Yfir­stjórn Kastrup flug­vallar við Kaup­manna­höfn hyggst á næstu árum ráð­ast í miklar fram­kvæmd­ir. Stjórnin segir slíkt nauð­syn­legt vegna sí­auk­innar flug­um­ferð­ar. Land­rýmið við Kastrup er afar tak­markað og þess vegna vill stjórnin loka einni af þremur brautum vall­ar­ins. Þar verði reist nýtt flug­stöðv­ar­hús (term­inal) og jafn­framt einn brott­far­ar-og komu­gangur lengd­ur. ­For­svars­menn SAS og fleiri flug­fé­laga eru ósáttir við að flug­braut­inni verð­i lokað og það er Danska Flug­manna­fé­lagið einnig.

Þegar Kastrup flug­völl­ur, sem dregur nafn sitt af ­sam­nefndu bæj­ar­fé­lagi á Ama­ger var opn­aður 20. apríl 1925 hefur lík­lega fáa grunað að 90 árum síðar yrði hann fjöl­farn­asti flug­völlur á Norð­ur­lönd­um. Flug­braut­irn­ar voru egg­slétt tún og yfir sum­ar­tím­ann var sauðfé beitt á braut­irn­ar, lif­andi og ­sam­visku­samar sláttu­vél­ar, og smalað þegar flug­vél nálg­að­ist. Flug­stöðv­ar­bygg­ingin er úr tré og þótti glæsi­legt mann­virki, hún hefur nú ver­ið ­flutt til á flug­vall­ar­svæð­inu, er friðuð og ekki not­uð.

Ára­tuga ­bygg­inga­fram­kvæmdir  

Nokkrum árum eftir að Kastrup flug­völlur var opn­að­ur­ hófust þar bygg­inga­fram­kvæmd­ir, sem segja má að að hafi staðið linnu­lítið síð­an eða í um það bil 85 ár. Bundið slit­lag var lagt á aðal­braut vall­ar­ins árið 1941 og í lok síð­ari heims­styrj­aldar var Kastrup tal­inn einn besti og full­komnast­i flug­völlur í heim­in­um. SAS flug­fé­lagið var stofnað árið 1946 og var frá upp­hafi á­kveðið að Kastrup yrði aðal­flug­völlur félags­ins. Þetta var mik­ill búhnykk­ur, ef svo má að orði kom­ast, fyrir Kastr­up. Ný flug­stöðv­ar­bygg­ing (Term­inal 2) var ­tekin í notkun árið 1960. Þá var fyrsta flug­stöðv­ar­bygg­ingin fyrir löngu orð­in of lít­il, þrátt fyrir ýmsar við­bæt­ur. 1954 hóf SAS áætl­un­ar­flug til­ ­Banda­ríkj­anna og þá jókst umferðin um Kastrup til muna.

Hug­myndir um ­flutn­ing

Land­rými við Kastrup flug­völl er mjög tak­mark­að. Byggð er í næsta nágrenni vall­ar­ins, sunnan við er bær­inn Dra­gör og Tárnby norðan meg­in­. Austan megin er Eyr­ar­sund og veg­ur­inn að brúnni yfir til Sví­þjóðar liggur fast við flug­vall­ar­svæð­ið. Einu hugs­an­legu stækk­un­ar­mögu­leikar vall­ar­ins eru til­ vest­urs en yrði þó allt annað en ein­falt. Á átt­unda ára­tug síð­ustu aldar vor­u ­uppi hug­myndir um að færa flug­völl­inn út í Eyr­ar­sund, á eyj­una Salt­hólmann sem liggur austan við Eyr­ar­sunds­brúna. Ef það hefði orðið ofan á var hug­myndin að ­byggja brýr, aðra til Dan­merkur en hina til Sví­þjóð­ar. Þessar hug­myndir vor­u ­skoð­aðar mjög ítar­lega en á end­anum ákvað danska þing­ið, Fol­ket­in­get, að flug­völl­ur­inn skyldi áfram vera á Kastr­up. Kostn­aður og umhverf­is­mál réðu miklu í þeirri ákvörðun og þarmeð var Salt­hólma­hug­mynd­in, og fleiri til­lögur um ­flutn­ing, í raun úr sög­unni. Þing­menn og sér­fræð­ingar mátu það svo að þrátt ­fyrir tak­markað land­rými gæti Kastrup gegnt sínu hlut­verki um langa fram­tíð. Einn stærsti kostur Kastrup er stað­setn­ing­in: tæpir átta kíló­metrar til­ mið­borgar Kaup­mann­hafn­ar, hrað­brautin til Sjá­lands og áfram vestur er fast við ­völl­inn og sú braut liggur jafn­framt yfir sundið til Sví­þjóð­ar.

