Í svari eft­ir­lits­ins sagði enn frem­ur: „Auk fram­an­greindra athug­ana standa nú yfir tvær vett­vangs­at­hug­anir til við­bót­ar. Jafn­framt hefur Fjár­mála­eft­ir­litið fram­kvæmt þema­at­hugun hjá 38 eft­ir­lits­skyldum aðilum varð­andi afmark­aðan þátt í tengslum við aðgerðir gegn pen­inga­þvætti og fjár­mögnun hryðju­verka og eru þær athug­anir á loka­metr­un­um.“

Ísland á gráum lista

Alþjóð­legur vinnu­hópur um um aðgerðir gegn pen­inga­þvætti og fjár­mögnun hryðju­verka, Fin­ancial Act­ion Task Force (FAT­F), skil­aði kol­svartri úttekt á frammi­stöðu Íslands í mála­flokknum í apríl í fyrra. Í kjöl­farið var gripið til mik­ils átaks sem í fólst að upp­færa lög, reglu­verk og fram­fylgni eft­ir­lits með pen­inga­þvættis hér­lend­is.

Allt kom fyrir ekki og á end­anum reynd­ust aðgerð­irnar ekki nægj­an­leg­ar. Ísland var sett á gráan lista fyrir að bregð­ast ekki nægi­lega vel við fjöl­mörgum athuga­semdum sam­tak­anna um brotala­mir í vörnum gegn pen­inga­þvætti á Íslandi í októ­ber síð­ast­liðn­um. Auk Íslands bætt­ust Mongólía og Simbabve á list­ann. Á meðal ann­­arra ríkja sem þar er að finna, og talin eru að séu með alvar­­lega ann­­marka á sviði varna gegn pen­inga­þvætti og fjár­­­mögnun hryðju­verka, eru Kam­­bó­día, Jem­en, Sýr­land og Panama. 

Ein af athuga­semd­unum sem FATF gerði sneri að því að ekki þurfti að greina frá raun­veru­legum eig­endum félaga á Íslandi. Enda felst í því að þekkja ekki við­skipta­vin­inn, að þekkja ekki hvaðan pen­ing­arnir hans kom­a. 

Fjöl­margar athuga­semdir við stöð­una hjá Arion banka

Hér á landi hefur eft­ir­lit með slíku aðal­lega verið á hendi banka. Í kjöl­far þess að FATF gerði úttekt á Íslandi þá hóf Fjár­mála­eft­ir­litið að gera nýjar athug­anir á íslenskum fjár­mála­fyr­ir­tækjum og getu þeirra til að verj­ast pen­inga­þvætt­i. 

Enn sem komið er hefur Fjár­mála­eft­ir­litið ein­ungis birt nið­ur­stöðu athug­unar sinnar á einum banka, Arion banka. Fyrir liggur að það var fyrsta athug­unin sem eft­ir­litið réðst í eftir að FATF hafði gefið Íslandi fall­ein­kunn í apríl 2018. Nið­ur­staðan var, líkt og áður sagði, birt 29. maí síð­ast­lið­inn, rúmum fjórum mán­uðum eftir að nið­ur­staða athug­un­ar­innar lá fyr­ir. Það var gert að beiðni Arion banka sem vildi fá að bregð­ast við úrbóta­kröfum áður en nið­ur­staðan yrði gerð opin­ber. Bank­inn seg­ist hafa brugð­ist við öllum úrbóta­kröf­um. 

Í athugun Fjár­mála­eft­ir­lits­ins á Arion banka kom meðal ann­ars fram að bank­inn hefði hefði ekki metið með sjálf­­stæðum hætti hvort upp­­lýs­ingar um raun­veru­­lega eig­endur við­­skipta­vina væru réttar og full­nægj­andi og að þær upp­­lýs­ingar hafi ekki verið upp­­­færðar með reglu­­legum hætti, líkt og lög um aðgerðir gegn pen­inga­þvætti og fjár­­­mögnun hryðju­verka gerðu ráð fyr­­ir. Eft­ir­litið gerði einnig athuga­­semd um að Arion banki hefði ekki sinnt rann­­sókn­­ar­­skyldu sinni í til­­viki erlends við­­skipta­vin­­ar, það taldi að reglu­bundið eft­ir­lit bank­ans með við­­skipta­vinum hafi ekki full­nægt kröfum laga um aðgerðir gegn pen­inga­þvætti og fjár­­­mögnun hryðju­verka né að verk­lag í tengslum við upp­­­færslu á upp­­lýs­ingum um við­­skipta­vini hafi ekki verið full­nægt. Þá taldi Fjár­mála­eft­ir­litið að skýrslur Arion banka um grun­­sam­­legar og óvenju­­legar færslur hefðu ekki verið full­nægj­andi.

