Þetta kemur fram í svörum Seðla­banka Íslands við fyr­ir­spurn Kjarn­ans um þær aðgerðir sem bank­inn getur gripið í til að hindra að við­skipta­bankar nýti nýfengið svig­rúm, sem er til­komið vegna þess að ýmsar hömlur á eig­infé hafa verið los­að­ar, til að greiða hlut­höfum sínum arð. 

350 millj­arða svig­rúm

Á skömmum tíma hefur bindi­skylda verið lækkun niður í núll og sveiflu­jöfn­un­ar­auki sem lagð­ist á eigið fé bank­anna afnum­in. Aflétt­ing kröfu um ­sveiflu­­jöfn­un­­ar­auka á að auð­velda banka­­kerf­inu að styðja við heim­il­i og fyr­ir­tæki með því að skapa svig­­rúm til nýrra útlána sem nemur að öðru óbreyttu allt að 350 millj­­örðum króna, eða um 12,5 pró­­sent af núver­andi útlána­safn­i. 

Það er þó ekk­ert sem segir til um að það svig­rúm sem skap­ist verði ekki nýtt til ann­arra verka, eins og að greið­ast út til hlut­hafa. 

Í yfir­lýs­ingu frá fjár­mála­stöð­ug­leika­nefnd Seðla­banka Íslands, sem tók ákvörðun um að auka svig­rúmið með því að afnema sveiflu­jöfn­un­ar­aukann, sem birt var 18. mars brýndi nefndin fyrir fjár­­­mála­­fyr­ir­tækjum að þau taki til­lit til þeirrar miklu óvissu sem uppi er í þjóð­­ar­­bú­­skapnum við á­kvörðun um útgreiðslu arðs og end­­ur­­kaup á eigin hluta­bréfum á kom­andi mis­s­er­­um. „Nefndin ætl­­­ast til þess að það svig­­rúm sem lækk­­un ­sveiflu­­jöfn­un­­ar­aukans skapar verði notað til að styðja við heim­ili og ­fyr­ir­tæki. Fylgst verður vel með við­brögðum banka­­kerf­is­ins, stöð­u heim­ila og fyr­ir­tækja, og þeim fjár­­­mála­­legu skil­yrðum sem þeim eru ­búin á næstu mis­s­er­­um. Nefndin er reið­u­­búin að beita þeim tækjum sem hún hefur yfir að ráða til að varð­veita fjár­­­mála­­stöð­ug­­leika hér á land­i.“

Í fund­ar­gerð pen­inga­stefnu­nefnd­ar, af fundi sem fór fram dag­inn áður eða 17. mars, kemur fram að nefnd­ar­menn hennar hefðu verið „sam­mála um að afar mik­il­vægt væri að fjár­mála­fyr­ir­tækin nýttu ekki svig­rúmið sem við þetta skap­að­ist til arð­greiðslna.”

Áform um arð­greiðslur enn í gildi

Sama dag og pen­inga­stefnu­nefnd fund­aði, þann 17. mars síð­ast­lið­inn, fór aðal­fundur Arion banka fram. Arion er eini stóru við­skipta­bank­anna þriggja sem er í einka­eigu. Á aðal­fund­inum var sam­þykkt að fresta tíu millj­arða króna arð­greiðslu til hlut­hafa um tvo mán­uði, eða fram í miðjan maí. Auk þess var heim­ild stjórnar til að kaupa allt að tíu pró­­sent af hlutafé bank­ans end­­ur­nýj­uð. Miðað við mark­aðsvirði Arion banka í dag myndi það  þýða að tæp­lega tíu millj­­arða króna greiðslu til eig­enda bank­ans. 

Þremur dögum síð­ar, 20. mars, var sent bréf til Banka­sýslu rík­is­ins, sem fer með eign­ar­hald rík­is­ins í Íslands­banka og Lands­bank­an­um, fyrir hönd Bjarna Bene­dikts­son­ar, fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra. Þar var farið fram á að hún myndi horfa fram hjá kröfum um ávöxtun og arð­greiðslur á árinu 2020 og að þeim skila­boðum yrði komið áfram til stjórna fjár­mála­fyr­ir­tækja í eigu rík­is­ins.

Bjarni var að segja rík­is­bönk­unum tveimur að í ljósi þeirra aðstæðna sem komnar eru upp vegna COVID-19 heims­far­ald­urs­ins þá ættu þeir ekki að greiða út arð. 

Arion banki hefur enn sem komið er ekki end­ur­skoðað sín áform um að greiða út arð í maí. Í til­kynn­ingu sem bank­inn sendi til Kaup­hallar Íslands 27. mars síð­ast­lið­inn, vegna aðgerða sem hann hefur gripið til vegna COVID-19, kemur þvert á móti fram að eig­in­fjár- og lausa­fjár­staða bank­ans sé mjög sterk án þess að til­lit sé tekið til „fyr­ir­sjá­an­legrar arð­greiðslu að fjár­hæð 10 millj­arða króna“. Þar sagði enn fremur að auk ákvörð­unar um að fresta arð­greiðslu í tvo mán­uði myndi bank­inn „ekki fara í frek­ari kaup á eigin bréfum fyrr en óvissa vegna heims­far­ald­urs­ins hefur minnk­að.“ 

Höfðað til sam­fé­lags­legrar ábyrgðar

Í svari Seðla­banka Íslands við fyr­ir­spurn Kjarn­ans er bent á að aðal­fundur Arion banka hafi verið hald­inn áður en að Seðla­bank­inn birti sínar yfir­lýs­ingar og hvatti til þess að arð­greiðslur yrðu ekki greidd­ar. Hann var hald­inn einum degi áður en þær yfir­lýs­ingar voru birt­ar. „Að­stæður hafa verið að breyt­ast og skýr­ast. Seðla­bank­inn treystir því að til­laga um arð­greiðslu verði afgreidd í sam­ræmi við þær óskir sem bank­inn hefur sett fram. Hér á landi sem ann­ars staðar í Evr­ópu hefur verið höfðað til sam­fé­lags­legrar ábyrgðar fjár­mála­fyr­ir­tækja,“ segir í svari Seðla­bank­ans.

Að því sögðu taldi Seðla­bank­inn þó einnig vert að benda á að ef Fjár­mála­eft­ir­lit hans teldi, byggt á gögnum eða upp­lýs­ingum sem það styðst við, að líkur væru á að fjár­mála­fyr­ir­tæki upp­fyllti ekki ákvæði laga um fjár­mála­fyr­ir­tæki, svo sem um eig­in­fjár- eða lausa­fjár­hlut­fall, geti það gripið til vald­heim­ilda sam­kvæmt lög­um. „Á meðal þeirra vald­heim­ilda er bann við arð- og vaxta­greiðslum til hlut­hafa og fjár­festa og tak­mörkun á kaupaukum við hlut­fall af hreinum hagn­aði. Þá þarf fjár­mála­fyr­ir­tæki ávallt fyr­ir­fram­sam­þykki Fjár­mála­eft­ir­lits­ins Seðla­bank­ans fyrir end­ur­kaupum á eigin hlutum og lækkun hluta­fjár  og hefur Fjár­mála­eft­ir­litið tals­vert svig­rúm við mat á veit­ingu slíks sam­þykk­is.“