Hvað gerðist?
Aflandfélagið Wintris varð eitt frægasta slíka félagið í heiminum vorið 2016 þegar upplýst var um það í umfjöllun um Panamaskjölin að það hefði verið í eigu þáverandi forsætisráðherra íslensku þjóðarinnar, Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, og eiginkonu hans, Önnu Sigurlaugar Pálsdóttur. Enn fremur var upplýst að félagið hefði verið kröfuhafi í bú föllnu bankanna og að inni í því væru geymdar eignir upp á á annan milljarð króna. Sigmundur Davíð hafði ekki upplýst um tilvist félagsins í hagsmunaskráningu og laug þegar hann var spurður um það í frægu viðtali sem fór eins og eldur í sinu um heiminn í apríl 2016. Afleiðingarnar urðu þær að fjölmennustu mótmæli Íslandssögunnar fór fram og Sigmundur Davíð neyddist til að segja af sér sem forsætisráðherra. Sigmundur Davíð og Anna Sigurlaug hafa alla tíð haldið því fram að allir skattar hafi verið greiddir af eignum Wintris.
Í september 2017 birtist úrskurður yfirskattanefndar í máli hjónanna opinberlega. Í honum kom fram að þann 13. maí 2016 skrifaði umboðsmaður hjónanna bréf til ríkisskattstjóra. Þar óskaði hann eftir því að skattframtöl hjónanna fyrir árin 2011 til 2015 yrðu leiðrétt. Í bréfinu sagði umboðsmaðurinn orðrétt að ekki væri „útilokað að réttara hefði verið að haga skattskilum kærenda gjaldárið 2011 og síðar eftir efni 57. gr. a laga nr. 90/2003, sbr. 3. gr. laga nr. 46/2009, og reglugerðar nr. 1102/2013, um skattlagningu vegna eignarhalds í lögaðilum á lágskattasvæðum (CFC-reglum). Væru skattstofnar kærenda gjaldárin 2011 til og með 2016 því leiddir fram í erindinu í samræmi við framangreindar reglur.“
Þetta þýðir, til einföldunar, að endurskoðandi þeirra hjóna sendi bréf á skattyfirvalda þar sem hann tilkynnti þeim að hjónin hafi ekki gert upp í samræmi við lög og reglur. Þetta þarf ekki að vera refsiverð háttsemi.
Þetta bréf í maí 2016 leiddi til þess að ríkisskattstjóri ákvað að endurákvarða auðlegðarskatt sem hjónin greiddu vegna áranna 2011 til 2014, að embættið endurmat hagnað vegna tekjuársins 2010 og ákvað að hækka stofn til tekjuskatts og útsvars hjá eiginkonu Sigmundar Davíðs. Samhliða lækkaði hann skattgreiðslur á Sigmund Davíð sjálfan.
Öllu ofangreindu una hjónin og gengust þar með við því að hafa ekki talið rétt fram um árabil. Vegna þessa hækkuðu skattgreiðslur þeirra um upphæð sem ekki hefur komið fram.
Í aðdraganda þess að þau tilkynntu ríkisskattstjóra um það að þau hefðu ekki talið rétt fram þá létu hjónin gera ársreikninga fyrir Wintris nokkur ár aftur í tímann. Þau ákváðu að hafa þessa ársreikninga í íslenskum krónum. Þetta gerði þeim kleift að telja fram gengistap vegna sveiflna á gengi íslensku krónunnar, sem átti að nýtast sem uppsafnað tap gegn framtíðar skattgreiðslum. Ríkisskattstjóri taldi þetta ekki standast lög og hafnaði þessum breytta útreikningi á gengishagnaði síðustu ára. Hann endurákvarðaði síðan á hjónin og þau greiddu þær viðbótar skattgreiðslur.
Þau sættu sig hins vegar ekki við niðurstöðu ríkisskattstjóra varðandi uppgjörsmynt Wintris. Þann lið kærðu þau til yfirskattanefndar sem komst að þeirri niðurstöðu 22. september síðastliðinn að hjónin hefðu mátt gera Wintris upp í íslenskum krónum. Því hefðu þau ofgreitt skatta vegna þessa eina álagningarliðar.
Hvaða afleiðingar hafði það?
Sigmundur Davíð skrifaði grein í Fréttablaðið nokkrum dögum eftir að úrskurðurinn lá fyrir, þann 2. október, þar sem hann reifaði mál Wintris hjá ríkisskattstjóra að hluta.
