- Með frumvarpinu er lagt til að einkaleyfi Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins (ÁTVR) á smásölu áfengis verði aflagt og að smásala verði að ákveðnu merki frjáls. Samhliða verði ÁTVR breytt í „Tóbaksverslun ríkisins“. Þótt það sé ekki sagt berum orðum í greinargerð frumvarpsins felur afnám einkaleyfisins í sér að ÁTVR hætti sölu á áfengi.
- Lagt er til að þeir smásalar sem fái að selja áfengi geymi það afmarkað frá annarri söluvöru. Það þýðir að áfengið þarf annað hvort að vera bakvið afgreiðsluborð eða í sérrými innan verslunar. Sérverslanir sem selja eingöngu áfengi verða hins vegar undanþegnar þessari afmörkun.
- Verði frumvarpið að lögum má afgreiða áfengi frá klukkan níu á morgnanna til miðnættis og starfsmenn sem afgreiða áfengi mega ekki vera yngri en 18 ára.
- Sveitastjórnum verður gert að setja ákveðin skilyrði fyrir veitingu smásöluleyfis. Þær mega hins vegar ekki veita smásöluleyfi til ísbíla, pylsuvagna og annarra færanlegra veitingavagna og markaðsbása né fyrirtækja sem reka „smásölu matvæla í sjálfsölum“.
- Heimilt verður að auglýsa áfengi í íslenskum fjölmiðlum. Það skilyrði fylgir að í öllum auglýsingum skal koma fram viðvörun um skaðsemi áfengis og hvatning um ábyrga neyslu þess. Þá eiga auglýsendur áfengis að setja sér siðareglur um auglýsingar og kynningar og auglýsingar mega aldrei beinast að börnum eða ungmennum.
- Gert er ráð fyrir því að óheimilt verði að selja áfengi undir kostnaðarverði.
- Í greinargerð frumvarpsins segir að hægt sé að ná markmiðum um lágmörkun á skaðlegum áhrifum áfengisneyslu með öðrum leiðum en ríkiseinokun á smásölu áfengra drykkja.. Eins og stendur rennur eitt prósent innheimtra áfengisgjalda í Lýðheilsusjóð. Á árinu 2015 var greitt áfengisgjald í ríkissjóð 9.230 milljónir króna. Það þýðir að 92,3 milljónir króna hafi runnið til sjóðsins vegna þess árs. Í frumvarpinu er lagt til að það hlutfall áfengisgjalds sem renni til Lýðheilsusjóðs verði hækkað í fimm prósent. Það myndi þýða að framlagið í sjóðinn, miðað við greidd áfengisgjöld árið 2015, myndu hækka upp í 461,5 milljónir króna. Með því verði „eðlilegt og nauðsynlegt forvarnastarf[...]markvisst eflt bæði faglega og fjárhagslega.“
- Frumvarpið felur ekki í sér neinar breytingar á áfengisstefnu hins opinbera, áherslum í tóbaksvörnum eða breytingum á tekjuöflunarkerfi ríkisins á þessu sviði.
- Alls standa þingmenn fjögurra flokka að frumvarpinu. Þeir eru Sjálfstæðisflokkur, Viðreisn, Björt framtíð og Píratar. Þegar frumvarpið var lagt fram taldi Pawel Bartoszek, einn flutningsmanna þess, nokkuð öruggt að meirihluti væri fyrir því. Síðan þá hafa þingmenn úr öllum flutningsflokkunum annað hvort lýst yfir andstöðu eða efasemdum um það auk þess sem restin af stjórnarandstöðunni er á móti því. Meira að segja einn flutningsmanna frumvarpsins, Nicole Leigh Mosty, hefur sagt að hún sé óviss um hvort hún styðji frumvarpið. Líklegt er að atkvæði heilbrigðisráðherra, Óttarrs Proppé, geti ráðið úrslitum í atkvæðagreiðslunni. Hann hefur ekki viljað gefa upp afstöðu sína í málinu.
- Í könnun sem MMR gerði í síðasta mánuði kom fram að 74,3 prósent landsmanna væru á móti því að sterkt áfengi verði selt í matvörubúðum og 56,9 prósent eru mótfallin sölu á á léttu áfengi og bjór í slíkum búðum. Aðeins 15,4 prósent svarenda sögðust fylgjandi því að sterkt áfengi væri selt í matvörubúðum en 32,7 prósent sögðust hlynnt sölu á léttu áfengi og bjór í búðum.
Tíu staðreyndir um áfengisfrumvarpið
Hvað felst í því, hversu líklegt er að það verði samþykkt og hver er afstaða þjóðarinnar til að selja áfengi í matvöruverslunum?
RÚV
Auglýsing
Við þurfum á þínu framlagi að halda
Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.
Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.
Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.
Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.
Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.
Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.
Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.
Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.
MorgunpósturinnEkki missa af neinuNánar