Einu sinni var ég í neyslu. Hver dagur snérist um að redda næsta skammti. Í því skyni þrælaði ég jafn­vel frá átta á morgn­ana flesta daga vik­unn­ar, van­rækti stundum börnin mín eða dró þau í neysl­una með mér. Svo langt var ég leidd. Öll fjöl­skyldan leið því eins og gefur að skilja fyrir ástand­ið, þannig er ægi­máttur neysl­unn­ar.

Hluti af mér vissi auð­vitað alltaf að eitt­hvað var að en afneit­unin var sterk. Allir hinir krakk­arnir eru að þessu, sagði ég sjálfri mér. Þetta er bara hluti af partí­inu. Skila­boðin höfðu dunið á mér skýr, allt frá barn­æsku: Ef þú spilar ekki með ertu fárán­leg og eng­inn mun elska þig. Vertu með eða vertu asna­leg úti. Ekki halda að þú sjálf sért á ein­hvern hátt nóg, það er öllum sama hver þú ert. Hvað áttu?

Þetta byrj­aði smátt og sak­leys­is­lega. Ein og ein flík úr Galla­buxna­búð­inni, nýj­ustu græjurn­ar, þrennir Buffaló­skór á vetri og BodyS­hop snyrti­vörur í flest mál. Á fram­halds­skóla­ár­unum komu hörð efni á borð við far­síma og bíla til sög­unnar og eftir það var ekki aftur snú­ið. Áður en ég vissi af var ég komin á kaf í stöff á borð við flat­skjái og Eames stóla, Red­ken hár­vör­ur, MAC snyrti­vörur og fata­kaup í hverjum mán­uði. Ég gat hent í þrjár fjórar flíkur í net­versl­unum á kvöldi án þess að blikna. Þegar fata­skáp­ur­inn og geymslan gátu ekki meir tóku vin­kon­urnar eða Bland við og ég taldi mér trú um að ég væri mann­vinur mik­ill, með fulla stjórn á aðstæð­um.

Botn­inum náði ég síðan fyrir nokkrum árum, í dýpsta nóv­em­ber­skamm­deg­inu. Erfitt er að segja til um hví ég sökk svo djúpt, margt kom þar við sögu. Trend­net var þarna nýtt af nál­inni og þó dag­ur­inn sé umluk­inn martraða­kenndri þoku rámar mig í að hafa vafrað þar stjórn­laust um í ein­hvern tíma. Á þessum stað í neysl­unni er öll sjálfs­virð­ing far­in.

Að atburð­ar­rásinni sjálfri eru engin vitni svo var­lega skal full­yrt um smá­at­riði en Epal kom þó við sögu, það sáu menn seinna á kredit­korta­færsl­um. Það eina sem ég man er að standa stjörf heima í stofu með gall­bragð í munni, ein­stæði kenn­ar­inn með börnin þrjú, bíl­inn og hús­næð­is­lán­ið, star­andi brostnum augum á púð­ana tvo í sóf­anum mínum sem rétt í þessu höfðu kostað mig þrjá­tíu þús­und krón­ur. Þeir voru ekki einu sinni þægi­legir og annar var bleik­ur. Ég reyndi í örvænt­ingu að leita rétt­læt­ing­ar, upp­lifa alsæl­una í pastellit­uðum hnöpp­unum en fann bara botn­laust sál­ar­myrk­ur. Mál var að linnti.

Nú hef ég verið edrú í nokkurn tíma. Ég tek þó bara einn dag í einu, með­vituð um að þetta er ævi­löng bar­átta og þá fyrst ertu í vanda ef þú heldur þig hólp­inn. Freist­ing­arnar leyn­ast ekk­ert í hverju horni, þær vaða öskr­andi um á strætum og torg­um, í tölvum og á kaffi­stofum og æpa á þig allskyns dáleið­andi blóts­yrði eins og hönnun og gæði, frísk­leiki og eilíf æska. Svei því. Nú frussa ég á hvers­konar útlitsof­sóknir og skeini börn­unum með Ikea bæk­lingn­um. Ég geng í einu galla­bux­unum mínum alla daga með ólitað hár í úlpu af dóttur minni og öll­um, hverjum ein­asta manni í öllum heim­in­um, er alveg nákvæm­lega sama.

Því allt er þetta bara kjaftæði sem engu skipt­ir. Árum, orku og ótal aurum er eytt í að upp­fylla þarfir sem ekki eru raun­veru­leg­ar, kaupa rán­dýrar lausnir á vanda­málum sem aldrei voru til stað­ar. Snyrti­vöru­iðn­að­ur­inn fer mik­inn á því sviði, með okkur konur sem sér­stök skot­mörk. Mér til sárrar gremju er karl­mönnum síður mat­reidd öll sú vit­leysa, í það minnsta eru þeir rukk­aðir helm­ingi minna fyrir hana en við. Ég kaupi mér því alfarið karlakrem núna og hyggst eld­ast eins og karl­mað­ur, enda umtals­vert eft­ir­sókn­ar­verð­ara að því er mér skilst.

Við höfum óskapa áhyggjur af allskyns neyslu, for­dæmum hana og glæpa­væðum á meðan eina neyslan sem í raun og sanni ógnar lífi á jörð­inni er stjórn­laus neysla okkar á hverskyns drasli.

Um það bil helm­ingi af fram­leiðslu heims­ins er hent en sú sóun jarð­efna er bráð­nauð­syn­leg svo að hið heilaga hjól atvinnu­lífs­ins snú­ist og snú­ist sjálfu sér til dýrð­ar. Við erum nefni­lega hag­vaxt­ar­trú­ar. Trúin sú er til­tölu­lega ný sögu­lega séð. Um er að ræða bók­stafs­trú sem styðst við til­búna fræði­grein er tekur hvorki til­lit til manna, skepna né umhverf­is. Krafta­verka­sögur þess­arar ofsa­trúar kall­ast aug­lýs­ingar og þeim er ætlað að boða fagn­að­ar­er­indið til allra þjóða, allt til enda ver­ald­ar. Dílerar kap­ít­al­ism­ans eira engu. Að þeim dólgum mætti lög­gjaf­inn ein­beita sér.

Nú nálg­ast senn hátíð ljóss og frið­ar, offars og óhófs. Mín ósk okkur öllum til handa er að við hugsum um börn­in. Leyfum þeim að njóta hátíð­anna í friði fyrir ofsa­fengnum ofneyslu­upp­köstum og skjálf­andi sam­visku­þynnku. Verum alls­gáð um jól­in.