Sam­tök fyr­ir­tækja í sjáv­ar­út­vegi (SFS) fara þess á leit við efna­hags- og við­skipta­nefnd Alþingis að gerðar verði breyt­ingar á frum­varpi um aðgerðir til að mæta efna­hags­legum áhrifum í kjöl­far heims­far­ald­urs kór­ónu­veiru þess efnis að greiðslu veiði­gjalds í ár verði frestað. ­Á­ætl­aðar tekjur rík­is­sjóðs vegna veiði­gjalda í ár eru tæp­lega 4,9 millj­arðar króna.

Sam­tökin fara sömu­leiðis fram á að sér­stök gjöld sem lögð eru á fisk­eld­is­fyr­ir­tæki sem stunda sjó­kvía­eldi verði frestað eða felld niður út árið 2021 til að veita fisk­eld­is­fyr­ir­tækjum meira svig­rúm til að bregð­ast við fyr­ir­séðum tekju­sam­drætti við þær aðstæður sem nú eru upp­i. 

Þetta kemur fram í umsögn SFS um frum­varp rík­is­stjórn­ar­innar sem er ætlað að lög­festa aðgerð­ar­pakka hennar í efna­hags­mál­um, sem kynntur var í Hörpu á laug­ar­dag. 

Mark­aður fyrir sjáv­ar­af­urðir sums staðar hverf­andi

Í umsögn­inni segir að íslenskur sjáv­ar­út­vegur fari ekki var­hluta af þeim for­dæma­lausu aðstæðum sem skap­ast hafa vegna útbreiðslu veirunnar sem veldur COVID-19 sjúk­dómn­um. „Ljóst er að mark­aður með íslenskar sjáv­ar­af­urðir fer hratt minnk­andi og sums staðar er hann raunar hverf­andi. Veit­inga­stað­ir, hót­el, mötu­neyti og fisk­borð mat­vöru­versl­ana loka stórum dráttum um víða ver­öld, auk þess sem staða birgja og dreifi­kerfa er víða í óvissu. Eft­ir­spurn eftir ferskum sjáv­ar­af­urðum í Evr­ópu og Banda­ríkj­unum er því sem næst eng­in, með til­heyr­andi áhrifum á útflutn­ing fisks frá Íslandi. Þá má vænta þess að hægja mun á eft­ir­spurn eftir frystum afurðum auk þess sem verð fari lækk­andi þegar fleiri fram­leið­endur frysti sínar afurð­ir. Jafn­framt getur hvenær sem er komið til þess að fisk­vinnslur og útgerð­ar­fyr­ir­tæki þurfi að loka vegna starfs­fólks í sótt­kví eða sam­komu­banns stjórn­valda. Það hefði í för með sér meiri­háttar hrun í fram­boði íslensks sjáv­ar­fangs.“

SFS bendir á í umsögn­inni að íslenskum sjáv­ar­út­vegi sé gert að greiða sér­stakt gjald af lönd­uðum afla, svo­kallað veiði­gjald. Það sé 33 pró­sent af reikn­aðri afkomu hvers nytja­stofns og sé inn­heimt mán­að­ar­lega. „Rekstr­ar­for­sendur tveimur árum fyrir álagn­ingu ráða fjár­hæð veiði­gjalds­ins. Rekstr­ar­for­sendur eru hins vegar að veru­legu leyti brostnar með for­dæma­lausum hætti. Veiði­gjald er því inn­heimt í efna­hags­legum ham­förum, byggt á upp­lýs­ingum úr rekstri þegar til muna betur árað­i.“

Vilja frestun eða nið­ur­fell­ingu

Með þessum rökum vill SFS að sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækjum verði veitt ráð­rúm til að mæta tekju­hruni. Það þyrfti að gera með því að horfa til tíma­bund­innar nið­ur­fell­ingar eða frest­unar tekju­öfl­unar sem væri „íþyngj­andi fyrir fyr­ir­tæki í sjáv­ar­út­vegi, auk þeirra almennu aðgerða sem frum­varpið til­tek­ur. Því fara sam­tökin þess á leit við nefnd­ina að gerðar verði breyt­ingar á frum­varp­inu þess efnis að frestun á greiðslu veiði­gjalds verði sömu­leiðis að veru­leika við þessar aðstæð­ur, líkt og raunin er um aðra skatta og gjöld sam­kvæmt þessu frum­varpi.“

