Ísland er eina landið innan Evr­ópska efna­hags­svæð­is­ins sem ekki hefur afnumið einka­rétt rík­is­ins á póst­þjón­ustu. Til stendur að afnema einka­rétt­inn, en frum­varp þess efnis verður lík­lega lagt fyrir á Alþingi í haust. Þetta kemur fram í nýrri umsögn sem Við­skipta­ráð Íslands skil­aði inn til sam­göng­u-og sveit­ar­stjórn­ar­ráðu­neyt­is­ins í dag. 

Eina EES-landið

Umsögn Við­skipta­ráðs er um drög að frum­varpi um póst­þjón­ustu sem birt voru á vef Stjórn­ar­ráðs­ins fyrir mán­uði síð­an. Í drög­unum er lagt til að  einka­réttur rík­is­ins verði lagður niður og opnað fyrir sam­keppni á póst­mark­að, en þannig yrði hag­kvæm lág­marks­þjón­usta tryggð um allt land. 

Sam­kvæmt drög­unum að laga­frum­varp­inu eiga umræddar breyt­ingar sér langan aðdrag­anda. Einka­réttur rík­is­ins á póst­þjón­ustu var skil­greindur í lögum árið 1940, en frá 1998 hefur dregið úr honum eftir breyt­ingum á reglu­gerðum Evr­ópu­sam­bands­ins. 

Núgild­andi lög eru frá 2002, en sam­kvæmt þeim eru bréf undir 50 grömmum háð einka­rétti. Frum­varp­ið, sem búist er við að verði lagt fram í haust, er byggt á til­skipun Evr­ópu­þings­ins frá árinu 2008. Öll önnur ríki innan EES hafa þegar inn­leitt til­skip­un­ina og fellt einka­rétt hins opin­bera á póst­þjón­ustu úr gildi

Við­skipta­ráð seg­ist fagna þessu skrefi og tekur heils­hugar undir meg­in­efni frum­varps­ins. Sam­kvæmt umsögn­inni telur ráðið afnám einka­réttar vera fyrsta skrefið í átt að við­un­andi póst­þjón­usta verði stunduð á hag­kvæman hátt, í virku sam­keppn­isum­hverfi og með lág­marks­kostn­aði fyrir hið opin­bera.

Í hópi með Sam­keppn­is­eft­ir­lit­inu

Við­skipta­ráð eru ekki einu sam­tökin sem gagn­rýnt starf­semi Íslands­pósts, en í febr­úar síð­ast­liðnum setti Sam­keppn­is­eft­ir­litið fyr­ir­tæk­inu skil­yrði um breyt­ingar á starf­semi þess. Voru skil­yrðin sett til þess að vinna á móti sam­keppn­is­hömlum sem séu til staðar vegna mark­aðs­ráð­andi stöðu Íslands­póst­s. 

Ákvörðun Sam­keppn­is­eft­ir­lits­ins var kærð af Póst­mark­aðnum ehf. og móð­ur­fé­lagi þess, Sam­skipum ehf., þar sem þeir töldu ekki vera tekið nægt til­lit til kvart­anna þeirra. Í dag sendi Sam­keppn­is­eft­ir­litið hins vegar frá sér yfir­lýs­ingu þar sem Áfrýj­un­ar­nefnd  sam­keppn­is­mála hefur stað­fest ákvörðun eft­ir­lits­ins og stendur hún því enn.

Í dýr­ari kant­inum

Tölu­verður kostn­að­ar­munur er á póst­þjón­ustu Íslands og ann­arra landa, ef marka má verð­skrár nágranna­land­anna.  Grafið hér að neðan sýnir verð á B-póst­send­ingu inn­an­lands á 20 gramma bréfi. Upp­lýs­ingar eru fengnar frá Íslands­pósti auk póst­fyr­ir­tækja í Sví­þjóð, Nor­egi, Finn­landi og Dan­mörku.

B-Póst­send­ingar á Íslandi eru dýrastar allra Norð­ur­landa, en mestur er mun­ur­inn 50% milli Íslands og Sví­þjóð­ar. 

Hag­fræði­stofnun hefur klárað skýrslu um verð­lagn­ingu á grunn­þjón­ustu Íslands­pósts, en skýrslan verður birt á vef stjórn­ar­ráðs­ins á næstu dög­um.