Simon Wies­ent­hal stofn­unin freistar þess nú að fá níræðan Dana dreg­inn fyrir rétt vegna stríðs­glæpa í heim­styrj­öld­inni síð­ari. Mað­ur­inn er fimmti efsti á lista Wies­ent­hal stofn­un­ar­innar yfir þá sem hún telur hafa framið stríðs­glæpi gegn gyð­ingum á stríðs­ár­un­um.

Á Frið­riks­bergi við Kaup­manna­höfn býr Helmuth Leif Rasmus­sen, níræður að aldri. Það er þó ekki hans rétta nafn því hann hefur í ára­tugi gengið undir öðru nafni. Allt frá árinu 1945.

Í fyrra­haust kom út í Dan­mörku bók sem ber heitið „En skole i vold“. Bókin fjallar um þátt­töku ungra Dana í sam­tökum sem báru nafnið Frikorps Dan­mark og voru stofnuð 1941.  Þeir sem gengu í sam­tökin voru til­búnir til að vinna með Þjóð­verj­um, bæði utan Dan­merkur og inn­an­lands. Það var útkoma þess­arar bókar sem beindi athygl­i Wies­entahl stofn­un­ar­innar að Helmuth Leif Rasmus­sen þótt stofn­unin hafi lengi vitað um hann.

Bobruisk fanga­búð­irnar

Eftir að stríð­inu lauk yfir­heyrði danska lög­reglan Helmuth Leif Rasmus­sen, sem þá var tví­tug­ur, vegna þátt­töku hans í stríð­inu. Í skýrslum lög­regl­unnar lýsir Helmuth Leif Rasmus­sen störfum sínum í fanga­búðum nas­ista við bæinn Bobruisk í Hvíta-Rúss­landi en þangað var hann sendur til starfa, 17 ára gam­all, ásamt fleiri ungum löndum sín­um. Áður en Dan­irnir komu til Bobruisk dvöldu þeir um tíma í Senn­heim í Þýska­landi og einnig í Treskau í Pól­landi. Sam­kvæmt frá­sögn Helmuth Leif Rasmus­sen starf­aði hann, ásamt félögum sín­um, sem nýliði í fanga­búð­unum í Bobruisk en gegndi þar aldrei form­legri stöðu enda ungur að aldri eins og áður sagði. Við skýrslu­töku lög­regl­unnar lýsti hann því að hann hefði margoft orðið vitni að aftökum fanga sem áður höfðu unnið ýmis störf til dæmis við hrein­gern­ingar og snjó­mokst­ur. Þegar kraft­ana þraut, fyrst og fremst vegna nær­ing­ar­skorts voru þeir látnir afklæð­ast og síðan skotn­ir. Lík­unum var fleygt í fjölda­gröf skammt frá fanga­búð­un­um. „Ég hlýddi skip­un­um, gat ekki ann­að“ sagði Helmuth Leif Rasmus­sen við skýrslu­tök­una og lagði áherslu á að hann hefði aldrei verið annað en nýliði í búð­un­um.

Hlaut dóm eftir stríð

Vegna þátt­töku sinnar í stríð­inu og starfa fyrir Þjóð­verja hlaut Helmuth Leif Rasmus­sen þriggja ára fang­els­is­dóm, sem hann afplán­aði. Svip­aða dóma fengu margir aðrir sem gengið höfðu til liðs við Frikorps Dan­mark. Hann gift­ist síðar og eign­að­ist eina dótt­ur. Um tutt­ugu ára skeið var hann tækni­maður (ljósamað­ur) hjá kvik­mynda- og sjón­varps­fram­leið­and­anum Nor­disk Film uns hann fór á eft­ir­laun. Í við­tali við dag­blaðið Berl­ingske fyrir nokkrum dögum sagði Helmuth Leif Rasmus­sen að hann vildi óska að hann hefði aldrei gengið í Frikorps Dan­mark, en maður gæti ekki snúið gangi sög­unn­ar.

Wies­ent­hal stofn­unin kærir

Simon Wies­ent­hal stofn­unin ætlar nú að freista þess að fá Helmuth Leif Rasmus­sen dreg­inn fyrir dóm í Dan­mörku. Efraim Zuroff, sem er yfir­maður rann­sókn­ar­deildar stofn­un­ar­innar er staddur í Kaup­manna­höfn þeirra erinda að leggja fram kæru á hendur Helmuth Leif Rasmus­sen hjá lög­reglu. Efraim Zuroff  seg­ist hafa undir höndum gögn, sem hann vill ekki greina nánar frá, sem hann byggi kæruna á. Hann ítrekar að stríðs­glæpir af þessu tagi fyrn­ist aldrei og bendir á nýupp­kveð­inn  fjög­urra ára fang­els­is­dóm yfir Oscar Grön­ing, bók­hald­ar­anum frá Auschwitz. Efraim Zuroff sagði að á skrá Wies­ent­hal stofn­un­ar­innar væri að finna nöfn tutt­ugu ann­arra Dana, sem full ástæða væri til að kanna nán­ar. Hann vildi í við­tali við dag­blaðið Berl­ingske ekki útskýra málið frekar og ekki nefna nein nöfn. „Það ger­ist kannski síð­ar“ sagði hann.

Sönn­un­ar­byrðin erfið

Danskir sér­fræð­ingar í refsirétti telja fremur ólík­legt að dóms­mál verði höfðað á hendur Helmuth Leif Rasmus­sen. Til þess þurfi sönn­un­ar­gögnin að vera mjög afger­andi. Mikkel Thastrum fjöl­miðla­full­trúi danska ákæru­valds­ins sagði að vand­lega yrði farið yfir þau gögn sem Wies­ent­hal stofn­unin legði fram. Fyrr en það hefði verið gert væri ekki meira um málið að segja.

Fáir Danir verið dæmdir

Sér­fræð­ingar í refsirétti og sagn­fræð­ingar sem fjöl­miðlar hafa rætt við vegna hinnar fyr­ir­hug­uðu kæru Wies­ent­hal stofn­un­ar­innar á hendur Helmuth Leif Rasmus­sen segja það reyndar sér­kenni­legt hvað danskir dóm­stólar hafi haft tak­mark­aðan áhuga fyrir því hvað danskir þegn­ar, til dæmis þeir sem unnu með Þjóð­verj­um, hafi tekið sér fyrir hendur utan land­stein­anna á stríðs­ár­un­um. Dit­lev Tamm, laga­pró­fessor við Hafn­ar­há­skóla, segir að Danir hafi í þessum efnum farið mild­ari höndum um þegna sína en margar aðrar þjóð­ir, það væri í raun verð­ugt rann­sókn­ar­efni.