Steingrímur Erlingsson, fyrrverandi forstjóri Fáfnis Offshore, hefur stefnt fyrirtækinu og vill að það greiði sér sex mánaða uppsagnafrest og orlof. Málið verður tekið fyrir í héraðsdómi Reykjavíkur 22. júní næstkomandi. Núverandi stjórnendur Fáfnis hafna þessu og gera gagnkröfu á Steingrím. Þeir telja að hann hafi ekki staðið við skyldur sínar á uppsagnarfresti. Steingrímur hafi brotið trúnaðarskyldu og tekið með sér tölvu í eigu Fáfnis án leyfis þegar hann hætti störfum. Frá þessu er greint í Fréttablaðinu í dag.
Stjórn Fáfnis Offshore rak Steingrím, sem var bæði forstjóri og stofnandi fyrirtækisins, um miðjan desember 2015. Heimildir Kjarnans hermdu að miklir samstarfserfiðleikar hefðu verið milli stjórnar Fáfnis Offshore og Steingríms undanfarið.
Fáfnir Offshore sérhæfir sig í þjónustu við olíu- og gasborpalla auk annarra verkefna á norðlægum slóðum. Steingrímur, sem á enn 21 prósent hlut í fyrirtækinu, stofnaði það árið 2012.
Var talað um að skrá fyrirtækið á markað
Síðla árs 2014 þótti Fáfnir Offshore afar áhugaverður fjárfestingakostur. Íslenskir fjárfestar, aðallega lífeyrissjóðir í gegnum framtakssjóði, kepptust við að fjárfesta í fyrirtækinu fyrir milljarða króna. Það var „hiti“ í kringum fyrirtækið og menn létu það ekkert mikið á sig fá þótt heimsmarkaðsverð á olíu hefði hrunið úr um 115 dölum á tunnu sumarið 2014 í um 60 dali í janúar 2015. Hermann Þórisson, framkvæmdastjóri Horns II, talaði meira að segja um það í viðtali við Markaðinn, fylgiblað Fréttablaðsins um efnahagsmál og viðskipti, í þeim mánuði að Fáfnir væri „fyrirtæki sem mjög áhugavert væri að sjá fara á markað. Vissulega eru erfiðar markaðsaðstæður í olíugeiranum akkúrat í dag, en þær voru mjög góðar fyrir sex mánuðum.“ Hermann sagði að ef ytri aðstæður myndu batna þá gæti Fáfnir Offshore vel verið nógu stórt til að fara á markað.
Ári síðar var heimsmarkaðsverð á olíu komið niður í 26,7 dali á tunnu. Það er tæplega fjórðungur þess sem það var sumarið 2014. Þumalputtareglan er sú að til að olíuvinnsla á norðlægum slóðum borgi sig þurfi heimsmarkaðsverð á olíu að vera að minnsta kosti 60 dalir á tunnu. Tugir skipa sem gera út á sama markað og Fáfnir Offshore hefur verið lagt og fyrirtækin sem eiga þau glíma nú við mikinn rekstrarvanda. Þá hefur olíuborpöllum í Norðursjó fækkað mikið.
Skip sem kostaði yfir fimm milljarða
Fáfnir Offshore á skipið Polarsyssel, sem kostaði yfir fimm milljarða króna og er dýrasta skip Íslandssögunnar. Það skip var afhent haustið 2014 og er með þjónustusamning við sýsluembættið á Svalbarða til tíu ára um birgðaflutninga og öryggiseftirlit. Sá samningur gengur út á að sýslumannsembættið hefur skipið til umráða að lágmarki í 180 daga á ári, eða sex mánuði. Hina sex mánuði ársins stóð til að nota skipið í verkefni tengdum olíu- og gasiðnaðinum í Norðursjó.
Í október 2015 var gerður nýr samningur við sýslumannsembættið á Svalbarða. Hann átti að tryggja Polarsyssel verkefni í níu mánuði á ári og var síðan staðfestur í febrúar 2016. Þessi samningur er eina verkefni Fáfnis Offshore sem stendur og því gríðarlega mikilvægur.
Fáfnir Offshore var stórhuga verkefni og fyrirtækið ætlaði sér stóra hluti. Steingrímur, sem stofnaði fyrirtækið, þykir mjög drífandi eldhugi og náði að sannfæra ansi marga á árinu 2014 um þau tækifæri sem biðu handan við hornið. Í nóvember 2014 var Steingrímur viðmælandi á fræðslufundi VÍB, sem er hluti af Íslandsbanka. Þar sagði hann meðal annars að Fáfnir Offshore stefndi að því að vera með 3-4 skip í rekstri á næstu árum. Úr því varð hins vegar ekki og Fáfnir Offshore tapaði um tveimur milljörðum króna á árinu 2015.
