Nú hafa 58 lönd, að Íslandi með­töldu, tekið höndum saman til að stöðva við­skipti með varn­ing sem nýttur er til pynt­inga og dauða­refs­inga. Þetta kemur fram í til­kynn­ingu frá fram­kvæmda­stjórn Evr­ópu­sam­bands­ins. 

Alþjóða­banda­lagi um pynt­inga­laus við­skipti hefur verið hleypt af stokk­un­um. Ísland gerð­ist aðili að banda­lag­inu þann 18. sept­em­ber með þátt­töku Ein­ars Gunn­ars­sonar sendi­herra. Þetta sam­eig­in­lega átak Evr­ópu­sam­bands­ins, Argent­ínu og Mongól­íu, með aðild alls 58 landa, miðar að því að stöðva við­skipti með varn­ing sem beitt er við dauða­refs­ingar og pynt­ing­ar.

Í til­kynn­ing­unni kemur fram að sam­kvæmt alþjóða­lögum séu pynt­ingar bann­aðar undir öll­um kring­um­stæð­um. Þrátt fyrir það fari fram verslun um allan heim með búnað sem er til þess eins að valda kvölum og dauða. Til slíks bún­að­ar telj­ast gadda­kylf­ur, raf­losts­belti, griparmar sem veita raf­lost, efna­sam­bönd sem notuð eru við aftökur og til­heyr­andi bún­aður til þving­aðrar lyfja­gjaf­ar.

Gleði­efni að svo mörg lönd taki þátt

Cecilia Malm­ström, við­skipta­stjóri Evr­ópu­sam­bands­ins, segir að þessar vörur þjóni engum til­gangi öðrum en að valda skelfi­leg­um sárs­auka og drepa fólk. „Við ættum aldrei að heim­ila verslun með þær eins og hvern annan varn­ing. Nú grípum við til áþreif­an­legra aðgerða til að stöðva þessi fyr­ir­lit­legu við­skipt­i. 

Ég hef margoft hitt þolendur pynt­inga – flótta­fólk, sam­visku­fanga, fanga sem bíða dauða­refs­ing­ar. Ég er sann­færð um að nýta megi við­skipta­stefnur landa til að styrkja mann­rétt­indi um allan heim. Því er mér það mikið gleði­efni að svo mörg lönd skuli taka þátt í yfir­lýs­ing­unni og ganga til liðs við banda­lag­ið,“ segir hann.

Vilja stýra og tak­marka útflutn­ing

Á setn­ing­ar­at­höfn­inni lögð­ust 58 lönd um allan heim á eitt, í Afr­ík­u, Amer­íku, Evr­ópu og Asíu, með sam­eig­in­legri póli­tískri yfir­lýs­ingu. Með því að und­ir­rita hana hafa löndin sem eiga aðild að banda­lag­inu sam­þykkt aðgerðir í fjórum lið­u­m. 

Í fyrsta lagi ætla löndin að beita úrræðum til stýr­ingar og tak­mörk­unar útflutn­ings á vörum sem þess­um. Í öðru lagi að veita toll­yf­ir­völdum við­eig­andi við­búnað en banda­lagið mun koma á lagg­irnar vett­vangi til að fylgj­ast með við­skiptaflæð­i, skipt­ast á upp­lýs­ingum og bera kennsl á nýjar vör­ur. Í þriðja lagi að bjóða löndum heims tækni­legan stuðn­ing við setn­ingu og fram­kvæmd laga til að banna þessi við­skipti. Og í fjórða og síð­asta lagi að skipt­ast á aðferðum við skil­virka, kerf­is­bundna stýr­ingu og fram­fylgd.

Hertar reglur hefta aðgang að hættu­legum varn­ingi

Enn­fremur kemur fram í til­kynn­ing­unni að ströng lög­gjöf Evr­ópu­sam­bands­ins um við­skipti með vörur sem nýttar eru til pynt­inga og dauða­refs­ingar hafi þegar skilað árangri. Hún bann­ar útflutn­ing á slíkum vörum, ásamt vöru­flutn­ingi þeim tengd­um, kynn­ing­u, miðl­un­ar­þjón­ustu og ýmissi aðstoð, og felur í sér flýti­með­ferð til að banna nýjar slíkar vörur á mark­aðn­um. Það er meðal ann­ars fyr­ir til­stilli þess­ara hertu reglna sem erf­ið­ara hefur orðið að nálgast, og dýr­ara að kaupa, ban­væn spraut­ulyf. 

Hins vegar leggja fram­leið­endur og sölu­að­ilar slíks varn­ings sig fram við að sneiða hjá lög­un­um. Af þeim sökum verður við­leitnin til að binda endi á við­skiptin því árang­urs­rík­ari sem fleiri lönd banna þau. Banda­lag um pynt­inga­laus við­skipti er aðferð til að taka ákveðin skref til að stöðva versl­un með þennan varn­ing á alþjóða­vett­vangi og gera umtals­vert tor­sótt­ara að nálg­ast hann.