Þótt tíu ár séu liðin síðan Jót­land­s­póst­ur­inn birti Múhameð­steikn­ingar Kurts Westergaard deila Danir enn um hvort rétt hafi verið að birta þær. Kenn­arar eru ósam­mála um hvort rétt sé að sýna teikn­ing­arnar í kennslu­stundum þegar fjallað er um Múhameð­skrís­una eins og Danir kalla þetta mál.

Það var fyrir hálf­gerða til­viljun að Múhameð­steikn­ing­arnar urðu til. Nokkrir blaða­menn og rit­höf­undar voru í sam­kvæmi í Kaup­manna­höfn sum­arið 2006 og þar sagði einn þeirra frá því að sér gengi illa að fá ein­hvern til að mynd­skreyta barna­bók sem hann hefði skrifað um Múhameð spá­mann. Þeir teikn­arar sem hann hefði rætt hefðu allir færst undan og gjarna nefnt að þeir vildu ekki verða fyrir barð­inu á reiðum múslímum.

Tveimur árum fyrr var hol­lenski leik­stjór­inn Theo van Gogh myrtur skömmu eftir að hann lauk gerð stutt­mynd­ar­innar „Su­bmission“ sem fjallar um múslím­skar kon­ur. Einn gest­anna í áður­nefndu sam­kvæmi var frétta­maður Ritzau frétta­stof­unnar sem nokkrum vikum síðar skrif­aði frétt sem bar yfir­skrift­ina „Danskir lista­menn hræddir við að gagn­rýna Íslam“. Fréttin vakti mikla athygli og á rit­stjórn­ar­fundi Jót­land­s­pósts­ins stakk blaða­maður uppá því að danskir teikn­arar yrðu beðnir að teikna mynd af Múhameð spá­manni, eins og þeir sæju hann fyrir sér. Fimmtán teikn­arar svöruðu, tólf þeirra sendu mynd, þrír vildu ekki taka þátt.

30. sept­em­ber 2005

Laug­ar­dag­inn 30. sept­em­ber 2005 birti Jót­land­s­póst­ur­inn teikn­ing­arnar tólf. Þær voru mjög ólíkar að gerð en ein þeirra skar sig algjör­lega úr. Hana hafði Kurt Westergaard teikn­að, en hann var fastur teikn­ari Jót­land­s­pósts­ins á þessum tíma. Mynd hans sýndi höfuð spá­manns­ins með sprengju í vefj­ar­hett­in­um. Eng­inn texti fylgdi teikn­ing­unni en hún var merkt (signeruð) K W, svo ekki fór á milli mála hver höf­und­ur­inn var. Á rit­stjórn Jót­land­s­pósts­ins taldi fólk sig vita að teikn­ing­arn­ar, og sér­ílagi mynd Westergaards, myndu vekja athygli. Engan grun­aði hins vegar að hún myndi valda slíkum úlfa­þyt sem raun varð á.

Sendi­herrar vildu fund með for­sæt­is­ráð­herra

Sam­tök múslíma í Dan­mörku og fleiri löndum mót­mæltu sam­dæg­urs harð­lega birt­ingu teikn­ing­anna. Ell­efu sendi­herrar múslíma­landa í Dan­mörku ósk­uðu eftir að fá að hitta And­ers Fogh Rasmus­sen for­sæt­is­ráð­herra en ráð­herr­ann synj­aði þeirri beiðni. Sam­tök ísla­mista báðu dönsku rík­is­stjórn­ina að bregð­ast við með ein­hverjum hætti, og biðj­ast afsök­un­ar, en ekki var orðið við þeirri beiðni. Jót­land­s­póst­inum bár­ust hót­anir og paki­stönsk ung­menna­sam­tök lögðu fé til höf­uðs Westergaard.

Danskir múslímar í her­ferð gegn Dan­mörku

Hópur danskra múslíma ferð­að­ist um nokkra vikna skeið í árs­lok 2005 um Mið­aust­ur­lönd. Hóp­ur­inn hélt fyr­ir­lestra vítt og breitt um birt­ingu Múhameð­steikn­ing­anna, til­gang­ur­inn var að hvetja til mót­mæla gegn Dan­mörku. Hóp­ur­inn heim­sótti meðal ann­ars full­trúa Hamas sam­tak­anna og Hez­bollah sam­tak­anna í Líbanon.

Eftir þessar heim­sóknir hófust mikil mót­mæli gegn Dan­mörku í mörgum múslíma­ríkjum og fjöl­mörg sam­tök og trú­ar­leið­togar hvöttu fólk til að snið­ganga danskar vör­ur. Tugir þús­unda tóku þátt í mót­mælum gegn Dan­mörku þar sem hrópuð voru slag­orð gegn Dönum og danski þjóð­fán­inn brenndur á götum úti.  Víða kom til óeirða og kveikt var í danska sendi­ráð­inu í Sýr­landi og danskri ræð­is­skrif­stofu í Líbanon. Skemmdir voru unnar á sendi­ráðum og ræð­is­skrif­stofum í Indónesíu, Afganistan og fleiri lönd­um. Talið er að á annað hund­rað manns hafi lát­ist í þessum mót­mæl­um.

