Stjórnarráðið hefur ekki uppfyllt skilyrði jafnlaunavottunar þrátt fyrir að öll tíu ráðuneytin hafi átt að hljóta jafnlaunavottun fyrir lok síðasta árs. Forsætisráðuneytið, mennta- og menningarmálaráðuneytið, umhverfis- og auðlindaráðuneytið og velferðarráðuneytið, sem hefur nú verið skipt upp í tvö ráðuneyti, hafa öll hlotið jafnlaunavottun. Ráðuneytin fimm sem eiga eftir að öðlast jafnlaunavottun eru dómsmálaráðuneytið, samgöngu- og sveitastjórnaráðuneytið, utanríkisráðuneytið, atvinnu- og nýsköpunarráðuneytið, fjármála- og efnahagsráðuneytið. Kjarninn spurðist fyrir í ráðuneytunum hvar hvert ráðuneyti stæði í jafnlaunavottunarferlinu en öll ráðuneytin fimm eru nú í lokaúttekt vottunar og búast öll við niðurstöðu síðar í þessum mánuði.
Markmiðið að vinna gegn kynbundnum launamun
Meginmarkmið jafnlaunavottunar er að vinna gegn kynbundnum launamun og stuðla að jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði. Jafnlaunavottun var lögfest í júní 2017 með breytingu á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla. Samkvæmt lögunum skal jafnlaunavottun byggjast á Jafnlaunastaðlinum ÍST 85. Samkvæmt jafnréttisstofu á staðallinn að tryggja fagleg vinnubrögð sem fyrirbyggja beina og óbeina mismunun vegna kyns. Með innleiðingu hans geta fyrirtæki og stofnanir komið sér upp stjórnunarkerfi sem tryggir að málsmeðferð og ákvörðun í launamálum byggist á málefnalegum sjónarmiðum og feli ekki í sér kynbundna mismunun.
Framlengdur frestur nær ekki til Stjórnarráðsins
Lögin sem lögfest voru í júní 2017 kveða meðal annars á um að fyrirtæki með fleiri en 250 starfsmenn skuli vera búin að innleiða jafnalaunavottun fyrir lok ársins 2018. Félags- og jafnréttismálaráðherra tilkynnti síðan í september síðastliðnum að framlengdur yrði frestur fyrirtækja og stofnana til að innleiða jafnlaunavottun um ár. Fyrirtækin sem hafa fengið jafnlaunavottun til þessa eru einungis 42 talsins en í byrjun október voru þau einungis fimmtán svo það hefur bæst talsvert við á síðustu þremur mánuðum. Aukinn frestur samkvæmt ákvörðun ráðherra nær þó ekki til opinberra stofnana, sjóða og fyrirtækja sem eru að hálfu eða að meiri hluta í eigu ríkisins með 25 starfsmenn eða fleiri að jafnaði á ársgrundvelli. Fresturinn nær því ekki til Stjórnarráðsins sem átti, eins og áður sagði, að hafa öðlast jafnlaunavottun í lok síðasta árs.
Aðeins þrjár vottunarstofur
Til að öðlast jafnlaunavottun þurfa fyrirtæki og stofnanir að fá faggildan vottunaraðila til að meta hvort að öll skilyrði jafnlaunastaðalsins hafi verið uppfyllt, séu þau uppfyllt veitir vottunaraðilinn viðkomandi fyrirtæki eða stofnun jafnlaunavottun. Framan af voru aðeins tvær vottunarstofur starfandi her á landi en nýlega fékk sú þriðja leyfi til þess að votta.
Samkvæmt upplýsingum Kjarnans hafa öll fimm ráðuneytin verið að vinna að jafnlaunvottun bróðurpartinn af 2018 og voru flest tilbúin fyrir formlega jafnlaunaúttekt hjá vottunaraðila í desember. En vegna anna hjá vottunarstofum eru ráðuneytin enn að bíða eftir unnt sé að ljúka vottunarferlina, öll ráðuneytin búast þó við að hljóta jafnlaunavottun fyrir lok þessa mánaðar.
Hvert ráðuneyti fyrir sig ber ábyrgð á framkvæmd jafnlaunavottunar innan sinnar starfsemi og semur sjálfstætt við vottunaraðila um framkvæmdina, segir í svari forsætisráðuneytisins við fyrirspurn Kjarnans. Þau sex ráðuneytið sem Kjarninn hafði samband við fengu annaðhvort Vottun hf. eða BSI vottunarstofu til að gera úttekt á jafnlaunakerfi ráðuneytanna.
Forsætisráðuneytið hlaut jafnlaunavottun þann 20. desember síðastliðinn frá Vottun hf. Í svari við fyrirspurn Kjarnans er kostnaður forsætisráðuneytisins vegna þjónustu Vottun hf. á árinu 2018 áætlaður 589.248 krónur. Samkvæmt heimasíðu Vottun hf. fer kostnaður við vottun fer eftir umfangi hennar, t.d. stærð fyrirtækisins, fjölbreytni starfseminnar og hversu dreifð hún er. Verð fyrir vottun miðast við tímagjald fyrir vinnu við yfirferð á skjölum og úttektir á verklagi en auk þess er greitt umsóknargjald í upphafi og síðan fast árgjald eftir að vottorð hefur verið gefið út.
Engum dagsektum beitt á ráðuneytin
Jafnréttisstofa hefur heimild til að beita þau fyrirtæki, sem ekki hafa fengið vottun, allt að 50 þúsund króna dagsektum. Katrín Björg Ríkharðsdóttir, framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu, segir það ólíklegt að dagsektum verði beitt í tilfelli Stjórnarráðsins, í samtali við Morgunblaðið þann 7. janúar. Hún segir að ekki sé rokið upp til handa og fóta með það beita dagsektum heldur frekar meta stöðuna. Katrín segir að ef fyrirtæki, hvort sem það séu ráðuneyti eða fyrirtæki á almennum markaði, standi í jafnlaunavottunarferlinu þá sé eðlilegt að gefa þeim tækifæri til þess að komast áfram í ferlinu áður en farið er að beita einhverjum refsingum.
