Nú er nýtt ár að ganga í garð og það gamla að kveðja okk­ur. Margir eru að velta fyrir sér hver þeirra mark­mið verða á árinu og senni­lega margir búnir að ákveða hverju skal fylgja. Ég veit að margir hverjir velja að setja sér mark­mið varð­andi meiri hreyf­ingu, betri matar­æði, huga betur að umhverf­inu, standa sig betur í vinnu, eyða meiri tíma með fjöl­skyld­unni, ná betri ein­kunnum í námi o.s.frv. Ég ætla sjálfur að setja mér nein mark­mið enda horfi ég frekar til þeirra gilda í líf­inu sem ég vill við­halda og halda áfram að styrkja, sem verður útskýrt nánar í grein­inni. En mark­mið eru að sjálf­sögðu mik­il­væg til að halda áfram með okkar lífs þroska eða hefja veg­ferð að slík­um. Þau eru bundin við þenn­an árs samn­ing ­sem við gerum við okkur sem er oft einum of skammur tími til að gera fram­tíð­ar­ráð­staf­anir í okkar lífi. Í stað­inn fyrir að horfa til eins árs er við­eig­andi horfa til fimm ára eða lengra. Ég ætla ekki að draga úr mark­miða­setn­ing­unni en hún hefur aldrei reynst mér sem gott vega­nesti heldur hafa gildi í líf­inu haft sterk­ari þýð­ingu. Mín gildi í líf­inu hafa meira og minna tengst minni umbreyt­ingu á „námsörð­ug­leik­um“ yfir í „náms­styrk­leika“ og mun greinin ein­kenn­ast mikið af þeim efnum líka.

Gildin

Gildin í líf­inu er und­ir­stað­an, bæði í okkar innri og ytri umhverfi. Þau eru umsvifa­mikil í sam­fé­lag­inu og aðal­lega talað út frá þeim frá fyr­ir­tækj­um, stofn­unum eða með póli­tísku ívafi. En gildin eru mun meira en það vegna þess að gildin eru okkar merk­ing í líf­inu; það sem við stöndum fyrir og viljum vinna stöðugt að. Gildin snúa að okkar fjöl­skyldu, vin­um, vinnu, námi og öðru í okkar nær umhverfi. Þar af leið­andi geta gildin skipt sköpum þegar við vinnum úr sál­rænni tog­streitu og hafa verið við lýði langt aftur um tím­ann. 

Þýski heim­spek­ing­ur­inn, Friedrich Ni­etzsche, lagði ofur áherslu á að gildin gætu leyst okkur frá þeirri þján­ingu sem á sér stað í okkar lífi. Þegar hann fór að end­ur­raða sínum gildum í sínu lífi í tengslum við „föð­ur­miss­ir­inn“ vildi hann meina að gildin „hug­rekki“ og „gagn­rýnin hugs­un“ hafa leyst hann frá sínum fjötrum sem miss­ir­inn var fyrir hon­um. En þessi upp­spretta átti sér stað eftir að hann mennt­aði sig í guð­fræði og heim­speki. Hann fór að sjá lífið með allt öðru sjón­ar­horni og var ekki lengur bund­inn þeirri þján­ingu sem miss­ir­inn fól í sér. Gildin styrkja okkar sjálfs­mynd og hafa gríð­ar­leg áhrif á hvernig við byggjum upp sterkt sjálfs­mat, sjálfs­á­lit og trú á eigin getu.

