Stuðn­ings­menn þeirra 20 liða sem leika í ensku úrvalds­deild­inni og tíu liða sem leika í næstefstu deild þar í landi taka höndum saman um þessa helgi og mót­mæla háu miða­verði á leiki í deild­un­um. Mót­mæl­unum verður komið á fram­færi á leikjum helg­ar­innar þar sem til stendur að breiða úr borðum til að vekja athygli á mál­staðn­um. Á meðal þeirra leikja sem til stendur að mót­mæla á eru stór­leikir sunnu­dags­ins, Merseyside-­ná­granna­slagur Everton og Liver­pool og fjand­vina­hitt­ingur Arsenal og Manchester United í London. Báðum leikj­unum er sjón­varpað um allan heim og sjón­varps­á­horf­endur eru mörg hund­ruð millj­ón­ir.

Skila­boðið eru skýr: stuðn­ings­menn eru ekki við­skipta­vinir sem eru bara til þess að græða á, þeir eru ástæðan fyrir því að enska knatt­spyrnan er það sem hún er, eitt vin­sælasta afþrey­ing­ar­efni í heimi. Und­an­farin ár hefur þróun á miða­verði á leik­ina hins vegar verið með þeim hætti að það er vand­kvæðum bundið fyrir marga stuðn­ings­menn að eiga fyrir þeim. Og það telja stuðn­ings­manna­sam­tök vítt og breitt um Eng­land algjöra frá­leita stöðu.

Einn þeirra leikja sem mót­mælt verður á er einn fræg­asti nágranna­slagur heims, leikur Everton og Liver­pool sem fram fer á sunnu­dag.

Ótrú­legir sjón­varps­samn­ingar

Enska úrvals­deildin er í raun fyr­ir­tæki þar sem liðin 20 sem í henni spila hverju sinni eru í hlut­verki hlut­hafa. Vin­sældir deild­ar­innar eru nær for­dæma­lausar og hún er sú knatt­spyrnu­deild sem lang­flestir áhorf­endur horfa á í heim­in­um. Leikjum úr ensku úrvals­deild­inni er sjón­varpað til yfir 212 svæða í heim­inum þar sem eru 643 millj­ónir heim­ila og 4,7 millj­arðar manns búa.

Við­skipta­legur árangur þessa fyr­ir­bær­is, sem var sett á fót árið 1992, hefur verið ævin­týra­leg­ur. Þar skiptir mestu máli auknar tekjur vegna sölu á sjón­varps­rétti. Þegar úrvalds­deildin var sett á fót greiddu hand­hafar sjón­varps­rétt­ar­ins 191 milljón pund fyrir sex ára samn­ing. Það þýddi að liðin í deild­inni, eig­endur henn­ar, fengu sam­tals 32 millj­ónir punda til að skipta á milli sín á árunum 1992 til 1997.

Virði sjón­varps­rétt­ar­ins hefur marg­fald­ast í verði síðan þá. Í byrjun árs var gerður nýr samn­ingur sem er að mörgum talin nærri gal­in. Þá var rétt­ur­inn fyrir árin 2016-2019 seldur fyrir 5,2 millj­arða punda. Það gera rúm­lega eitt þús­und millj­arðar íslenskra króna. Eina íþrótta­deildin í heim­inum sem þénar meira vegna seldra sjón­varps­rétta er banda­ríska NFL-­deild­in.

365 miðlar halda á sjón­varps­rétt­inum til að sýna frá enska bolt­anum út þetta tíma­bil. Fyr­ir­tækið fær að öllum lík­indum sam­keppni um hann frá Sím­anum þegar rétt­ur­inn verður boð­inn út að nýju í næsta mán­uð­i.

Það þýðir að Sky Sports og BT Sport, sem keyptu rétt­inn, borga meira en tíu milljón pund fyrir hvern leik sem stöðv­arnar sýna. Til sam­an­burðar má nefna að samn­ing­ur­inn sem var í gildi fyrir árin 2013 til 2016 kost­aði um þrjá millj­arða punda. Nýi samn­ing­ur­inn er því 70 pró­sent hærri en sá sem var í gildi.

