Það er auð­velt að missa sjónar á meg­in­til­gangi og detta í þras. Á stjórn­mála­svið­inu ger­ist þetta gjarnan með þeim hætti að fólkið í póli­tík­inni fer að tala við sjálft sig um sjálft sig.

Björt fram­tíð var meðal ann­ars stofnuð til höf­uðs slíkri iðju. Við viljum fyrir alla muni ræða mál, við fólk, af sann­girni og án upp­hrópana og gera sem minnst af því að „fara í mann­inn“. Umfram allt viljum við þó fram­kvæma, gera gagn og ná fram þeim breyt­ingum sem við teljum nauð­syn­legar til að sam­fé­lagið í land­inu blóm­stri.

Það er svo margt í íslensku þjóð­fé­lagi sem þarf að huga að. Mörg grund­vall­ar­at­riði sem kalla á athygli. Horfum á þau, frekar en hvert á ann­að.

Íslenskt sam­fé­lag iðar af krafti og frum­kvæði. Ungt fólk er þar í far­ar­broddi, lyft­andi hverju lok­inu á fætur öðru af gömlum fúnum kössum, kallandi eftir breyt­ingum og fram­þró­un.

Almenn­ingur vill miklu frekar ræða hvað á að gera, heldur en hver á að gera það. Full­trúar gamla tím­ans eru hver á fætur öðrum að missa af lest­inni, það fylgi sem ekki er bundið beinum hags­munum tálg­ast af rót­gróna flokka­kerf­inu á meðan það situr fast í fari gam­alla vinnu­bragða, gogg­unarraðar og titla­togs.

Al­menn­ingur vill miklu frekar ræða hvað á að gera, heldur en hver á að gera það. Full­trúar gamla tím­ans eru hver á fætur öðrum að missa af lest­inni, það fylgi sem ekki er bundið beinum hags­munum tálg­ast af rót­gróna flokka­kerf­inu á meðan það situr fast í fari gam­alla vinnu­bragða, gogg­unarraðar og titlatogs.

Staðan

Fram­tíð­ar­tæki­færi Íslands eru ótelj­andi ef okkur auðn­ast að grípa þau. Nógur er kraft­ur­inn, svo mikið er víst.

Gróska á vinnu­mark­aði fram­tíð­ar­innar mun aukast um leið og við stökkvum á þau aug­ljósu færi sem við höfum í þekk­ingu, nýsköpun og þróun ásamt því að gera öllum atvinnu­greinum jafn­hátt undir höfði hvað opin­beran stuðn­ing snert­ir.

Við þurfum að byggja upp sterka inn­viði í fjar­skipt­um, til þess að virkja allar byggðir jafnt, auk þess sem sam­göngur í raun­heimum þurfa að vera í lagi. Í þessu til­liti þarf landið allt að vinna sem heild, enda erum við ekki lengur bara að takast á við fólks­flótta úr sveit í bæ, af lands­byggð í borg, heldur frá landi til umheims. Því fyrr sem við tök­umst á við þann veru­leika, því betra.

Fram­tíð okkar vill opin­bera stað­reynd­ir, tryggja aðgang að gögn­um, vita hvað er á seyði. Og hún er ekki hrædd við að taka frum­kvæð­ið. Á meðan fyrri kyn­slóðir brenndu und­ir­föt og klædd­ust rauðum sokkum er nútím­inn reiðu­bú­inn að afklæð­ast alveg til að þvinga fram opnun á gömlum þagn­ar­gild­um. Við eigum ekki að vera spé­hrædd, við eigum að treysta fólki fyrir upp­lýs­ing­um, þannig eru mestar líkur á að sam­fé­lagið taki virkan þátt í eigin umsýslu.

Fram­tíðin þarf á auð­lind­unum okkar að halda. Hún má ekki við því að þær séu gefnar fáum eða gerðar upp­tækar með öðrum hætti eða þurrausn­ar. Við erum með landið og miðin að láni.