Geta okkar er oft hulin í gild­unum

Að við séum vilj­ugu til að taka til­tekið verk­efni að okkur snýr að því hvaða gildi við höfum fyrir framan okkur vegna þess að þau eru drif­kraft­ur­inn á bak­við okkar áætl­un. Þegar við förum að vinna eftir gildum sem við erum stað­ráð­inn í að þau hafi ein­hverja sterka þýð­ingu fyrir okk­ur, þá förum við að sjá hluti ger­ast sem okkur óraði ekki fyrir um. Við efl­umst og verðum með­vituð um okkar verk­efni og finnum til­gang í þessu lífi. Aust­ur­ríski geð­lækn­ir­inn og sál­grein­and­inn, Vikt­or Frank­l var hug­mynda­smiður þeirri hugs­unar „að finna til­gang“ með þeim erf­ið­leikum sem eiga sér stað í okkar umhverfi. Hann vildi meina að ham­ingja kæmi út frá þeirri til­hneig­ingu að ein­stak­lingur myndi finna sína stefnu í líf­inu, að ein­stak­lingur myndi helga sig að ein­hverju sem hann taldi að væri æðri og meiri. Að líf ein­stak­lings­ins myndi hafa til­gang og fram­lag hans myndi hafa eitt­hvað gildi fyrir sam­fé­lag­ið. Þetta þýðir að við verðum ekki stefnu­laus og sjáum að lífið býr yfir djúp­stæðri merk­ingu sem við getum séð þró­ast hægt og rólega. Merk­ingin sjálf verður ekki að veru­leika strax heldur tekur hún sinn tíma til að birt­ast. Það getur verið erfitt að bíða eftir að við náum upp okkar mögu­lega bestu stefnu í líf­inu þegar vissir þættir eiga sér stað eins og að kom­ast yfir þung­lyndi, kvíða, áfall­streiturösk­un, ­námsörð­ug­leika, starfskuln­un, félags­kvíða, alkó­hól­is­ma, kúgun í sam­fé­lag­inu ásamt öðru sem teng­ist þessum og öðrum örð­ug­leik­um. En til að geta kom­ist yfir þetta þá þurfum við að gefa okkur tíma og huga að okkar gildum og þeim sigrum sem fel­ast í þeim. Taka eitt skref í einu, vera með­vituð um okkar litlu sigra.

Ég sjálf­ur, lendi í and­legu gjald­þroti fyrir tólf árum og upp­lifði árekstur á vegg. Öll atvik í mínu lífi voru aldrei búin að fá eitt­hvað nið­ur­lag. Þetta var búið að safn­ast upp á hér um bil tveimur ára­tug­um. Þegar ég skynj­aði þetta rof á milli skyn­heims og reynslu­heims var mér óvið­bjarg­andi um tíma. En það stopp­aði ein­göngu stutt við enda þegar ég fór að skoða mína sigra og ósigra kom fljótt í ljós að mínir ósigrar tengd­ust „föð­ur­leysi, móð­ur­miss­ir, og námsörð­ug­leik­um.“ En mínir sigrar voru að ég var ætt­leiddur af bestu vin­konu móður minnar sem kynnti mér sömu­leiðis fyr­ir­ ­stjúp ­föður mínum sem er faðir minn í dag, átti sterkan vina­hóp, æfði körfu­bolta og mik­il­væg­asta af þessu öllu var að ég var en á lífi. Þetta hafði gríð­ar­lega áhrif á mig þegar ég fór að vinna í mínu and­lega gjald­þroti, að horfa á mína sigra og ósigra til að geta stað­sett mig í tengslum við mitt and­lega gjald­þrot. Þegar ég byrj­aði að horfa á mína sigra og ósigra, fór ég að greina þá eftir sann­leik­anum og var algjör­lega hrein­skil­inn við sjálfan mig. Margt sem mér fannst erfitt að horfast í augu við en sú var stað­reyndin sem blasti við. Þegar ég var búin að týna til mína sigra og ósigra, fór ég að skoða þá ósigra og hvernig gæti ég breytt þeim í sigra?

Að snúa upp­runa­lega gild­inu við

Það fyrsta sem blasti við mér voru „námsörð­ug­leik­ar.“ Ég féll í öllum sam­ræmdu próf­unum og átt­i slitr­ótta fram­halds­skóla­göngu. Ég ein­blíndi þar af leið­andi á að snúa þessum námsörð­ug­leikum við. Ég byrj­aði í kvöld­skóla og réðst á stærð­fræð­ina sem var búin að vera mér ógn­vekj­andi fyr­ir­bæri. Þegar ég stóð mig að því að geta klárað áfanga í stærð­fræð­inni þá voru mér allir vegir fær­ir. Danski heim­spek­ing­ur­inn, Søren Kierkegaar­d er tal­inn vera einn af fyrstu til­vist­ar­spek­ingum og taldi að ein­stak­ling­ur­inn ætti að veita því svig­rúm að beita fyrir sér mann­legri hugsun og skuld­binda sig við veru­leik­ann sem er fram und­an. Að til­finn­ingar okkar myndi aldrei verða sterk­ari ef við fylgjum ekki okkar ákvörðun sem við höfum sann­fær­ingu fyr­ir, alla leið, heim að dyr­um. Að breyta sjálfum okkar til að geta auðg­ast betri líf og finna fyrir hag­sæld er verð­ugt verk­efn­i. 

