Mál­efni flótta­manna sett­u ­mik­inn svip sinn á árið. Straumur flótta­manna inn í Evr­ópu hefur aldrei ver­ið ­meiri og rétt­ara að kalla þjóð­flutn­inga en hefð­bund­inn flótta­manna­straum.  Aðstæð­urnar sem fólk er að flýja eru það hrylli­legar að það leggur á sig stór­hættu­legan flótta á gúmmí­bátum yfir úfið haf að næt­ur­lagi í leit að öryggi og betra lífi. Við slíkar aðstæður er ­mik­il­vægt að við Íslend­ingar sam­ein­umst um að taka á móti fólki og veita því ­skjól hér. Við eigum að gera miklu betur í mót­töku flótta­manna en jafn­framt í mót­töku hæl­is­leit­enda og þeirra sem hingað koma sjálfir í leit að fram­tíð. 

Við erum mörg sem viljum sjá meiri mannúð í kerf­inu hér á landi þar sem aðstæð­ur­ hvers og eins eru skoð­aðar sér­stak­lega en tölvan ekki látin segja nei á þeim ­for­sendum að fólk passi ekki inn í fínu boxin okk­ar. Mann­úð­ar­sjón­ar­mið verða að ráða för. Út á það gengur líka lög­gjöfin þó að í verki hafi laga­grein frá árin­u 2014 um lista yfir örugg ríki verið látin ráða flokkun á fólki.  Við­brögð þings­ins vegna albönsku ­fjöl­skyldn­anna sýndi vilja þings­ins í þessum efn­um. Við komum sam­einuð fram í við­kvæmu máli og fyrir það þakka ég nú á þessum jól­u­m. 

Haust­þingið – sam­hent stjórn­ar­and­staða

Mörg ykkar tóku örugg­lega eftir því að stjórn­ar­and­stöðu­flokk­arnir fjórir mætt­u ­sam­hentir til leiks á þessu haust­þingi og lögðu fram sam­eig­in­legar til­lögur við fjár­lög­in. Við settum þrjú mál á odd­inn; Bætt kjör eldri borg­ar­ara og öryrkja, ­aukið fé til Land­spít­ala og heil­brigð­is­mála og að lokum að útvarps­gjald­ið skil­aði sér allt til RÚV. Þetta var auð­velt fyrir okkur flokk­ana fjóra að ná ­saman um þetta því mik­il­vægi þess­ara mála eru svo aug­ljós. Við náðum ein­hverj­u­m ár­angri með því að pressa stíft í langri umræðu í þing­inu; RÚV fékk hækkun upp­á­ 175 millj­ónir og Land­spít­al­inn fékk 200 millj­ónir auk þess sem millj­arður fer í öldr­un­ar­stofn­an­ir. Við hefðum þurft að sjá hækkun upp á 3 millj­arða í Land­spít­al­ann bara svo hann geti haldið í horf­inu þannig að þetta er ein­göng­u brot af því sem þarf en þó meira en rík­is­stjórnin hafði lagt til upp­haf­lega.

Eldri borg­arar og öryrkjar skildir eftir

Bar­áttan fyrir kjörum eldri ­borg­ara og öryrkja var tví­þætt. Ann­ars­vegar að hækk­anir sem þessir hópar fá nú um ára­mótin verði aft­ur­virk til 1.maí sem er í sam­ræmi við það sem aðrir hópar hafa fengið á árinu. Hins­vegar var krafan að hækkun lægsta líf­eyr­is­ al­manna­trygg­inga yrði í takt við hækkun lægstu launa. Við náðum því miður ekki að koma vit­inu fyrir rík­is­stjórn­ar­flokk­ana þegar kom að kjörum eldri borg­ara og ­ör­yrkja. Tals­menn Fram­sókn­ar- og Sjálf­stæð­is­flokks sögðu það síðan skýrt að þeir teldu ekki að þessir hópar ættu að vera með sömu tekjur og lægstu laun. Þetta var eins og að tala við vegg. Skiln­ing­ur­inn var eng­inn. Fyrir hækkun er ­nettógreiðsla lægsta líf­eyris almanna­trygg­inga til þeirra sem eru í sam­búð um 170 þús­und krónur og ef við­kom­andi býr einn um 191 þús­und krón­ur. Þús­undir Íslend­inga eru í þessum spor­um. Rétt upp hönd sem treystir sér til að borga af hús­næð­i, reka litla bifreið, kaupa í mat­inn og gefa barna­börn­unum jóla­gjafir fyrir þessa fjár­hæð. Auð­vitað réttir eng­inn upp hönd því við vitum að það er ekki hægt svo vel sé. Við munum halda bar­átt­unni fyrir bættum kjörum þess­ara hópa áfram.