Við verðum að gæta að því hvernig við tökum á móti gest­um, þannig að jafn­vægi náist milli mik­il­vægrar atvinnu­upp­bygg­ingar í ferða­þjón­ustu og varð­veislu þeirra gæða sem fólk er að koma til að upp­lifa. Við þurfum að þora að setja mörk, gest­irnir munu á end­anum þakka okkur fyrir það.

Við verðum að þora að umgang­ast aðrar þjóðir á jafn­ingja­grunni og eigum að axla ábyrgð and­spænis neyð í öðrum löndum sem rekur fólk á flótta. Við eigum að vera mennsk.

Ein verð­mætasta auð­lind fram­tíð­ar­innar er æskan sjálf, sköp­un­ar­kraft­ur­inn. Börnin þurfa að kom­ast í heim­inn, við verðum að tryggja heil­brigð­is­kerfi sem hlúir að ungum fjöl­skyldum hvar sem þær eru og leyfa vaxt­ar­sprot­unum að dafna á leið sinni um mennta­veg­inn. Okkar er að styðja og tryggja örugga og greiða leið til þekk­ing­ar­sköp­un­ar, á þann hátt að kerfið bregð­ist við þörfum not­enda frekar en öfugt.

Íslenskur almenn­ingur er sífellt upp­tek­inn, sífellt starf­andi. Lífs­kjörin leggja fyrir okkur að því er virð­ist von­laust dæmi, þar sem skuld­bind­ingar við­halda sér og vaxa sjálf­krafa en það sem við drögum í bú ekki. Vinnu­vikan okkar er alltof löng, sér­lega ef saman er borið erf­iði og árang­ur.

Kyn­slóð­irnar í land­inu búa við mis­munun hvað hús­næð­is­kjör varð­ar. Yngsta fólkið stendur höllustum fæti og fram­tíð­ar­lausnir láta á sér standa.

Ef ég mætti ráða

Ef ég mætti ráða þá væri Ísland land með góðum og umhverf­is­vænum sam­göng­um, fyrsta flokks heil­brigð­is- og mennta­þjón­ustu, fjöl­skyldu­vænum vinnu­mark­aði sem kall­aði til sín frum­kvöðla á öllum sviðum á grunni nýrrar jafnt sem rót­gró­innar þekk­ingar af öllu tagi. Horfið yrði frá því að byggja störf aðal­lega á stað­bundnum nátt­úru­gæðum og í rík­ara mæli stefnt að landamæra­lausri nýt­ingu þekk­ing­ar.

Hér væri umgengni um landið í jafn­vægi, við tækjum á móti gestum frá öðrum löndum af alúð og ábyrgð, bæði þeim sem kíkja við í svip og hinum sem staldra við.

Við myndum passa upp á auð­lind­irnar okkar og almenn­ingur fengi meiri arð af nýt­ingu þeirra en nú er.

Stofn­anir okkar myndu, í sam­ræmi við þarfir not­enda, styðja vel við íbú­ana á öllum ald­urs­skeið­um. Vinnu­degi fólks væri þannig háttað að næg orka og rými væri fyrir stór­fjöl­skyld­una, sem myndi styðja og hvetja holl félags­leg tengsl þvert á kyn­slóð­ir.

Ef ég mætti ráða þá væri hver og einn ein­stak­lingur met­inn að eigin verð­leikum og aldrei dreg­inn í dilka. Fjöl­breytni væri við­ur­kennd sem verð­mæti, tæki­færi sett framar hindr­unum og kraftar allra nýtt­ir.

Kerfin okkar myndu sýna af sér líf og hreyf­an­leika, ekki leit­ast við að við­halda sjálfum sér heldur búa yfir snerpu til að aðlag­ast breyti­legum þörf­um, hugsa út fyrir kassa og laga sig að not­end­um.