Þarna var ég búin að mæta minni helstu ógn í líf­inu sem var búið að segja mér „að nám væri ekki við hæfi“ og ég ætti að snúa mér með öðru­vísi hætti að mín­um fram­tíð­ar­form­um. Í kjöl­farið á stærð­fræð­inni, þá tók ég ákvörðun um að skrá mig í fjar­nám og skoða þann mögu­leika sem nám fæli í sér og safna mér ein­ingum til útskrift­ar. Ég byrj­aði að taka tvo áfanga og síðan jók ég áfang­ana með hverri önn. Þegar ég sá að ég gat ráðið við þetta í góðu sam­ræmi við fjöl­skyldu­lífið og vinn­una var ákveðið að fara í dag­skóla með fjar­nám­inu. Þegar ég stóð á þeim tíma­mótum að útskrif­ast frá­ fram­halds­skóla, horfði ég á námsörð­ug­leik­ana hverfa fyrir fullt og allt sem varð til þess að ósigur varð að sigri. Breytti því nei­kvæða yfir í það jákvæða.

Akademísk seigla

Þarna var nokkurn veg­inn mitt upp­haf að minni „akademísku seiglu“ sem hefur einmitt verið mikið rann­sókn­ar­efni hjá mér alveg síð­an. Þarna juk­ust mínir per­sónu­legu eig­in­leikar eða mitt sjálfs­mat, sjálf­stjórn, og trú á eigin getu sem eru einmitt eig­in­leikar sem fræði menn innan seiglu­fræð­innar fjalla mikið um og leggja áherslu á að séu virtir að vettugi. Rann­sóknir hafa einmitt sýnt að ein­stak­lingar sem hafa upp­lifað áföll á lífs­göng­unni, geta ein­blínt á sitt sjálfs­mat, trú á eigin getu, sjálfs­stjórn í tengslum við ytri umhverf­is­þætti eins og fjöl­skyldu, vini, skóla, vinnu, tóm­stundir eða aðra tengda áhrifa þætti sem tengj­ast með ein­hverju móti. Enda eru ytri umhverf­is­þættir grunn­ur­inn að okkar per­sónu­legu eig­in­leik­um. Rann­sóknir hafa einnig sýnt að ein­stak­lingar sem hafa upp­lifað eða lent í áföllum á lífs­leið­inni en sækja sér menntun hafa meiri til­hneig­ingu fyrir því að sýna sterk­ari sjálfs­mat, sjálfstjórn, trú á eigin getu, seiglu og akademíska seiglu. Ég gerði einmitt rann­sókn í mínu meist­ara­námi þar sem þessir þættir voru skoð­aðir og fékk sömu nið­ur­stöðu en sú rann­sókn bíður eftir birt­ingu. En ástæðan af hverju þetta er mikið þrætu­epli inn­an­ ­vís­ind­anna er að margt bendir til þess að því meiri áföll sem við­kom­andi upp­lifir og lendir í hafi hann meiri burði til þess að styrkja sig og hefur þar af leið­andi hærri þrösk­uld gagn­vart áreitum og horfir á menntun sem síðri erf­ið­leika til sam­an­burðar við það sem hann hefur tek­ist á við í líf­inu. En það býr til þver­stæða, vissu­lega. En þetta teng­ist vel því sem breski heim­spek­ing­ur­inn, Bertrand Rus­sel ­sagði á sínum tíma: „Með­ ó­viss­unn­i um hlut­ina eykst þekk­ing okkar á því hvað þeir eru í raun.“ Við komust aldrei að því hvað þessi erf­ið­leikar hafa í för mér sér ef við tök­umst ekki á við þá. Mín akademíska seigla hefði aldrei komið í ljós ef ég hefði ekki tekið ákvörðun að snúa námsörð­ug­leik­unum mínum við.

