Samkvæmt frumvarpi átta þingmanna á Alþingi úr öllum flokkum þá verður dagsektum beitt, 100 þúsund krónur á dag, gagnvart þeim félögum sem ekki uppfylla lagaskyldu um að kynjahlutföll í stjórnum. Sektirnar renna í ríkissjóð og munu leggjast á þau félög sem ekki uppfylla skyldurnar en gert er ráð fyrir lögin muni öðlast gildi 1. janúar 2020.
Lögin gera nú ráð fyrir að í það minnsta 40 prósent stjórnarmanna séu konur, en fjölmörg dæmi eru um það að félög fari ekki að lögum.
Fyrsti flutningsmaður er Lilja Rafney Magnúsdóttir, þingmaður Vinstri grænna, en flutningsmenn eru auk hennar Halla Signý Kristjánsdóttir, Þorsteinn Víglundsson, Inga Sæland, Halldóra Mogensen, Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, Þorsteinn Sæmundsson og Bryndís Haraldsdóttir.
Frumvarpið er til breytingar á lögum um samvinnufélög, lögum um einkahlutafélög, lögum um hlutafélög og lögum um sameignarfélög, og nær þannig til allra fyrrnefndar félagaforma.
Í greinargerð með frumvarpinu er meðal annars vísað til góðrar reynslu Noregs af kynjakvótum og eftirfylgni með dagsektarúrræðum.
„Í Noregi voru samþykkt lög um kynjakvóta í stjórnum stærri hlutafélaga árið 2003. Þar var kveðið á um að hlutur hvors kyns í stjórn skuli vera að lágmarki 40%. Eftir innleiðingu norsku laganna hækkaði hlutur kvenna í stjórnum hlutafélaga úr 6% árið 2002 í 40% árið 2011. Hlutfall kvenna í stjórnum stórra fyrirtækja í Noregi hækkaði úr fjórðungi stjórnarmanna árið 2004 í 36% árið 2006 og náði 42% árið 2009. Samkvæmt Sissel Jensen, norskum hagfræðingi, er aukinn hlutur kvenna meðal þeirra sem fá hæst laun bein afleiðing kynjakvótans. Konur fá frekar tækifæri til að vera meðal æðstu stjórnenda þegar stjórnin sjálf er skipuð bæði körlum og konum. Þessar niðurstöður koma heim og saman við tilgang laganna, þ.e. að fleiri konur fá tækifæri til áhrifa í viðskiptalífinu. Samkvæmt norsku lögunum er heimilt að leggja dagsektir á þau félög sem ekki fara að lögum við tilkynningar til hlutafélagaskrá. Fari félög ekki að lögum þrátt fyrir álagningu dagsekta getur hlutafélagaskrá hafið ferli sem endar með slitum félagsins. Geri hlutafélagaskrá kröfu um slit félags vegna vanrækslu lagaskyldu getur slíkt mál farið fyrir dómstóla.
Þrátt fyrir að Ísland hafi fylgt nokkuð fast á eftir fordæmi Noregs með lagasetningu um kynjakvóta í stjórnum félaga hefur ekki náðst sami árangur á Íslandi. Gefinn var rúmur aðlögunartími fyrir gildistöku ákvæða um hlutfall kynja í stjórnum en hlutfallið hefur ekki jafnast og ákvæðum hefur í reynd ekki verið fylgt. Samkvæmt upplýsingum frá Hagstofu Íslands voru konur 26,1% stjórnarmanna fyrirtækja sem greiða laun og skráð eru í hlutafélagaskrá í lok árs 2017. Hlutfall kvenna í stjórnum fyrirtækja með yfir 50 launþega náði hámarki 33,2 % árið 2014 en hefur farið lækkandi síðan. Hlutfall kvenna í stjórnum fyrirtækja með færri en 50 launþega stendur í stað á milli ára. Íslensk lög um þetta eru byggð á þeim norsku en ekki er þar að finna sambærileg viðurlagaákvæði. Flutningsmenn telja tímabært að skýrt verði kveðið á um það í lögum að leggja skuli dagsektir á þau félög sem ekki fara að ákvæðum um hlutföll kynja í stjórnum svo að markmið þeirra nái fram að ganga,“ segir í greinargerðinni.