Afhending á seinna skipi Fáfnis tafðist mikið
Samhliða lækkandi olíuverði jókst vandi Fáfnis Offshore jafnt og þétt. Kjarninn greindi frá því í byrjun desember 2015 að afhending á Fáfni Viking, skipi í eigu Fáfnis Offshore, hafi verið frestað í annað sinn. Skipið átti að afhendast í mars 2016 en samkvæmt samkomulagi milli Fáfnis og norsku skipasmíðastöðvarinnar Hayvard Ship Technologies AS var síðar ákveðið að afhending þess myndi frestast fram til júnímánaðar 2017. Í fyrrahaust var enn ákveðið að fresta afhendingu skipsins, nú til apríl 2019. Því samkomulagi fylgdi þó krafa um að gengið yrði frá fyrirframgreiðslu á hluta kaupverðsins í byrjun janúar 2017. Það gekk ekki eftir og í febrúar 2017 var tilkynnt að Hayvard hefði rift samningum við Fáfni Offshore, að skipasmíðastöðinn ætli að sækja bætur og selja skipið, sem er að hluta byggt, upp í skuldir.
Á enn hlut í fyrirtækinu
Steingrímur, sem á enn 21 prósent hlut í fyrirtækinu samkvæmt fyrirtækjaskrá, stofnaði Fáfni Offshore árið 2012. Hann reyndi í janúar 2016 að kaupa hlut tveggja stærstu hluthafa Fáfnis Offshore, sjóðanna Akurs og Horns II, sem eru í eigu íslenskra lífeyrissjóða, banka og VÍS, fyrir brotabrot af því fé sem sjóðirnir hafa lagt í fyrirtækið. Samkvæmt fréttum DV um málið hafði Steingrímur tryggt sér fjármögnun hjá kanadíska fjármálafyrirtækinu Prospect Financial Group. Halldór J. Kristjánsson, fyrrverandi bankastjóri Landsbanka Íslands, er starfsmaður Prospect Financial Group. Tilboði Steingríms var hafnað.
Íslenskir bankar tapa á íslensku olíuútrásinni
Íslenskir bankar veðjuðu umtalsverðum fjármunum á útrás í norska olíuiðnaðinn. bæði Arion banki og Íslandsbanki lánuðu samtals um 5,7 milljarða króna á árunum 2013 og 2014 til norska félagsins Havila Shipping ASA, sem var endurskipulagt í fyrra vegna slæmrar fjárhagsstöðu.
Íslandsbanki hefur ekki viljað upplýsa um hvert ætlað tap bankans á lánum til Havila er. Í ársreikningi bankans fyrir árið 2015, sem birtur var í febrúar 2016, kom fram að bankinn hefði bókað virðisrýrnun á stöðu sína á lánum til fyrirtækja sem þjónusta olíuiðnaðinn. Ljóst er að sú rýrnun snýr að annars vegar að lánum til Havila og hins vegar til Fáfnis Offshore, sem Íslandsbanki fjármagnaði. Í reikningnum kom fram að eitt prósent af útlánasafni bankans var til fyrirtækja sem þjónusta olíuiðnaðinn. Alls voru útlán til viðskiptavina 665,7 milljarðar króna um síðustu áramót og því námu lán til geirans tæpum sjö milljörðum króna.
Í ársreikningi Arion banka fyrir árið 2015 kom fram að bankinn hafði fært verulega varúðarniðurfærslu á lán til erlendra fyrirtækja í þjónustustarfsemi tengdri olíuleit, í kjölfar erfiðleika á þeim markaði, á síðasta ársfjórðungi ársins 2015.
Ekki var tilgreint um hversu mikið lánið var fært niður en þar kom hins vegar fram að hrein virðisbreyting lána var 3,1 milljarður króna á árinu. Í afkomutilkynningu Arion banka sagði að niðurfærslurnar séu að mestu vegna lánsins til Havila og á lánum sem bankinn yfirtók frá AFL –sparisjóði á árinu 2015.
Samkvæmt ársreikningi voru lánin sem komu frá AFLi færð niður á öðrum ársfjórðungi síðasta árs. Um þriggja milljarða króna varúðarniðurfærsla var færð á efnahagsreikning bankans á fjórða ársfjórðungi. Sú niðurfærsla er því að mestu leyti vegna lánsins til Havila og ljóst að bankinn reiknar með miklum afföllum vegna þess.