Gildin dvelj­ast oft í for­tíð­inni

Þar af leið­andi var menntun mín leið til að geta tek­ist á við allan þann til­vistará­grein­ing sem sneri að mínu lífi sem gerði það að verkum að ég gat farið að vinna í minni æsku og þeirri for­tíð­ar­hegð­un. Geð­lækn­ir­inn og sál­grein­and­inn, Sig­mund Freu­d telur að ein­stak­ling­ur­inn þarf að horfa á sína for­tíð og takast á við hana til að geta verið vel með­vit­aður ein­stak­ling­ur. Hann vildi meina ef við vinnum ekki í okkar for­tíðar málum munu þau ávallt eiga sér stað í okkar dul­vit­und. Að við hugsum og hegðum okkar sam­kvæmt þessum málum í okkar lífi án þess að við verðum með­vituð um að slíkt sé að eiga sér stað. Í mínu til­felli voru námsörð­ug­leikar búnir að hrjá mig vel framan af aldri og ég var búin að heita mér því að mennta mig ekk­ert enda væri þetta nám til­gangs­laust! Ég reyndi eftir fremstu megni að forð­ast störf sem fólu í sér ein­hverja teng­ingu við stærð­fræði sem lág­mark­aði heldur betur mína mögu­leika til þróun í starfi. Þannig námsörð­ug­leik­arnir voru búnir að stýra mér án þess að ég var með vit­und um það og lág­mark­aði í leið­inni mitt tæki­færi að heil­stæð­u­m ein­stak­lingi.

Aust­ur­ríski geð­lækn­ir­inn og sál­grein­and­inn, Car­l J­ung talar um að upp­lifa „heild­stæðan ein­stak­ling“ felst í að vinna eftir sínum gildum og sam­ræma vilj­ann þeim gild­um. Ef ein­stak­lingur vill losna undan ein­hverju sem herjar á sál við­kom­andi þarf að skoða gildin og hvort að vilji ein­stak­lings­ins sé að upp­skera sam­kvæmt þeim gild­um. Mitt gildi í líf­inu var „námsörð­ug­leik­ar“ sem ég breytti í „náms­styrk­leika“ sem gerði það að verkum að ég fann sterk­ari vilja til að geta tek­ist á við mína námsörð­ug­leika og aðra örð­ug­leika sem stóðu and­spænis mér í líf­inu. Ég breytti  nei­kvæðum minn­ingum um nám í jákvæðar minn­ing­ar. Þar af leið­andi var ég búin að ­sæm­ræma vilj­ann með því gildi sem var upp­spretta af mínum náms­þroska og þroska almennt. Í en víð­ari sam­hengi, þá náðu for­eldrar mínir aldrei að útskrif­ast úr fram­halds­skóla þannig ég var líka búin að koma með við­bót inn í fjöl­skyldu­þróunina hjá mér og sömu­leiðis betrumbæti það við­horf sem börnin mín munu hafa gagn­vart mennt­un. Með því einu að end­ur­raða gild­unum í mínu lífi og snúa þeim við.

Öfug nálgun

Vikt­or Frank­l vildi meina að gildi og vilj­inn væri grund­vall­ar­at­riði eins og J­ung og Ni­etzsche lögðu áherslu á og taldi sömu­leiðis að til að öðl­ast þetta frelsi og geta ákveðið með sterkri sann­fær­ingu þá stefnu sem við viljum að verði í okkar lífi. Verðum við að huga að gildum okkar vegna þess að þau eru það sem býr til okk­ar ­sjálfs­mynd ­sem verður til þess að við getum speglað sjálf okkar með sterkum hætti. Mín gildi eru námsörð­ug­leikar að náms­styrk­leik­um, sem hefur stöðugt verið að þró­ast með þeirri stefnu. Þetta stað­festir líka að nám er ekki fasti heldur breyti­legt form, sem er mik­il­vægt að hafa í huga og í raun og veru í tengslum við allt. Vegna þess að allt sem við lendum í og upp­lif­um, er ein­göngu tíma­bundið og verður hreyf­an­legt fyrr eða síð­ar. En í þessu ferli las ég um hug­mynd hans Frank­ls ­sem ber heitið „öfug nálg­un“ sem ég hef til­einka mér á hverjum degi í nán­ast öllu sem ég tek mér fyrir í líf­in­u. Frank­l vill meina að þegar við lendum í áföll­um, erf­ið­leikum og mót­læti þá skiptir veiga miklu máli að breytta um við­horf gagn­vart því sjón­ar­horni sem er búið að vera að vinna með. Mitt sjón­ar­horn var að námsörð­ug­leikar skil­greinir mig meira og minna þar sem ég upp­lifa afneit­un, bæl­ingu og frá­varp þegar kom að því að vinna í mínum námsörð­ug­leik­um. Ég fann ávallt ástæðu til að skil­greina mig sam­kvæmt þessu, reyna að koma þess­ari hugsun og til­finn­ingum eins langt og hægt var að til þess að fela þær og átti líka mik­inn þátt í því að koma þessum örð­ug­leikum yfir á ein­hvern annan og horfa á þetta frá mis­tökum ann­arra eða að lífið væri ósann­gjarnt sem það er en það er hægt að finna leið til að sjá sann­girn­ina í því líka.

