HS Orka getur hvorki selt rafmagn sem fyrirtækið framleiðir eða nýtt virkjanakosti í nýtingarflokki til að búa til nýtt rafmagn til orkufrekra verkefna sökum þess að það er bundið í orkusölusamningi vegna álvers í Helguvík. HS Orka vill vera þátttakandi í orkufrekum verkefnum sem til standa á Íslandi en getur það ekki á meðan að Helguvíkursamningurinn er í gildi. Þetta er haft eftir Ásgeiri Margeirssyni, forstjóra HS Orku, í Fréttablaðinu í dag.
Kjarninn greindi frá því í ágúst 2014 að HS Orka hefði hafið gerðardómsferli til að losna undan orkusölusamningum sem fyrirtækið undirritaði við Norðurál í apríl 2007 vegna fyrirhugaðs álvers í Helguvík. Vinni HS Orka málið má teljast fullvíst að álver Norðuráls í Helguvík sé endanlega úr sögunni. Málsrök voru þau að ákvæði orkusölusamningsins hafi ekki verið uppfyllt og þar með sé hann ekki lengur í gildi. Norðurál telur þetta ekki rétt og ætlar að taka til varna. Niðurstaða í gerðadómsmálinu á að liggja fyrir sumarið 2016. Þangað til gerir HS Orka lítið.
Orka bundin í óbyggðu álveri
Ásgeir segir við Fréttablaðið að vilji að "sjálfsögðu selja orku eins og unnt er, Norðuráli eða öðrum, en staðan er sú að HS Orka gerði samning við Norðurál Helguvík um umtalsvert mikla orku og uppi er ágreiningur um þýðingu hans í dag, nú þegar álverið er hvergi nærri byggt og ekki unnt að afhenda orku þangað."
Orkusölusamningurinn sem um ræðir er upp á 150 MW af orku. HS Orka getur ekki selt þá orku til annars kaupanda á meðan að hann er í gildi. Í dag, sjö árum eftir að samningurinn var undirritaður, er fyrirtækið því bundið inni í samkomulagi með þorra þeirrar orku sem það telur sig geta framleitt og selt í nánustu framtíð sem virðist ekkert vera að fara að verða að veruleika.
Hafa áður farið fyrir gerðardóm
Þetta er ekki í eina skiptið sem Norðurál og HS Orka hafa farið fyrir gerðardóm. Norðurál stefndi orkufyrirtækinu fyrir slíkan í Svíþjóð árið 2010. Niðurstaða hans, sem var kunngjörð í desember 2011, var sú að orkusölusamningurinn ætti að standa en að hann verði að skila HS Orku viðunandi arðsemi, sem er sérstaklega skilgreind í niðurstöðunni. Þá hafnaði gerðardómurinn skaðabótakröfu Norðuráls á hendur HS Orku vegna vanefnda á samningnum.
Í raun gátu báðir deiluaðilar tekið eitthvað jákvætt út úr þeirri niðurstöðu. HS Orka var ekki skuldbundið til að selja orku á verði sem skilaði fyrirtækinu ekki arðsemi og Norðurál hélt þeim orkusölusamning sem var því mikilvægastur til að halda voninni um álver í Helguvík lifandi.
Michael Bless vildi Landsvirkjun í leiðtogahlutverk
Norðurál hefur hug á að byggja álver í Helguvík í fjórum áföngum. 150 MW af orku þarf í hvern áfanga og Norðurál hefur lýst því yfir að álverið verði ekki klárað nema að búið sé að tryggja orku fyrir tvo áfanga, alls 300 MW. Helmingur þess átti því að koma frá HS Orku. Ekki hefur tekist að tryggja þá viðbótarorku sem til þarf og lágt heimsmarkaðsverð á áli á undanförnum árum hefur ekki skapað mikinn hvata til þess að ráðast í að klára Helguvíkurverkefnið.
Michael Bless, forstjóri Century Aluminum, var spurður út í Helguvíkurálverið á fundi með fjárfestum í tilefni af hálfsársuppgjöri fyrirtækisins í júlí 2014. Þar sagði hann að það væri engin breyting á stöðu verkefnisins á milli ársfjórðunga. „Það sem við virkilega þurfum er að ríkisorkufyrirtækið, Landsvirkjun, standi upp í leiðtogahlutverk í þessu verkefni ef við ætlum að koma hlutunum í gang í náinni framtíð“.
Pólitískur þrýstingur á Landsvirkjun
Töluverður pólitískur þrýstingur hefur verið á Landsvirkjun að koma að Helguvíkurverkefninu. Ragnheiður Elín Árnadóttir iðnaðarráherra sendi Herði Arnarsyni, forstjóra Landsvirkjunnar, til að mynda harðorð skilaboð á haustfundi fyrirtækisins í nóvember í 2013 um að hún væri „orðin ansi óþreyjufull og ég vil fara að sjá árangur og að verkefnin verði að veruleika. Tækifærin eru svo sannarlega til staðar. Ég get nefnt álverið í Helguvík, framkvæmd sem ekki bara mun skipta Suðurnesjamenn máli heldur landsmenn alla og hefur beðið allt of lengi“.
Hörður svaraði því til að Landsvirkjun geti ekki annast orkuöflun fyrir álverið í Helguvík nema að litlu leyti. Sú orka sem Landsvirkjun hefur að bjóða í verkefnið er einungis á bilinu 50 til 100 MW og því dropi í hafið af því sem til þarf.
