Hrað­ar, betra og ódýr­ara. Með öðrum orðum skil­virkara. Þetta er mantran á öllum sviðum innan við­skipta og fyr­ir­tækja. Að með­al­tali er um 11,4% fjár­fest­inga sóað vegna lélegra inn­leið­inga verk­efna en tölur um skipu­lags­heildir sem van­meta mik­il­vægi verk­efna­stjórn­unar sýna að um 67% fleiri verk­efna þeirra mis­takast. Fyr­ir­tæki nota margar stefnur til að auka skil­virkni starf­sem­inn­ar, t.d. Lean, Agile o.s.frv. En hvað með notkun tengsla­neta? Nýleg rann­sókn sýnir að vax­andi flækju­stig og umfang verk­efna krefst sífellt meira sam­starfs fyr­ir­tækja til að ná mark­mið­um. Ávinn­ing­ur­inn flest í því að fleiri aðilar koma að borð­inu með sína sér­þekk­ingu sem stuðlar að sam­eig­in­legum lær­dómi um hvernig best er að fram­kvæma verk­efn­in. Það stuðlar einnig að betri nýt­ingu auð­linda, bætir get­una til að takast á við flókin vanda­mál, veitir við­skipta­vinum betri þjón­ustu og eykur sam­keppn­is­hæfni skipu­lags­heild­anna í tengsla­net­inu.

Við vitum að ýmis fyr­ir­tæki vinna ítrekað saman til að fram­kvæma ný verk­efni. Hvernig eru þessi tengsla­net mynd­uð? Hvað gengur vel og hvað ekki? Hvað veldur því að sum fyr­ir­tæki vinna síend­ur­tekið með sama tengsla­net­inu en önnur gera það ekki? Hvernig geta stjórn­endur tengsla­neta stjórnað þeim á áhrifa­rík­ari hátt og aukið þannig skil­virkni þess í verk­efn­um?

Þrír kven­kyns rann­sak­endur ætla að svara þessum spurn­ingum og öðrum sem snúa að mjög kar­lægri atvinnu­grein – bygg­ing­ar­iðn­að­in­um. Helga Kristín Gunn­laugs­dóttir og Þór­dís Arn­ar­dóttir eru báðar meist­ara­nemar í verk­efna­stjórnun í Háskóla Íslands undir leið­sögn Ingu Minelgaité pró­fess­ors við við­skipta­fræði­deild skól­ans og taka þátt í alþjóð­legri rann­sókn sem leidd er af Ralf Müll­er, pró­fessor í verk­efna­stjórnun við BI við­skipta­há­skól­ann í Nor­egi. Ralf er leið­andi í rann­sóknum á alþjóð­legri verk­efna­stjórnun og marg­verð­laun­aður fyrir störf sín og fram­lag á því sviði. Þau lönd sem taka þátt eru Ísland, Lit­há­en, Nor­eg­ur, Ástr­al­ía, Kanada og Kína og verður gerður sam­an­burður á milli stjórn­unar tengsla­neta í þessum lönd­um.

Margar rann­sóknir hafa verið gerðar á tengsla­netum en eftir því sem við best vitum hafa engar rann­sóknir verið gerðar á lang­tíma ávinn­ingi þess að not­ast við sama tengsla­netið í verk­efn­um. Þessi rann­sókn er því sú fyrsta sinnar teg­undar sem snýr að stjórnun tengsla­neta í bygg­ing­ar­iðn­aði á Íslandi þar sem sömu skipu­lags­heildir vinna til lengri tíma, síend­ur­tekið sam­an, og er ætl­unin að rann­saka ávinn­ing af þess konar sam­starfi. Þessi alþjóð­lega rann­sókn mun veita aðilum í bygg­ing­ar­iðn­að­inum leið­bein­ingar um hvernig þeir geta á sem bestan hátt hannað sitt tengsla­net og stýrt því í verk­efnum sín­um. 

Fyrsta áfanga rann­sókn­ar­innar er lokið og er búið að taka við­töl við alla þá aðila í bygg­ing­ar­iðn­að­inum sem ætla að taka þátt í henni og viljum við þakka þeim kær­lega fyr­ir. Þátt­taka þeirra hefur verið ómet­an­leg sér­stak­lega fyrir alþjóð­legan sam­an­burð. Það sem hefur komið okkur mest á óvart er hversu ólíkir aðilar stýra verk­efnum í bygg­ing­ar­iðn­að­inum og fundum við fyrir miklum áhuga af þeirra hálfu til að taka þátt í rann­sókn­inn­i. 

Það er enn of snemmt að tala um nið­ur­stöður en við­tölin sem við tókum benda til þess að fyr­ir­tækjum þykir gott að vinna ítrekað með sömu aðil­um. Bygg­ing­ar­hraði verður sífellt meiri og hafa við­mæl­endur talað um að aukin áhersla sé á skil­virkni og hag­kvæmni á sem stystum tíma. Með auk­inni áherslu á bygg­ing­ar­hraða skiptir traust miklu máli því það er lítið svig­rúm fyrir mis­tök. Menn vilja meina að traust skap­ist milli aðila þegar fólk vinnur end­ur­tekið saman og því skipti gott tengsla­net megin máli.

Það verður því áhuga­vert að sjá hvort að nið­ur­stöður þess­arar rann­sóknar bendi til að aðilum sem vinna í sama tengsla­net­inu aftur og aftur tak­ist að bæta getu sína og auka lær­dómi sinn á því hvernig best er að fram­kvæma verk­efn­in. Það verður einnig fróð­legt að sjá hvort að ávinn­ing­ur­inn er meiri þegar unnið er með sama tengsla­net­inu til lengri tíma. Við vitum að aðilar í bygg­ing­ar­iðn­að­inum vinna ítrekað saman en það er óljóst hvort að stjórn­endur tengsla­net­anna eru með­vit­aðir um þann ávinn­ing sem getur hlot­ist af slíku sam­starfi og er það einmitt það sem við erum að rann­saka.

Nið­ur­stöð­urnar mætti svo auð­veld­lega yfir­færa á aðrar atvinnu­greinar þar sem fyr­ir­tæki treysta á verk­efna­miðað sam­starf sín á milli. Með því að nýta sér þær geta fyr­ir­tæki bætt þekk­ingu sína og skiln­ing á eigin tengsla­netum og aukið lík­urnar á því að mark­miðum varð­andi kostn­að, tíma og umfang verk­efna sé náð. 

Inga Min­elgaité er pró­fessor við við­skipta­fræði­deild HÍ. Helga Kristín Gunn­laugs­dóttir og Þór­dís Arn­ar­dótt­ir eru meist­ara­nemar í verk­efna­stjórn­un.