En þegar ég fór að breytta mínu sjón­ar­horni og beita „öf­ugri nálg­un“ og horfa á námsörð­ug­leik­ana með þeim hætti að ég leit á þessa örð­ug­leika frá sjón­ar­hóli móður minn­ar. Hvernig hefði verið ef móðir mín hefði tek­ist á við námsörð­ug­leika í minni stöðu sem 26 ára ein­stak­ling­ur? Nú hún hefði þurft að vinna í þessum örð­ug­leikum til að geta eflt sig og útvegað sér það starf sem henni langar að vinna við í fram­tíð­inn­i. Akkurat! Ekki lengi að gagn­rýna hvernig móðir mín hefði átt að taka á þessum örð­ug­leikum enda eigum við það til að vera sjálf­hverf þegar kemur að okkar erf­ið­leikum í líf­inu. Svarið kom og ég þarf að takast á við þessa námsörð­ug­leika sem hafa verið að ógna mér í lífi og starfi. Ekki láta þessa námsörð­ug­leika skil­greina mína getu vegna þess að ég veit hvað það þýðir ef ég læt þá skil­greina mig en ég veit ein­hvern ­veg­inn hvað ger­ist ef ég læt þá ekki skil­greina mig.

Þarna er ég búin að snúa örð­ug­leik­unum við og horfa á það frá öðru sjón­ar­horni sem gat leyft mér að gagn­rýna móður mína og að hún ætti svo sann­ar­lega að stand­ast þessa áskorun því þetta fæli sér tæki­færi til að kom­ast á ákjós­an­legan stað. Við erum nefni­lega mjög hörð þegar kemur að því að gagn­rýna annan en okkur og eigum til að beita ef svo mætti kalla „bómull­ar­með­ferð­inni“ þegar kemur að okkur sjálf­um. Með þessu er hægt að yfir­stíga erf­ið­leika í okkar lífi eins og ég afskrif­aði námsörð­ug­leik­ana mína sem í kjöl­farið verður til þess að það opn­ast rými til að takast á við föð­ur­leysið og móð­ur­miss­ir­inn ásamt öðrum fylgi­fisk­um. Banda­ríski sál­fræð­ing­ur­inn, William James sagði: “Merkasta upp­götvun mín í líf­inu var þegar ég upp­götv­aði að ein­stak­ling­ur­inn getur breytt ytri aðstæðum sínum með því að breyta and­legum við­horfum sín­um.” Ef ég breytti mínum við­horfum gagn­vart námi með að fram­kvæma, þá verður nám ekki sem fasti heldur breyti­legt form sem teng­ist þá öllu í mínu lífi sömu­leið­is.

Loka­orð

Með þess­ari yfir­ferð sem útgangs­punktur fyrir nýja árið þá vill ég benda á að erf­ið­leikar eiga ekki að vera frá­hrind­andi heldur áskorun til en meiri þroska. Vegna þess að við getum öll kom­ist á ákjós­an­legan stað ef við byrjum að vinna að því en sú vinna mun taka sinn tíma og við verðum að vera með­vituð um okkar ósigra og leit­ast við að umbreyta þeim í sigra. Eitt­hvað nei­kvætt í okkar lífs­vegi þýðir ekki að það verður alltaf skil­greint sem nei­kvætt vegna þess að við getum umbreyt því í jákvætt. Ein­blínum frekar á að finna okkur gildi heldur en að setja okkur mark­mið vegna þess að gildin er grunn­þáttur í okkar þroska og hefur gríð­ar­lega mikið um að segja hvernig við viljum byggja upp okkar líf. Það getur eng­inn ein­stak­lingur horft fram á við ef for­tíðin er óleyst en við getum leyst for­tíð­ina með því að forna nútíð­inni fyrir fram­tíð­ina. Eins og kanadíski sál­fræð­ing­ur­inn, Jor­dan Pet­erson hefur lagt miklar áherslur á. Ni­etzsche kom sér vel að orði líka þegar hann sagði: „Þeir sem hafa ástæðu fyrir því að lifa geta umborið nán­ast hvað sem er.“