Í greininni sagði hann m.a.: „Í ljósi umræðunnar ákváðum við þó, að eigin frumkvæði, að senda ríkisskattstjóra erindi þar sem mun ítarlegri grein var gerð fyrir umræddum eignum og tekjum af þeim en skattframtalsform gera ráð fyrir og gefa kost á. Ríkisskattstjóra var boðið að endurmeta þá aðferð sem lögð var til grundvallar skattlagningu.“
Sigmundur Davíð sagði að meðferð ríkisskattstjóra á málinu sýndi að engin skattaundanskot hafi átt sér stað þar sem ekkert álag sé ákvarðað á félagið eða eigendur þess. Sigmundur Davíð greinir þó frá því að skattstofn þeirra hjóna hafi verið hækkaður eftir meðferð ríkisskattstjóra en bendir á að þau hjónin, sem séu samsköttuð, hafi ofgreitt skatta í fyrra í samræmi við úrskurð ríkisskattstjóra. Í ljósi niðurstöðu yfirskattanefndar myndu þau fá þær ofgreiðslur til baka.
Sigmundur Davíð greindi ekki frá því hversu mikið hjónin þurftu að greiða í viðbótarskatt í kjölfar þess að skattstofn þeirra var hækkaður af ríkisskattstjóra í fyrra.
Fréttablaðið birti forsíðufrétt upp úr grein Sigmundar Davíðs og var í henni lagt út frá þeim skýringum sem hann setti fram, í stað þess að byggja umfjöllunina á úrskurði yfirskattanefndar, sem var þá þegar opinber á internetinu.
Kjarninn birti sama morgun fréttaskýringu um málið sem byggði á úrskurðinum. Hana má lesa hér.
Þar var m.a. dregið saman að fyrir lægi að forsætisráðherrahjónin fyrrverandi höfðu ekki ofgreitt skatta áður en að fjölmiðlar opinberuðu Wintrismálið í fyrravor. Það lægi heldur ekkert fyrir um hversu mikla viðbótargreiðslur þau greiddu vegna viðbótarauðlegðarskatts, endurmati á hagnaði tekjuársins 2010 og hækkunar á skattstofni til tekjuskatts og útsvars.
Eina sem lægi fyrir væri að hjónin ofgreiddu skatta af breyttum útreikningi á gengishagnaði eftir niðurstöðu ríkisskattstjóra í desember síðastliðnum.
Sigmundur Davíð brást sjálfur við þeirri fréttaskýringu í stöðuuppfærslu á Facebook í Þar beinir hann augljóslega orðum sínum til m.a. Kjarnans. Þar segir hann ýmsa ekki láta sig staðreyndir málsins varða og bætir við orðrétt: „Þegar allt liggur nú fyrir með formlegum hætti eru þeir hinir sömu langleitir mjög, skilja ekki neitt í neinu en reyna að klippa setningar sundur og saman, snúa út úr og spinna.
Og tvískinnungurinn er aldrei langt undan. Fremstir fara þeir sem öðrum fremur töluðu máli vogunarsjóða og menn eins og þeir sem skrifuðu um mig grein undir fyrirsögninni „Óvinur númer 1“ fyrir að tala fyrir skuldaleiðréttingu. Já, og eru jafnvel fjármagnaðir af þeim sem staðnir hafa verið að því að geyma eignir sínar í raunverulegum skattaskjólum.“
Daginn eftir fór Sigmundur Davíð í viðtal við Morgunblaðið og sagðist vera að íhuga málsókn gegn þremur íslenskum fjölmiðlum vegna umfjöllunar um fjármál hans og eiginkonu hans í svonefndu Wintris-máli. Hann hefði yrir nokkru falið lögfræðingum að kanna grundvöll slíkrar málsóknar. Sigmundur Davíð nefndi miðlanna ekki á nafn en augljóst var að hann átti við Kjarnann, Stundina og RÚV.
Sigmundur Davíð sagði að málsóknin yrði að bíða fram yfir kosningar þótt undirbúningsvinnan væri hafin „Því það eru takmörk fyrir því hvað maður getur lengi setið undir hreinum ósannindum.“ Hann nefndi engin sértæk dæmi um ósannindi sem hefðu verið borin á hann.
Sigmundur Davíð fór aldrei í mál. Hann stofnaði hins vegar stjórnmálaflokkinn Miðflokkinn og náði besta árangri sem nýtt framboð hefur nokkru sinni náð í þingkosningunum þegar hann krækti í 10,9 prósent atkvæða og fékk sjö þingmenn kjörna.
