Í gamla daga höfðum við áhyggjur af því að dönsku­slettur riðu íslensk­unni að fullu. Þær áhyggjur eru sem betur fer fyrir bí en þegar krakkar eru farnir að leika sér á ensku höfum við áhyggjur að nýju. Krakk­arnir hætta ekki að spila, þeir “líva leik­inn”. Íslenskt barna­efni í sjón­varpi er nán­ast hætt að hafa hlut­verk og í stað­inn horfa krakk­arnir á YouTube mynd­bönd á ensku. Þegar við bæt­ist að við erum öll farin að tala við tækin á ensku þurfum við alveg örugg­lega að spyrna við fót­um.

Nú þurfum við að gera allt sem við getum til að koma í veg fyrir staf­rænan dauða íslensk­unn­ar.

***

Úr takti við þennan dramat­íska og harm­þrungna inn­gang má fagna því að allir virð­ast gera sér grein fyrir vand­anum og ætla að takast á við hann. Með ógn­ar­sterkum stuðn­ingi rík­is­stjórn­ar­innar og sam­starfi atvinnu­lífs­ins, háskólaum­hverf­is­ins og marg­vís­legra rann­sókn­ar­stofn­ana hefur náðst breið sátt um að snúa þess­ari þróun við.

Við ætlum að tryggja að íslenskan standi jafn­fætis öðrum tungu­málum í tækni­heimi. Mark­mið okkar er að stuðla að aðgengi almenn­ings og atvinnu­lífs að nauð­syn­legri mál­tækni svo fram­tíðin hljómi vel á íslensku. Til þess að ná þessu fram var samin mikil skýrsla, verk­á­ætlun um mál­tækni fyrir íslensku á árunum 2018–2022, þar sem farið er yfir grund­vall­ar­at­riði þess hvernig við ætlum að styrkja staf­rænar stoðir íslensk­unn­ar.

Á grunni fyrr­nefndar verk­á­ætl­unar skrif­uðu nýlega Lilja Alfreðs­dótt­ir, mennta- og menn­ing­ar­mála­ráð­herra, og Stef­anía G. Hall­dórs­dótt­ir, stjórn­ar­for­maður sjálfs­eign­ar­stofn­un­ar­innar Almannaróms, undir samn­ing um rekstur Almannaróms á mið­stöð um mál­tækni. Það hefur verið frá­bært að sjá hvernig hið opin­bera, með mennta­mála­ráðu­neytið í broddi fylk­ing­ar, atvinnu­líf­ið, með SA í for­grunni, og háskól­arnir hafa verið ein­huga um að þetta mál sé lyk­il­at­riði fyrir okkur sem þjóð að vinna að.

Nú þarf að skipu­leggja inn­viði verk­efn­is­ins, hefja starf mið­stöðvar um mál­tækni, kynna mál­tækni fyrir fyr­ir­tækjum og stofn­unum og síð­ast en ekki síst koma á sam­starfi við erlend fyr­ir­tæki sem þróa mál­tækni­lausn­ir. Þar eru öll stóru tækni­fyr­ir­tækin mik­il­vægir sam­herj­ar. Google er með Assistant, Amazon með Alexa, Sam­sung með Bix­by, Apple með Siri, Microsoft með Cort­ana og Translator og til við­bótar ber­ast fréttir af því að Face­book sé að und­ir­búa mál­tækni­lausn­ina Aloha.

Við höfum unnið sigra í þessum efnum en meira þarf til. Þegar Guðni Th. Jóhann­es­son for­seti Íslands heim­sótti Microsoft nýlega var til­kynnt að íslenska verði eitt af rúm­lega 60 tungu­málum sem gervi­greind­ar­þýð­ing­ar­vélin Microsoft Translator mun bjóða upp á. Þetta er stór áfangi og alls ekki sjálf­sagð­ur. Með hlið­sjón af þeim veru­leika að íslenska er langt því frá eitt af 60 stærstu tungu­málum ver­aldar er ljóst að það þarf tals­vert átak og sam­eig­in­legan slag­kraft til að tryggja að íslenskan okkar sé eitt þeirra tungu­mála sem tekið er til greina í svona tóli. Translator er einn fyrsti sig­ur­inn en fleiri slíkum þarf að ná svo vel sé.

***

Und­ir­stöður íslensku tækni­ald­ar­innar hafa verið treystar og það eru spenn­andi en krefj­andi íslensku­tímar framund­an. Hið opin­bera hefur tryggt fjár­mögnun verk­á­ætl­unar um mál­tækni. Fram­boð á námi í mál­tækni hefur verið tryggt með sam­starfs­samn­ingi Háskóla Íslands og Háskól­ans í Reykja­vík um meist­ara­nám í mál­tækni. Atvinnu­lífið þar að hefja smíði eigin mál­tækni­lausna og öll þurfum við að tryggja að við náum athygli stóru tækni­fyr­ir­tækj­anna úti í heimi. Þetta tryggir að á end­anum þurfi íslenskan ekki að líva leik­inn.