Sömu sögu er að segja um sér­stök gjöld sem fisk­eld­is­fyr­ir­tæki sem stunda sjó­kvía­eldi greiða, en þau eru gjald vegna fisk­eldis í sjó, sem er reiknað af hverju kíló­grammi af slátr­uðum laxi, og umhverf­is­gjald. „Með frestun þess­ara sér­tæku gjalda eða nið­ur­fell­ingar út árið 2021 mætti veita fisk­eld­is­fyr­ir­tækjum meira svig­rúm til að bregð­ast við fyr­ir­séðum tekju­sam­drætti við þær aðstæður sem nú eru uppi. Því fara sam­tökin þess á leit við nefnd­ina að gerðar verði breyt­ingar á frum­varp­inu þess efn­is. Sjáv­ar­út­vegur og fisk­eldi eru tvær af und­ir­stöðu­út­flutn­ings­greinum þjóð­ar­inn­ar. Ekki er síður nauð­syn­legt að veita þeim atvinnu­greinum skjól, í þeim efna­hags­legu hörm­ungum sem nú ganga yfir,“ segir í umsögn­inni.

Vilja líka afnám stimp­il­gjalds á fiski­skip

Í lok umsagn­ar­innar er þrýst á að frum­varp um breyt­ingu á lögum um stimp­il­gjald af fiski­skipum verði afgreitt sem hluti af þeim band­ormi sem felst í frum­varpi rík­is­stjórn­ar­inn­ar. Um er að ræða ára­langt bar­áttu­mál SFS, en á árunum 2008 til 2017 greiddu sjá­v­­­ar­út­­­vegs­­fyr­ir­tæki rúm­­lega 1,2 millj­­arða króna í stimp­il­­gjald vegna fiski­­skipa. 

Sjó­manna­sam­band Íslands og VM - félag vél­­stjóra og málm­­­tækn­i­­manna hafa sagt að þau geti ekki undir neinum kring­um­­stæðum nema að einu leiti tekið undir nauð­­syn þess að afnema stimp­il­­gjöld af fiski­­skip­­um. Und­an­­tekn­ingin sé sú þegar skip komi i fyrsta skipti á íslenska skipa­­skrá. Í umsögn þeirra um fyr­ir­liggj­andi frum­varp þess efnis sagði meðal ann­ars: „Með því að aflétta stimp­il­gjaldi er útgerð­inni gert kleift að flagga skipum út og inni af íslenskri skipa­­skrá að eigin geð­þótta og stefna afkomu sjó­­mann­anna í stór­hætt­u.“

Góð afkoma í rúman ára­tug

Sam­kvæmt tölur úr Sjáv­ar­út­vegs­gagna­grunn­i Deloitte ­fyrir árið 2018 sem kynntur var í sept­em­ber í fyrra, og nær yfir rekstur 92 pró­sent allra fyr­ir­tækja í íslenska sjáv­ar­út­vegs­geir­an­um, áttu íslensk sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki eigið fé upp á 276 millj­arða króna í lok þess árs. 

Frá hruni og fram til þess tíma hafði eig­in­fjár­staða sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tækj­anna batnað um 355 millj­arða króna, en hún var nei­kvæð í lok árs 2008.

Alls greiddu fyr­ir­tækin sér arð upp á 12,3 millj­arða króna árið 2018. Frá árinu 2010 og til loka árs 2018 höfðu þau greitt 92,5 millj­arða króna til eig­enda sinna í arð­greiðsl­ur. 

Sam­an­lagt batn­aði hagur sjáv­ar­út­veg­ar­ins því um 447,5 millj­arða króna frá árinu 2008 og út árið 2018, eða á einum ára­tug.

Þá var búið að taka til­lit til þeirra 63,3 millj­arða króna sem útgerð­ar­fyr­ir­tækið greiddu í veiði­gjöld frá árinu 2011 og úr árið 2018.