Gáfu Kviku góða ein­kunn 2017

Á árinu 2017, áður en að áfell­is­dómur FATF lá fyr­ir, fram­kvæmdi Fjár­mála­eft­ir­litið athug­anir á pen­inga­þvætt­is­vörnum ýmissa eft­ir­lits­skylda aðila. Á meðal þeirra voru fjár­mála­stofn­an­ir. 

Þannig lauk eft­ir­litið athugun á Kviku banka í febr­úar 2017. Í nið­ur­stöðu þeirrar athug­un­ar, sem er dag­sett 14. mars 2017 og er ekki hálf blað­síða að lengd, segir að í athug­un­inni hafi verið lögð sér­stök áhersla á könnun Kviku á „áreið­an­leika upp­lýs­inga um við­skipta­menn sína, reglu­bundið eft­ir­lit með samn­ings­sam­band­inu við við­skipta­menn, til­kynn­ing­ar­skyldu og þjálfun starfs­fólks.“ 

Nið­ur­stöður athug­un­ar­innar hafi verið byggðar á upp­lýs­ingum og gögnum sem aflað var við athug­un­ina og stöð­unni eins og hún var á þeim tíma sem athug­unin fór fram. Í nið­ur­stöð­unni segir að það hafi verið mat Fjár­mála­eft­ir­lits­ins að fram­kvæmd Kviku við könnun á áreið­an­leika upp­lýs­inga um við­skipta­menn sína, reglu­bundið eft­ir­lit með þeim, til­kynn­ing­ar­skyldu og þjálfun starfs­fólks væri almennt við­un­andi. Nokkrar ábend­ingar hafi verið settar fram um atriði sem betur mætti fara. En heilt yfir stóðst Kvika banki próf­ið. Rúmum tveimur árum, og einni fall­ein­kunn frá FATF, síðar sá Fjár­mála­eft­ir­litið til­efni til að taka Kviku banka, og alla hina bank­anna, til nýrrar athug­un­ar. 

Spari­sjóð­irnir fengu athuga­semdir

Í októ­ber 2017 hóf Fjár­mála­eft­ir­litið á stöðu pen­inga­þvætt­is­varna hjá öllum starf­andi spari­sjóðum­lands­ins, þ.e. Spari­sjóði Aust­ur­lands hf., Spari­sjóði Höfð­hverf­inga ses., Spari­sjóði Stranda­manna ses. og Spari­sjóði Suð­ur­-­Þing­ey­inga ses. Sömu þættir voru skoð­aðir og hjá Kviku banka. 

Nið­ur­stöður athug­un­ar­innar lágu fyrir í maí 2018. Þær voru á þá leið að til­efni þótti til að gera ýmsar athuga­semd­ir, m.a. við reglu­bundið eft­ir­lit með samn­ings­sam­bandi við við­skipta­menn.

Í nið­ur­stöð­unni sagði einnig: „Fjár­hæð­ar­mörk við­skipta sem tölvu­kerfi spari­sjóð­anna flagg­aði voru að mati Fjár­mála­eft­ir­lits­ins of há og still­ing­ar­mögu­leikar kerf­is­ins ekki nýttir til fulls. Til þess að koma auga á við­skipti sem grunur leikur á að megi rekja til pen­inga­þvættis eða fjár­mögnun hryðju­verka þarf að stilla virkni tölvu­kerfa á þann hátt að mörgum minni færslum hjá sama við­skipta­manni sé flaggað þegar ákveðnum fjár­hæð­ar­mörkum er náð og varpað sé ljósi á óeðli­legt við­skipta­mynstur miðað við upp­gefnar upp­lýs­ingar um til­gang og eðli við­skipta. Þar fyrir utan var það mat Fjár­mála­eft­ir­lits­ins að spari­sjóð­irnir stæðu ekki nægi­lega vel að því að upp­færa með reglu­legum hætti upp­lýs­ingar um við­skipta­menn sína. Fjár­mála­eft­ir­litið fór fram á að við­eig­andi úrbætur yrðu gerð­ar.“

Í lok nóv­em­ber síð­ast­lið­ins var greint frá því að spari­­­sjóð­ir lands­ins muni ekki lengur geta þjón­u­stað við­­skipta­vini sína með erlendar milli­­­færslur vegna þess að sam­­starfs­að­ili spari­­­sjóð­anna, Kvika banki, getur ekki lengur veitt þessa þjón­­ustu vegna krafna frá erlendum sam­­starfs­að­ila hans.  Ástæðan fyrir þessu eru auknar kröfur erlendra fyr­ir­tækja, í tengslum við varnir gegn pen­inga­þvætti og fjár­­­mögnun hryðju­verka.