„Fyrir rétt verð geta stórnot­endur leyst úr hér um bil hvaða skorti sem er á almennum raf­magns­mark­aði á Ís­landi með því að láta af hendi brot af raf­magn­inu sem þeir nota. Kaup stórnot­enda á raf­magni, rúmir 4/5 mark­aðs­ins, ógna því ekki almennum mark­aði, heldur mynda þau eins konar örygg­is­net fyrir hann. Lítil sem engin hætta er á raf­magns­skorti á almennum mark­aði hér á landi, að því gefnu að menn séu reiðu­búnir til þess að borga meira fyrir raf­magnið – og það vilja flestir miklu fremur en að fá ekk­ert raf­magn. Vand­inn virð­ist helst liggja í því að ís­lenskir stjórn­mála­menn vilja ekki láta raf­magns­verð á almennum mark­aði taka fullt mið af fram­boði og eft­ir­spurn.“

Þetta segir Sig­urður Jóhann­es­son, doktor í alþjóða­við­skiptum í ítar­­legri grein sem kemur til áskrif­enda Vís­bend­ingar í dag, en í grein­inni fjallar hann um mögu­legan skort á raf­magni hér á landi og hvernig hægt sé að afstýra skorti með því hækka raf­magns­verð á almennum mark­aði.

Í grein­inni fjallar hann um nýja spá Lands­nets sem unnin var af verk­fræði­stof­unni Eflu en þar kemur fram að heild­ar­þörf fyrir raf­magn hér á landi verði komin fram úr fram­leiðsl­unni eftir fjögur ár, ef svo fer sem horf­ir.

Sig­urður bendir hins vegar á að þegar rætt er um að raf­magn kunni að vanta á Íslandi eftir nokkur ár þá virð­ist ekki vera gert ráð fyrir því að verð á raf­magni bregð­ist við breyt­ingum á fram­boði og eft­ir­spurn.

„En þegar rætt er um að raf­magn kunni að vanta á Ís­landi eftir nokkur ár virð­ist ekki vera gert ráð fyrir að verð á þess­ari vöru bregð­ist við breyt­ingum í fram­boði og eft­ir­spurn. Með öðrum orðum er ekki reiknað með að raf­magns­verð á almennum mark­aði breyt­ist að neinu ráði, hvað annað sem ger­ist. Sagt er að ís­lenskir stjórn­mála­menn legg­ist gegn öllum verð­hækk­unum á almennum mark­aði með raf­magn. Stjórn­mála­menn hafa nefni­lega enn mikil ítök á ís­lenskum raf­magns­mark­aði, þó að hann eigi að heita frjáls, því að ríki og sveit­ar­félög eiga flest fyr­ir­tæki sem selja raf­magn hér á landi. Mein­ingin með því að halda raf­magns­verði niðri er góð: Eng­inn vill borga meira fyrir raf­magnið en hann gerir nú. Það sama á reyndar við um flestar aðrar vör­ur. En senni­lega veldur fast verð miklu meiri skaða en verð­sveifl­ur,“ segir Sigurður.

Aftur á móti segir Sig­urður að ný­leg athugun sýni að almenn­ingur þoli tölu­verðar verð­hækkun án þess að það dragi úr notk­un­inni að nokkru ráði. Breskar rann­sóknir sýni að mun dýr­ara sé fyrir almenn­ing ef veru­legur skortur verði á raf­magni fremur en verð­hækk­un.

„En þegar raf­magnið fer alveg er tekið fyrir alla notkun – jafnt þá sem er nán­ast óþörf og notkun sem neyt­endur mundu borga marg­falt mark­aðs­verð fyr­ir. Þess vegna er verð­hækkun nán­ast alltaf miklu hag­kvæm­ari en raf­magns­leysi eða skömmt­un. Hærra verð stuðlar líka að lausn vand­ans. Fólk fer að spara raf­magn­ið. Það kaupir sparperur og slekkur ljósin þegar það fer út úr her­bergi. Eftir að verð hækkar er líka meira upp úr því að hafa að búa til raf­magn. Fram­boð eykst.“

Hægt er að ger­­ast áskrif­andi að Vís­bend­ingu hér, en vitnað er til lít­ils hluta grein­­ar­innar hér að ofan, sem kemur til áskrif­enda á föst­u­­dög­um.