Til við­bótar við þennan samn­ing selur úrvalds­deildin sýn­ing­ar­rétt á sér til 80 ann­arra aðila í heim­inum sem sýna leiki hennar utan Eng­lands. Verið er að ganga frá sölu þess réttar um þessar mund­ir. Til dæmis verður lík­ast til til­kynnt um hver fékk rétt­inn í Nor­egi í gær og rétt­ur­inn til að sýna frá enska bolt­anum á Íslandi fer í útboð í nóv­em­ber þar sem fast­lega er búist við því að Sím­inn muni keppa við núver­andi rétt­hafa, 365 miðla, um að kom­ast yfir hann. Enskir fjöl­miðlar telja að salan á alþjóða­rétt­inum muni skila ensku úrvals­deild­inni þremur millj­örðum punda til við­bótar á samn­ings­tím­an­um, eða um 580 millj­örðum íslenskra króna. Því fá liðin 20 sem spila í deild­inni rúm­lega tvo millj­arða punda til skipt­anna á hverju ári sem samn­ing­ur­inn gild­ir. Það gerir um 100 millj­ónir punda á hvert lið að með­al­tali. Það er alvöru pen­ing­ur.

Flest rík­ustu knatt­spyrnu­liðin í heimi eru ensk

Þessi mikla ­tekju­aukn­ing hefur gert ensk knatt­spyrnu­lið að risa­fyr­ir­tækj­u­m. Fimm af átta rík­ustu félags­liðum heims eru ensk. Hin þrjú eru Real Madrid,Barcelona og Bayern Munchen. Öll 20 liðin í ensku úrvals­deild­inni eru á meðal 30 rík­ustu liða í heim­in­um. Staðan er svo góð að eig­endur Manchester United, sem keyptu liðið með gríð­ar­lega stórri skuld­settri yfir­töku fyrir nokkrum árum og skráð það svo á mark­að, eru farnir að greiða sér út háan arð án þess að það hafi áhrif á getu liðs­ins til að kaupa leik­menn eða ráð­ast í aðrar nauð­syn­legar fjár­fest­ing­ar.

En einn hópur nýtur ekki þessa mikla vaxt­ar: stuðn­ings­menn­irnir sem troð­fylla vell­ina í ensku úrvals­deild­inni hverja helgi. Und­an­farin ár hefur upp­bygg­ing nýrra leik­vanga snú­ist að miklu leyti um að fjölga við­hafn­ar-­gler­stúkum sem ofur­ríkir geta keypt til að fylgj­ast með leikjum í betra yfir­læti. Rík áhersla hefur verið lögð á að fjölga "cor­pora­te"-­tekj­um.

Manchester United er eitt rík­asta knatt­spyrnu­fé­lag heims. Félagið er skráð á markað í Banda­ríkj­unum og eig­endur þess fá háar arð­greiðslur frá því.

Miða­verð hækkað gríð­ar­lega

Á sama tíma hefur almennt miða­verð verið hækkað gríð­ar­lega. Frá árinu 2011 hafa ódýr­ustu mið­arnir á leiki í úrvals­deild­inni hækkað um 15 pró­sent. Á sama tíma jókst kostn­aður við fram­færslu í Bret­landi um 6,8 pró­sent. Miða­verðið hækk­aði því mun skarpar en flestar nauð­synja­vörur í land­inu. Eft­ir­spurnin eftir miðum er vit­an­lega gríð­ar­leg. Síð­ustu tvö tíma­bil hefur sam­an­lögð nýt­ing allra leik­vanga liða í úrvalds­deild­inni verið 96 pró­sent. Og það hafa liðin nýtt sér til að hækka miða­verð­ið. Í könnun BBC á því hvað knatt­spyrna kosti stuðn­ings­menn, sem birt verður 15. októ­ber næst­kom­andi, kemur fram að dýr­ustu mið­arnir á heima­leiki liða eru á leiki Arsenal, West Ham og Chel­sea, þeir kosta á bil­inu 87 til 97 pund, eða allt að 19 þús­und krón­um. Með­al­verðið á leik í deild­inni er um 54pund, rúm­lega tíu þús­und krón­ur. Mið­arnir ganga síðan kaupum og sölum á svörtum mark­aði sökum gríð­ar­legrar eftir­spurnar en lít­ils fram­boðs og þar getur verðið auð­veld­lega tvö­fald­ast.