Ef ég mætti ráða þá væri orðið póli­tík ekki blóts­yrði tengt sér­hags­muna­gæslu og poti, heldur væri það sjálf­sögð iðja okkar allra að hafa áhrif á sam­fé­lags­mynd­ina. Áhrif fólks á sam­fé­lagið væru ekki bundin við kosn­ingar á fjög­urra ára fresti, heldur væri hægt að láta til sín taka í raun­tíma. Almenn­ingur ætti að sjálf­sögðu greiða leið að allra­handa upp­lýs­ing­um, sem er frum­for­senda þess að geta tekið upp­lýsta afstöðu hverju sinni.

Ef ég mætti ráða þá væri orðið póli­tík ekki blóts­yrði tengt sér­hags­muna­gæslu og poti, heldur væri það sjálf­sögð iðja okkar allra að hafa áhrif á sam­fé­lags­mynd­ina. Áhrif fólks á sam­fé­lagið væru ekki bundin við kosn­ingar á fjög­urra ára fresti, heldur væri hægt að láta til sín taka í raun­tíma. Almenn­ingur ætti að sjálf­sögðu greiða leið að allra­handa upp­lýs­ing­um, sem er frum­for­senda þess að geta tekið upp­lýsta afstöðu hverju sinni.

Ef ég mætti ráða væru fjár­hags­legur styrkur og rót­gróin ítök ekki lyk­ill að fram­gangi í stjórn­mála­flokk­um, almanna­hagur væri alltaf í for­grunni. Stjórn­mála­fólk myndi sýna í verki að það er kosið til að þjóna almenn­ingi, til­einka sér þjón­andi for­ystu.

Ef ég mætti ráða væri fólki í auknum mæli treyst fyrir eigin vel­ferð. Stutt væri við frum­kvæði á jafn­rétt­is­grund­velli og for­ræð­is­hyggja minnkuð.

Ef ég mætti ráða yrðu settir skýr­ari rammar til að styðja þann hluta sam­fé­lags­þjón­ust­unnar sem rek­inn er af hálf­op­in­berum og einka­að­il­um. Jákvætt yrði tekið í aðkomu fleiri en hins opin­bera að veit­ingu þjón­ustu, ævin­lega þó á for­sendum sam­fé­lags­ins og snúið yrði frá eldri aðferðum sem þjóð­nýta tap en einka­væða gróða. Arð­greiðslur af grunn­þjón­ustu myndu heyra sög­unni til.

Vinnu­vika land­ans er óþarf­lega löng, þrátt fyrir vit­neskju um að lengri vinnu­tími eykur ekki afköst. Enn er launa­fólki frekar umb­unað fyrir yfir­vinnu en aukna þekk­ingu, enn er launa­munur milli kynja. Þetta verður að breyt­ast.

Grund­vall­ar­mann­rétt­indi og jöfn tæki­færi til sam­fé­lags­þátt­töku eiga að vera frum­krafa en ekki afgangs­stærð. Fram­lag til túlka­þjón­ustu á að ráð­ast af fjölda heyrn­ar­lausra en ekki fyr­ir­fram­gef­inni upp­hæð á bók­halds­lykli, svo nýlegt dæmi sé not­að.

Almanna­þjón­ustan á ekki að stjórn­ast af sér­hags­mun­um, kjörnir full­trúar eiga að þjóna almenn­ingi en ekki fjár­sterkum bak­hjörl­um. Stjórn­málin eiga ekki að stjórna fjöl­miðlum heldur á fjórða valdið að fá frið til að starfa óáreitt.

Af hverju er ég að skrifa allt þetta?

Vegna þess að mér finnst umræðan um það hvað þarf að ger­ast vera að falla í skugg­ann fyrir vanga­veltum um það hver á að koma því til leið­ar. Mér finnst umræðan vera að missa sjónar af aðal­at­rið­un­um, af raun­veru­legum til­gangi okkar sem stofn­uðum Bjarta fram­tíð.

Höf­undur situr í bæj­ar­stjórn Hafn­ar­fjarðar fyrir Bjarta fram­tíð og er for­seti bæj­ar­stjórn­ar.