Dönsk fyr­ir­tæki urðu illa úti

Sam­tök danskra iðn­fyr­ir­tækja lýstu yfir þungum áhyggjum vegna ástands­ins og hvöttu Jót­land­s­póst­inn til að biðj­ast afsök­unar á birt­ingu mynd­anna. Mörg dönsk fyr­ir­tæki urðu illa úti vegna tap­aðra við­skipta, einkum í Mið­aust­ur­lönd­um. Mjólk­ur­vinnslu­fyr­ir­tækið Arla tap­aði til dæmis rúm­lega tveimur millj­örðum króna (tæpum fjöru­tíu millj­örðum íslenskum). Smám saman dró úr mót­mælum og ástandið virt­ist vera að kom­ast í eðli­legt horf.

Í febr­úar 2008 hand­tók danska lög­reglan þrjá menn sem höfðu skipu­lagt að ráða teiknar­ann Kurt Westergaard af dög­um. Í kjöl­farið birtu öll helstu dag­blöð Dan­merkur Múhameð­steikn­ing­arn­ar. Þau vildu þannig sýna fram á að ekki væri hægt að hefta tján­ing­ar­frelsið með hót­unum og til­ræð­um.

Ný mót­mæla­alda

Þessar nýju mynd­birt­ingar urðu til þess að hrinda nýrri mót­mæla­bylgju af stað. Fjöl­mennar mót­mæla­sam­komur voru víða haldnar og danski þjóð­fán­inn brennd­ur. Rit­stjóri Jót­land­s­pósts­ins neit­aði að biðj­ast afsök­unar á mynd­birt­ing­unni en sagði í yfir­lýs­ingu að birt­ing mynd­anna færi ekki í bága við dönsk lög en hún hún hefði greini­lega mis­boðið mörgum múslímum og það bæri að afsaka. Baðst semsé ekki beint afsök­un­ar. And­ers Fogh Rasmus­sen for­sæt­is­ráð­herra neit­aði sem fyrr að biðj­ast afsök­unar sagð­ist virða tján­ing­ar­frelsið þótt hann sjálfur myndi aldrei láta sér detta í hug að sýna eða tala um Múhameð, Jesús eða aðrar trú­ar­legar fyr­ir­myndir með þeim hætti að fólk gæti móðg­ast.

Þrír Danir á dauða­lista Al Qaeda sam­tak­anna

Þótt nú séu liðin tíu ár frá því að Múhameð­steikn­ing­arnar voru birtar telur danska leyni­þjón­ustan að enn telj­ist „tals­verð“ hryðju­verkaógn í land­inu eins og atburð­irnir í febr­úar sl. þegar hryðjverka­maður myrti tvo menn í Kaup­manna­höfn, sýni best Þótt nú um stundir sé kannski hljótt um teikn­ing­arnar séu þeir margir sem enn hugsi Dönum þegj­andi þörf­ina. Ekki sé heldur hægt að líta fram­hjá því að meðal tíu efstu manna á dauða­lista Al Qaeda sam­tak­anna séu þrír Dan­ir. Þessir þrír eru Carsten Juste sem var aðal­rit­stjóri Jót­land­s­pósts­ins 2003 – 2008, Flemm­ing Rose, hann var menn­ing­ar­rit­stjóri Jót­land­s­pósts­ins þegar teikn­ing­arnar voru birtar en er nú rit­stjóri erlendra frétta á blað­inu. Þriðji Dan­inn á lista Al Qaeda er svo teikn­ar­inn Kurt Westergaard. Þessir þrír menn njóta allir lög­reglu­vernd­ar.

Eru Múhameð­steikn­ing­arnar kennslu­efni?

Birt­ing Múhameð­steikn­ing­anna í Jót­land­s­póst­inum árið 2005, og síðar í fleiri blöð­um, og það sem fylgdi í kjöl­farið er í dag hluti náms­efnis í dönskum skól­um. Engir deila um það. Hins vegar er tals­vert deilt um það meðal danskra skóla­manna hvort rétt sé að teikn­ing­arnar sjálfar séu hluti þess náms­efn­is. Þeir sem eru því hlynntir segja að teikn­ing­arnar séu jú það sem allt sner­ist um og það væri því bein­línis óeðli­legt að hafa þær ekki með. Auk þess geti hver sem er séð þessar teikn­ingar á net­inu.

And­stæð­ingar þess að hafa teikn­ing­arnar sem hluta náms­efnis segja það aug­ljóst að nem­endur geti séð mynd­irnar en ef þær væru hluti náms­efn­is­ins væri verið að ögra ákveðnum hópi nem­enda og slíkt sé óþarfi. Ekki hefur verið tekin um það ákvörðun innan Mennta­mála­ráðu­eyt­is­ins danska hvort teikn­ing­arnar skuli vera hluti náms­efnis eða ekki. Enn sem komið er er það í valdi hvers skóla hvernig þessum málum er hátt­að. Í nýlegri skoð­ana­könnun dag­blaðs­ins Berl­ingske kom fram að 57% Dana eru hlynnt því að mynd­irnar séu hluti náms­efn­is­ins.

Það má bæta því hér við að Prent­frels­is­sam­tökin dönsku gerðu árið 2009 samn­ing við Kurt Westergaard. Sam­tökin fengu leyfi til að prenta 1000 plaköt með teikn­ingu Westergaards af Múhameð sem sprengj­una í vefj­ar­hett­inum og 1000 kaffi­krúsir með þess­ari sömu mynd. Hluti sölu­verðs­ins gekk til teikn­ar­ans. Bæði plakötin og kaffi­r­krús­irnar seld­ust upp á örfáum dög­um.