Lög­reglu­maður í Lou­isi­ana skaut svartan mann, Alton Sterl­ing að nafni, en kærasta hans greindi frá því í beinni útsend­ingu á Face­book. Sterl­ing var óvopn­aður og var að teygja sig eftir öku­skír­teini sínu þegar lög­reglu­mað­ur­inn skaut hann fjórum sinn­um. Hann lést fljótt af sárum sín­um.

Atvikið leiddi til mót­mæla víða um Banda­ríkin og opin­berr­ar ­yf­ir­lýs­ingar frá Barack Obama, for­seta Banda­ríkj­anna, sem sagði atvik­ið „ó­geð­fellt ofbeldi“ sem yrði að rann­saka og fylgja eftir í gegnum dóms­kerf­ið.

Dag­inn eftir var blóð­ugur dagur í Dallas. Þá skaut fyrr­ver­and­i her­maður og leyniskytta fimm lög­reglu­menn í Dallas, og særði sjö aðra. Lög­reglu­menn­irnir voru skotnir þegar þeir voru að sinna störfum sínum í tengslum við mót­mæli, sem aftakan á Sterl­ing var kveikjan að.

Inn að beini

Barack Obama sendi frá sér aðra opin­bera yfir­lýs­ingu vegna þessa, þar sem hann sagði hug Banda­ríkj­anna vera hjá aðstand­end­um lög­reglu­mann­anna og að þessi „skelfi­lega árás“ hefði sært sam­fé­lag lög­reglu­manna inn að beini.

Eftir stendur banda­rískt sam­fé­lag á kunn­ug­legum slóðum í lif­andi rök­ræðu um kyn­þátta­hyggju og vopn­uðum átökum þar sem byssur eru í brennid­epli. Að með­al­tali deyja tæp­lega 37 ein­stak­lingar á hverjum degi vegna skotárása og lög­reglan drepur um 1.100 manns á ári, flesta með byss­um. Um það bil þrír á hverjum degi. Í fyrra voru 258 svartir karl­menn skotnir af lög­reglu, og voru meira 80 pró­sent þeirra ekki vopn­aðir byssu þegar þeir voru skotnir af lög­reglu.

Þjóð­ar­skömm

Lög­reglan mætir byssu­of­beldi með byssu­of­beldi. Útkoman er þjóð­ar­skömm, eins og Barack Obama hefur kallað byssu­of­beldið í land­inu, sem hvergi fyr­ir­finn­st í þró­uðum ríkj­um.

Þó kyn­þátta­hyggjan og byssu­of­beldið séu skyld við­fangs­efni, í það minnsta eins og þau birt­ast í þjóða­fé­lags­um­ræðu í Banda­ríkj­un­um, þá er ein hlið á þessum ten­ing sér­stak­lega við­kvæm og hættu­leg í augna­blik­inu. Það er um­ræðan sem stjórn­mála­menn koma með inn á borð fyrir almenn­ing. Hún er upp­full af greini­legum ras­isma sem ekki hefur áður sést eða heyrst með við­líka hætti í ára­tugi. Þetta á bæði við um Banda­rík­in, og Evr­ópu. Á sam­fé­lags­miðlum má finna ömur­legan boð­skap ras­ista, þar sem svert­ingjar eru ­nið­ur­lægð­ir, og einnig múslim­ar.

Ras­ismi sýni­legur á Norð­ur­löndum

Dæmin sem birt­ast okkur Íslend­ingum glögg­lega koma frá­ Norð­ur­lönd­un­um, öðrum Evr­ópu­ríkjum og Banda­ríkj­unum sömu­leið­is. Í vik­unn­i þurfti Knatt­spyrnu­sam­band Íslands (KSÍ) að senda frá sér harð­orða yfir­lýs­ingu þar sem ­notkun ras­ista í Dan­mörku, sem hafa stofnað til sam­taka um for­dóma sína, á mynd af íslenska lands­liðs­fyr­ir­lið­anum Aroni Ein­ari Gunn­ars­syni, var for­dæmd. Það var ánægju­legt að sjá þessi við­brögð hjá KSÍ.

Þá hafa birst áhrifa­miklar myndir frá Sví­þjóð af ung­um ­mönnum sem aðhyll­ast nas­isma. Með krepptan hnefa, og alveg galtómt augna­ráð.

Í kosn­ingum unda­far­inn ára­tug hefur síend­ur­tekið ver­ið ­stað­festur upp­gangur þjóð­ern­ispopúl­isma og ras­isma í Evr­ópu. Þetta á sér­stak­lega við um Aust­ur-­Evr­ópu, Norð­ur­lönd­in, Bret­land, ekki síst eft­ir Brexit nið­ur­stöð­una, og Mið-­Evr­ópu. Don­ald Trump hefur svo dregið nýja línu í sand­inn í Banda­ríkj­un­um, þar sem ras­ismi – bæði menn­ing­ar­legur og kyn­þátta­mið­aður – er bein­línis gerður að stefnu­máli. Þetta birt­ist í tali um að­skiln­að­ar­stefnu, skerð­ingu á trú­frelsi og alhæf­ingum um ein­staka kyn­þætti sem heild. Þá hefur það vakið óhug –ekki síst innan Repúblikana­flokks­ins – að Trump hefur ekki viljað fjar­lægja sig ofbeld­is­fullu ras­ista­hreyf­ing­unni Ku Klux Klan.

Mik­il­vægt að ein­angra ras­istana

Íslenskir stjórn­mála­menn eru nú að fara inn í Alþing­is­kosn­ing­ar þar sem þessi áróður ras­ista á heims­vísu, verður sífellt sýni­legri á sam­fé­lags­miðl­um. Stundum koma einnig um mál hér á landi, þar sem sést glitta í ra­sískar skoð­an­ir. Von­andi ber öllum flokkum sem bjóða fram til Alþingis gæfu til þess að úti­loka með öllu rasísk við­horf í flokks­starf­inu. Það er best að ein­angra ras­istana alveg, og leyfa þeim sjálfum að koma fram fyrir alþjóð – aleina – og opin­bera heimsku sína og for­dóma.

Þó bar­áttan við ras­istana sé ekki alltaf blóði drif­in, eins of oft sést í Banda­ríkj­un­um, þá má ekki slá slöku við í henni. Ras­istar ala á for­dómum og sið­leysi. Það er ástæða til þess að herða bar­átt­una gegn þeim.