Á hverjum leik er hluti miða frá­tek­inn fyrir stuðn­ings­menn aðkomuliðs­ins, enda gríð­ar­legur fjöldi Breta sem fylgja sínu liði viðs­vegar um landið hverja helgi. Verðið á þessum miðuð hefur hækkað mjög skarpt á und­an­förnum árum. Dýr­ustu aðkomu­mið­arn­ir, sem eru hjá sömu liðum og selja dýr­ustu almennu mið­anna, kosta á bil­inu 59 til 70 pund, eða allt að 13.500 krón­ur. Þá eiga stuðn­ings­menn aðkomuliða eftir að greiða fyrir allan sam­göngu­kostnað og uppi­hald.

Í könnun GoE­uro Fot­ball, sem birt var fyrr á þessu ári, kom fram að það kost­aði stuðn­ings­menn í Englandi að með­al­tali 216,14 pund að ferð­ast á úti­leiki sinna liða, eða um 42 þús­und krón­ur. Það er fé sem lág- og með­al­tekju­menn í Englandi geta illa sér af í dægra­stytt­ingu 19 helgar á ári. Stuðn­ings­maður sem færi á alla úti­leiki síns liðs í deild­inni á einu tíma­bili væri að eyða tæpum 800 þús­und krónum að með­al­tali í það ævin­týri. GoE­uro Fot­ball segir að það kosti sruðn­ings­menn nán­ast það sama að ferð­ast frá Englandi til Þýska­lands til að fara á leik í Bundesliga-­deild­inni og það kostar þá að fara á úti­leik í ensku úrvalds­deild­inni.

Mikil óánægja hefur verið með þróun miða­verðs á leiki um langt skeið.

Stuðn­ings­menn, ekki við­skipta­vinir

Stuðn­ings­menn­irnir eru búnir að fá nóg af þessu okri og um helg­ina ætla þeir að grípa til aðgerða. Yfir­skriftin er að þeir seú stuðn­ings­menn, ekki við­skipta­vin­ir. á því sé mik­ill munur og liðin eigi að taka til­lit til þess.

Kröfur þeirra eru að miða­verð á alla leiki verði lækkað og að 20 punda þak verði sett á miða­verð á úti­leiki. Sam­tök stuðn­ings­manna segja að ensku knatt­spyrnu­liðið séu að fjar­læg­ast rætur sínar hratt. Stuðn­ings­menn þeirra, sem eru lyk­il­þáttur í að skapa þá ótrú­lega blóð­heitu umgjörð sem er í kringum þá íþrótta-­sápu­óp­eru sem enska deildin er, eru að upp­lagi lang­flestir af lág- og milli­stétt. Fót­bolta­á­horf var afþrey­ingin sem þeir höfðu efni á að veita sér. Nú sé það hins vegar að verða sífellt fjar­læg­ari mögu­leiki að kom­ast á völl­inn. Þeir séu þess í stað fylltir af hálf­drukknum uppum og jakka­fata­klæddum millj­arða­mær­ingum í gler­búr­um. Í almennu sæt­unum eru sífellt fleiri ferða­menn, sem virð­ast ótrú­lega oft vera Norð­menn.

Áhuga­vert verður að sjá hvort stjórn­endur lið­anna, og stjórn­endur stór­fyr­ir­tæk­is­ins ensku úrvalds­deild­ar­inn­ar, hlusti á þetta ákall helstu stuðn­ings­manna lið­anna. Eða hvort það sé raun­veru­lega stefna þeirra að gera áhorf á leiki deild­ar­innar úr stúkunni að lúx­usvöru sem venju­legir neyt­endur hafa illa efni á  veita sér.