Í minni seiglu­ráð­gjöf og fræðslu legg ég mikla áherslu á að ein­stak­ling­ur­inn finni til­gang með erf­ið­leik­un­um, ein­blíni á sín gildi þegar horft er á upp­runa erf­ið­leik­ana sem leið að ­styrk­leik­um. En þessi leið­angur á sér ekki stað með­ ­skjót­fengn­um hætti heldur sé þetta ferli sem við setjum okkur sjálf í og vinnum stans­laust í svo að stað­reyndir í líf­inu mætti þeirri rétt­mæt­u ­kenn­ingu. Horfum sömu­leiðis á erf­ið­leik­ana frá öðrum sjón­ar­hornum til að gefa okkur svig­rúm til að skoða þessa erf­ið­leika með víð­tækum og djúp­stæðum hætti. Ég er búin að til­einka mér þessa aðferð í átt að mínu gildi „náms­styrk­leik­ar“ sem hefur sömu­leiðis nýst mér gagn­vart föð­ur­leys­inu sem breytt­ist í góð­an ­stjúp­föður og móðir miss­ir­inn sem stað­geng­ils móður og þakk­læti fyrir blóð­móður minni.

Með lífs­hlaupið mitt í huga er áhuga­vert að velta fyrir sér for­spá­ar­gild­inu sem hefur verið sam­kvæmt rann­sóknum að mér myndi ganga erf­ið­lega í námi, flosna upp úr námi, eiga erfitt með að finna mér atvinnu, erfitt með að stofna fjöl­skyldu, takast á við þung­lyndi, kvíða, áfallastreituröskun og leið­ast mjög fljót­lega út í vímu­efni og verða kerf­is­bund­inn ein­stak­ling­ur. Margt af þessu átti sér sér stað en ætlun mín var aldrei að stað­festa mína erf­ið­leika þarna þegar ég fór að horfa á þá sem styrk­leika ekki öfugt, grein sem teng­ist þessu við­fangs­efn­i, hér.  

Lífið er erfitt og ósann­gjarnt en það fyrri er stað­festa sem við getum nýtt okkur til að finna leið til að lifa líf­inu og það seinni er hægt að lág­marka með sterkum hætti. Eins og Frank­l ­sagði: „Erf­ið­leikar eru óskil­yrð­is­lausir og sárs­auk­inn óhjá­kvæmi­legur sem getur verið erfitt að með­taka en ­styrk­leik­ar og nám fel­ast í því sömu­leið­is.“ Erf­ið­leikar er eitt­hvað sem ekki er hægt að horfa fram hjá alveg óháð því hvort þeir eigi sér stað í for­tíð­inni í æsku, á ung­lings­ár­unum eða á full­orð­ins­ár­un­um. Það byrjar eng­inn í raun og veru að lifa líf­inu að sinni mögu­lega bestu getu fyrr en hann greiðir úr þessum flækjum eða eins og Kanadíski geð­lækn­ir­inn, Ga­bor Maté ­sagði: „Að til­vistaró­vissa eigi sér lengri aðdrag­anda en skekkja raun­tím­ans vegna þess að orsök og afleið­ing á sinn upp­runa.“ Til að geta hafið vinnslu á þeim við­fangs­efnum sem steðja að okkur í okkar veru­leika þá þurfum við að átta okkur á því að upp­runi erf­ið­leik­ana getur verið djúpt fal­inn undir öll þeim or­sök­um og afleið­ingum sem eiga sér stað í nútím­an­um.

Við náum aldrei að sam­ræma okkar vilja í líf­inu fyrr en við höfum sett okkur stefnu í líf­inu og hvernig við viljum að þeirri stefnu sé hugað að út frá okkar gild­um. Á vel við rann­sóknir Franska heim­spek­ings­ins, Michael ­Focault ­sem sagði: ,Að ná vald á sann­leik­anum væri eft­ir­sókn­ar­verður mál­stað­ur.“ Við erum að reyna að finna sann­leik­ann í okkar lífi þannig með hverri þraut­seigju komumst við nær sann­leik­anum um hver við erum og hversu megnug mann­eskja við getum orð­ið.

Hvatn­ing­ar­orð í góðu sam­hengi væri orð Frank­l´s “ef þú getur ekki breytt aðstæð­un­um, breyttu þá sjálfum þér.” En ég vill snúa þessu við „ef þú breyttir sjálfum þér, þá getur breytt aðstæð­un­um.“

Gleði­legt og far­sælt kom­andi nýtt ár.

Höf­undur er seiglu­ráð­gjafi.