Evrópusambandið, hefur Johnson ítrekað. Alþjóðlegt viðskiptafrelsi Breta komist ekki uppnám með útgöngu úr Evrópusambandinu, og breska hagkerfið muni standa betur að vígi ef Bretland standa utan sambandsins.
