Þann 20. maí fer ráðherrafundur Norðurskautsráðsins fram hér á landi, en fundurinn markar endalok tveggja ára formennsku Íslands í ráðinu. Vegna heimsfaraldursins verður fundurinn með nokkuð óvenjulegu sniði, en einungis hluta fundargesta er boðið að sækja fundinn í eigin persónu á meðan aðrir taka þátt í gegnum fjarfundarbúnað.
Erlendir fundargestir verða í vinnusóttkví með ströngum sóttvarnarreglum, sem unnið er að þessa dagana hjá utanríkisráðuneytinu í samráði við embætti landlæknis og sóttvarnalækni.
Á meðal þátttakenda á fundinum verða Anthony Blinken utanríkisráðherra Bandaríkjanna og Sergei Lavrov utanríkisráðherra Rússlands og búist er við að þeir muni eiga hér sinn fyrsta tvíhliða fund frá því að stjórn Joe Bidens tók við völdum í Bandaríkjunum í upphafi árs.
Auk Íslands, Bandaríkjanna og Rússlands eiga Danmörk, Finnland, Kanada, Noregur og Svíþjóð aðild að Norðurskautsráðinu og verða utanríkisráðherrar þessara ríkja sömuleiðis viðstaddir, ásamt leiðtogum sex frumbyggjasamtaka á norðurslóðum.
Var ekki bara hægt að halda fjarfund?
Kjarninn beindi ýmsum spurningum til utanríkisráðuneytisins um framkvæmd svona viðburðar á tímum heimsfaraldurs og spurði meðal annars hvort það hefði verið brýn nauðsyn að fundurinn færi fram í raunheimum, en ekki bara á netinu eins og fjölmargar ráðstefnur og fundir hafa gert undanfarið ár.
Af svari utanríkisráðuneytisins má merkja að nauðsynlegt hafi þótt að halda fundinn, þó hann verði með minna sniði nú en oft áður. Ráðuneytið segir að persónulegir fundir utanríkisráðherra ríkjanna séu taldir skipta höfuðmáli fyrir starfsemi Norðurskautsráðsins.
„Persónulegt umboð þeirra gefur starfinu aukið vægi auk þess sem það hefur legið til grundvallar margvíslegu samstarfi í stefnumótun milli ríkjanna átta og í samstarfi þeirra á vettvangi alþjóðastofnana. Þá hafa fundirnir einnig alþjóðapólitíska þýðingu og veita jafnframt mikilvæg tækifæri til tvíhliða funda utanríkisráðherranna,“ segir í svari ráðuneytisins.
Þar er einnig nefnt að utanríkisráðherrar Atlantshafsbandalagsins hafi komið saman til fundar í Brussel á dögunum þrátt fyrir faraldurinn (utanríkisráðherra Íslands komst reyndar ekki vegna veikinda) og að utanríkisráðherrar Evrópusambandsins hittist mánaðarlega í eigin persónu.
Sendinefndirnar minni en venjulega
Kjarninn reyndi að fá mynd af því hversu margir erlendir gestir væru væntanlegir til landsins í tengslum við fundinn. Í svari ráðuneytisins segir að með fullskipuðum sendinefndum væru fundargestir undir venjulegum kringumstæðum á bilinu 200-300 talsins og að annað eins af fylgdarliði, öryggisvörðum og fjölmiðlafólki myndi fylgja með.
„Sem fyrr segir hefur minnsta mögulega hópi hefur verið boðið til fundarins og er því reiknað með því að þátttakendur sem komi til Íslands erlendis frá verði um fjórðungur af því sem venjulega gerist,“ segir í svari ráðuneytisins. Það má því skjóta á að fjöldi fundargesta verði á bilinu 50-75 – en svo bætist við einhver fjöldi fylgdarfólks, öryggisvarða og fjölmiðlafólks.
Allir sóttir út á flugvöll og í fylgd fulltrúa stjórnvalda
Sem áður segir fer fundurinn alfarið fram í vinnusóttkví og unnið er að útfærslu hennar í náinni samvinnu við heilbrigðisyfirvöld. Í svari ráðuneytisins er því lýst að þáttakendur á ráðherrafundum sem þessum staldri einungis stutt við, eða í einn til tvo sólarhringa.
„Þeir verða allir sóttir á flugvöll og verða í fylgd fulltrúa íslenskra stjórnvalda allan dvalartímann. Þannig verður skilvirk útfærsla og framkvæmd vinnusóttkvíar tryggð. Íslenskir þátttakendur og starfslið fundarins munu að sjálfsögðu sæta nauðsynlegum sóttvarnarráðstöfunum eftir lok fundarins og brottför gestanna,“ segir enn fremur í svari ráðuneytisins.
Þrátt fyrir að fundurinn fari fram í vinnusóttkví hefur öllum erlendum þátttakendum fundarins verið gerð grein fyrir að þeir verði að uppfylla að minnsta kosti eitt þriggja skilyrða fyrir komu til Íslands, þ.e. að hafa í fórum sínum nýtt PCR-próf við komu, gilt bólusetningarvottorð eða gilt vottorð um afstaðna COVID19-sýkingu.
„Auk þess hefur verið tilkynnt að vænta megi frekari reglna og viðmiða um prófanir, grímunotkun, samskiptafjarlægð, samskipti milli sendinefnda og bann við samskiptum við fólk utan vinnusóttkvíar,“ segir í svari ráðuneytisins.
Alþjóðapressunni bent á gildandi reglur
Á upplýsingasíðu sem sett hefur verið upp fyrir erlenda fjölmiðla sem vilja koma til landsins og fylgjast með fundinum má lesa að enginn afsláttur verði gefinn af gildandi sóttvarnaráðstöfunum. Þar segir að þeir farþegar sem ekki hafi verið bólusettir eða geti sýnt fram á fyrri sýkingu COVID-19 með gildu vottorði þurfi að fara í fimm daga sóttkví og undirgangast tvær skimanir við komuna til landsins.
Þó er bent á að fjölmiðlafólk geti sótt um að fá að starfa hér í vinnusóttkví vegna ráðherrafundarins, en þá þurfi að lúta reglum og skilyrðum sóttvarnalæknis til þess að fá að taka viðtöl og sinna öðrum störfum í tengslum við ráðherrafundinn.
Utanríkisráðuneytið segir ekki tímabært að gefa upp hvar ráðherrafundurinn sjálfur verður haldinn þann 20. maí og svarar því heldur ekki hvar þátttakendur á fundinum komi til með að gista á meðan dvöl þeirra hér á landi stendur.
Ekki liggur heldur fyrir, samkvæmt ráðuneytinu, hversu margar einkaþotur munu koma hingað til lands í tengslum við fundinn.