Þriðja flug­stöðv­ar­húsið og sífellt fleiri far­þegar

Eins og áður sagði hafa, ef allra fyrstu árin eru und­an­skil­in, bygg­inga­fram­kvæmd­ir stans­laust verið í gangi á Kastr­up. Upp­haf­lega flug­stöðv­ar­bygg­ingin (Term­ina­l 1) er ekki lengur í notk­un, húsið er friðað en hefur verið flutt til á svæð­in­u og annað hús ber nú heitið Term­inal 1. Árið 1998 var tekin í notkun ný flug­stöðv­ar­bygg­ing, Term­inal 3, hana þekkja íslenskir ferða­langar sem fara um ­Kaup­manna­höfn vel. Þessi bygg­ing teng­ist járn­braut­inni, sem liggur til­ ­Kaup­manna­hafnar og ann­arra lands­hluta í Dan­mörku og yfir til Sví­þjóð­ar. Úr Term­inal 3 er líka inn­an­gengt í Metro lest­ina sem brunar á nokk­urra mín­útna fresti inn í mið­borg Kaup­manna­hafn­ar.

Far­þeg­um ­sem um völl­inn fara fjölgar stöðugt, á síð­asta ári voru þeir tæp­lega 27 millj­ónir og lend­ingar og flug­tök sam­tals 255 þús­und. Stærsti ”við­skipta­vin­ur­inn” er SAS, á síð­asta ári voru tæp­lega 40% allra ferða um völl­inn á vegum þess.

Vilja loka stystu braut­inni og byggja nýtt flug­stöðv­ar­hús

Á Kastr­up flug­velli eru þrjár braut­ir. Tvær þeirra liggja hlið við hlið, frá suð­vestri til norð­aust­urs en ríkj­andi vind­áttir á þessu svæði eru suð­vestan og vest­an­. Að­flug og flug­tak á þessum brautum er yfir Eyr­ar­sund og Köge Bugt og þess vegna ekki yfir byggð. Þriðja brautin liggur þvert á hinar tvær: frá suð­austri til­ norð­vest­urs. Við lend­ingar og flug­tak á þess­ari braut er flogið lágt yfir­ Frederiks­berg og hluta Ama­ger með til­heyr­andi ónæði fyrir íbú­ana. Þess­ari braut, kölluð 12/30, vill stjórn flug­vall­ar­ins loka. Hags­munir íbúa, sem ugg­laust myndu fagna lok­un, er þó ekki það sem ræður för hjá stjórn­inni.

Af hverju að loka þver­braut­inni?

Í fljót­u bragði kann að virð­ast und­ar­legt að loka einni af þremur brautum á flug­velli þar sem umferðin fer sívax­andi. For­stjóri flug­vall­ar­ins segir að þegar betur sé að gáð eigi það sér ein­faldar skýr­ing­ar. Um þver­braut­ina fari ein­ung­is ­pró­sentu­brot af umferð­inni og þótt lokun hennar hafi í för með sér að kannski verði að fresta 60 lend­ingum eða flug­tökum á ári séu það smá­munir miðað við á­vinn­ing­inn. Verði braut­inni lokað er ætl­unin að byggja við norð­vest­ur­enda hennar flug­stöð, sem teng­ist núver­andi aðal­bygg­ingu en verður fyrst og fremst ætluð lággjalda­fé­lögum en mikil aukn­ing hefur orðið á ferðum þeirra að und­an­förnu. Athafna­svæði flug­véla muni aukast, sem ekki er van­þörf á að mat­i flug­vall­ar­stjór­ans. Hann segir að þessi breyt­ing muni hafa í för með sér að ­lend­ingum og flug­tökum geti fjölgað um 55 þús­und á ári og verði fleiri en 300 ­þús­und. Far­þegum um völl­inn fjölgi í allt að fjöru­tíu millj­ónir (voru 27 millj­ónir í fyrra) og starfs­manna­fjöld­inn á vell­inum tvö­fald­ist en nú vinna þar ­rúm­lega 22 þús­und manns.

Ekki góð hug­mynd segir SAS og danskir flug­menn eru því sam­mála

For­svars­menn SAS eru ekki hrifnir af fyr­ir­ætl­unum flug­vall­ar­stjórn­ar­inn­ar. Þeir segja það ­skapa óör­yggi að flug­völl­ur­inn geti lok­ast í ákveðnum vind­átt­um. Þótt slíkt yrði ekki ekki algengt geti það valdið miklum töfum og óþæg­indum fyr­ir­ flug­fé­lögin og far­þeg­ana. Danska flug­manna­fé­lagið tekur í sama streng og tel­ur það einnig örygg­is­at­riði að hafa þver­braut­ina opna áfram. Tals­menn nokk­urra ann­arra félaga sem nota Kastr­up, t.d. Thomas Cook Air­lines taka undir þessa ­gagn­rýni.

Hvort fyr­ir­ætl­anir flug­vall­ar­stjórn­ar­innar nái fram að ­ganga er óljóst á þess­ari stundu. Margir þing­menn vilja láta athuga þetta mál mjög gaum­gæfi­lega áður en lengra verði haldið og ákvarð­anir um hugs­an­lega lok­un ­tekn­ar. Flug­vall­ar­málið kemur til kasta þings­ins fljót­lega eftir að það kem­ur ­saman í byrjun októ­ber.