Stofna stærsta verndarsvæði Atlantshafsins

Á eyjum í miðju sunnanverðu Atlantshafi, mitt á milli Suður-Ameríku og Suður-Afríku, er dýralífið svo einstakt að ákveðið var að friða hafsvæðið umhverfis þær. Innan þess eru veiðar og hvers konar vinnsla náttúruauðlinda bönnuð.

Tristan da Cunha-eyjaklasinn er á hjara veraldar.
Tristan da Cunha-eyjaklasinn er á hjara veraldar.
Auglýsing

Haf­svæðið umhverfis afskekkt­ustu, byggðu eyjar heims verður gert að friðlandi. Í því má engin dýr veiða – hvorki í lofti né legi – og öll vinnsla nátt­úru­auð­linda innan þess verður bönn­uð. Eyja­klas­inn Tristan da Cunha í Suð­ur­-Atl­ants­hafi, er breskt yfir­ráða­svæði og hafið við eyj­arnar sem á að friða er þrisvar sinnum stærra en Bret­land og fjórða stærsta vernd­ar­svæði í hafi á jörðu, það stærsta í Atl­ants­haf­inu.

Eyj­arnar eru nokkurn veg­inn miðja vegu milli Suð­ur­-Am­er­íku og Suð­ur­-Afr­íku. Til að kom­ast þangað þarf að leggja á sig sjö daga báts­ferð.

Líf­ríkið á og við eyja­kla­s­ann er stór­brot­ið. Þar má finna skjald­bök­ur, albatrosa, seli, hákarla og hvali, svo nokkur dæmi séu tek­in. Á þessum slóðum eru ætis- og varp­stöðvar allra þess­ara dýra og margra ann­arra. 

Auglýsing

Hvata­menn frið­un­ar­innar eru sann­færðir um að vernd­unin eigi eftir að hafa jákvæð áhrif á humar­veiðar eyja­skeggja sem eru smáar í sniðum og stund­aðar utan hins frið­aða svæð­i.  

Svæðið við Tristan da Cunha verður hluti af Bláa belt­inu, vernd­ar­verk­efni á vegum breskra yfir­valda sem nær nú yfir um 7 millj­ónir fer­kíló­metra af vist­kerfum hafs­ins.  

Á einni eyj­unni er virkt eld­fjall. Á vet­urna er snjór á tind­inum og albatrosar verpa í hlíðum þess. Á og við strendur eyj­anna halda svo selir og mör­gæsir til og undan þeim eru risa­vaxnir þara­skógar á hafs­botni. Á þess­ari eyju er aðeins að finna eina trjá­teg­und, phylica arbor­ea, sem ein­fald­lega er kölluð eyj­ar­tréð.

Á eyj­unum er aðeins ein byggð, lítið þorp þar sem allir eyja­skeggjar, um 245 tals­ins, búa. Þorpið heitir Edin­borg heims­haf­anna sjö og íbú­arnir eiga rætur að rekja ýmist til Skotlands, Banda­ríkj­anna, Hollands eða Ítal­íu.

Sá sem fyrstu upp­götv­aði eyj­arnar að því er talið er var portú­galski land­könn­uð­ur­inn Tristão da Cunha. Það var árið 1506 en búseta hófst ekki fyrr en árið 1816 þegar breskt her­lið var flutt þangað til að gæta þess að Frakkar björg­uðu ekki Napól­eon Bónap­arte keis­ara úr útlegð á eyj­unni Sankti Hel­enu sem var þó í yfir 2.000 kíló­metra fjar­lægð.

Dýralífið á og við Tristan da Cunha er einstakt á heimsvísu.

Her­liðið snéri ekki aftur heim, að minnsta kosti ekki allir sem í því voru. Það voru svo afkom­endur þeirra fyrstir fædd­ust þarna á hjara ver­ald­ar. Þeir lifðu á fisk- og humar­veiðum en rækt­uðu einnig kart­öflur og áttu nokkrar kind­ur.

En þó að fáir menn búi þá Tritsan da Cunha er nátt­úran ein­stak­lega fjöl­skrúðug og sjó­fuglar halda þar til í tug millj­óna vís.

Í sjónum umhverfis eyj­arnar synda svo hákarlar af teg­und sem eru í gríð­ar­legri útrým­ing­ar­hættu en þeir kunna vel við sig í þara­skóg­inum þar sem þeir ala upp ung­viði sitt. „Vist­kerfin á þessum stað er hvergi ann­ars staðar að finna í heim­in­um,“ hefur National Geograp­hic eftir Enric Sala sem rann­sakað hefur eyj­arn­ar. 

Ljóst þykir af gervi­tungla­myndum að fiski­skip hafa lagt leið sína á þetta við­kvæma svæði en núna þegar það er komið undir hatt Bláa belt­is­ins verður hægt að setja meira fjár­magn í strand­gæslu og vernd.

Um 8 pró­sent af heims­höf­unum njóta ein­hvers konar vernd­ar. Aðeins um 2,6 pró­sent þeirra eru alfarið friðuð gegn veið­um. Í nýrri rann­sókn sem birt var í vís­inda­tíma­rit­inu Proceed­ings of the National Academy of Sci­ence, er sýnt fram á að verndun efli fisk­veið­ar. Höf­undar rann­sókn­ar­innar segja að ef svæði þar sem veiðar eru bann­aðar yrðu stækkuð um aðeins 5 pró­sent myndi það auka fisk­afla á heims­vísu um að minnsta kosti 20 pró­sent. 



Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira úr sama flokkiErlent