Þöggun

Póli­tísk umræða hefur breyst ­mikið und­an­farin miss­eri. Ef ráða­fólk er gagn­rýnt fáum við oftar en ekki þau við­brögð að um sé að ræða and­legt ofbeldi, ein­elti eða per­són­u­árás­ir. Þannig hafa sumir ráð­herrar í þess­ari rík­is­stjórn oftar en ekki brugð­ist við umræðu um ­störf þeirra sem og þing­menn stjórn­ar­flokk­anna. Ráða­menn eru ekki fórn­ar­lömb í okkar sam­fé­lagi, nema þá kannski helst lýð­ræð­is­legrar umræðu sem þeim kann að ­þykja óþægi­leg á köfl­um. Gagn­rýni á lág fram­lög til Land­spít­ala er þannig ekki and­legt ofbeldi gagn­vart þeim sem ráða fram­lög­un­um. Hér er um að ræða eina leið til þögg­unar alveg eins og það að ráð­ast til baka á per­sónu gagn­rýn­and­ans eins og við höfum séð mörg dæmi um á árinu. Þessir þögg­un­ar­til­burðir eru að ­stein­gelda alla efn­is­lega og inni­halds­ríka póli­tíska umræðu. Sú sem þetta rit­ar ­fór á árinu að sakna stjórn­mála­manna eins og Björns Bjarna­son­ar, Ein­ars Odds Krist­jáns­son­ar, Val­gerðar Sverr­is­dóttur og Þor­gerðar Katrínar sem aldrei veigr­uðu sér við alvöru póli­tískum debat sama hversu þung gagn­rýnin varð. Í stjórn­málum eigum við að takast á um hug­myndir og ef ein­hver er manni ekki ­sam­mála þá er það merki um heil­brigða umræðu sem gæti mögu­lega leitt til­ far­sællar nið­ur­stöðu í máli. Í sam­fé­lagi þögg­unar eru ein­stak­lingar hins­veg­ar ófrjálsir og sam­fé­lagið þving­að.

Heim­ilin og fram­tíðin

Lítið hefur farið fyrir umræðu um heim­ilin í land­inu á þessu ári. Verð­trygg­ingin sem lofað var að afnema lifir enn góðu lífi. Og þó að það hilli undir breyt­ingar á fjár­magns­höft­unum er lang­t í frá að menn muni getað afnumið þau alger­lega á meðan við erum með íslensku krón­una. Þá hafa vextir einnig farið að hækka að nýju og frekar hækk­anir liggja í loft­inu. Á sama tíma lækkar rík­is­stjórnin barna­bæt­ur ­sem er sér­stakur stuðn­ingur við barna­fjöl­skyldur með þunga greiðslu­byrði og hún­ ­lækkar vaxta­bætur sem ætlað er að mæta þessum sér­ís­lenska him­in­háa verð­tryggða lán­töku­kostn­aði. Við í Sam­fylk­ing­unni höfum löngum tala fyrir breyt­ingum á þessum sér­ís­lensku aðstæðum með upp­töku Evru. Okkur hefur verið mætt með hróp­um og köllum og við sögð eiga þetta eina svar við öllu. Þeir sem hæst hrópa ætt­u þá kannski að fara að kynna fyrir íslenskum heim­ilum og atvinnu­lífi hvaða val­kostur annar verði hér í boði fyrir okkur annar en óbreytt ástand. Umræða okkar um aðild að ESB er nefni­lega umræða um lífs­kjara­bætur fyrir heim­ilin í land­inu með lægri lán­töku­kostn­aði og lægra, stabílla vöru­verði. Ef upp­töku Evr­u er ýtt út af borð­inu er þá til of mik­ils mælst að óska eftir því að þeir hin­ir ­sömu leggi fram annan val­kost?

Frjálst og öfl­ugt við­skipta­líf

Við jafn­að­ar­menn höfum ætíð ver­ið tals­menn öfl­ugs atvinnu­lífs sem byggir á jafn­ræði, gagn­sæi og frelsi. Til að ­tryggja það þurfa eft­ir­lits­stofn­anir að vera nægj­an­lega burð­ugar til að sinna ­skyldum sín­um. Í frjálsu öfl­ugu við­skipta­lífi eru umgjörð skýr og fyr­ir­sjá­an­leik­i til langrar fram­tíð­ar. Við það búum við ekki hér. Lenskan hér á landi hef­ur verið sú að fáum aðilum eru skap­aðar aðstæður til að hagn­ast á meðan aðrir fá ekki sömu tæki­færi. Það er ekki merki um frjálst og öfl­ugt við­skipta­líf. Þessu þurfum við í stjórn­mál­unum að beina sjónum okkar að nýju ári ásamt því að veita ­rík­is­stjórn­inni aðhald í áformum þeirra um sölu rík­is­bank­anna. Þá þarf að hefja ­lækkun trygg­inga­gjalds­ins til að styrkja minni og með­al­stóru fyr­ir­tæk­in. Eins er mik­il­vægt að hin póli­tíska umræða um gjald­mið­il­inn fari einnig fram í tengslum við íslenskt atvinnu­líf. Við búum ekki í opnu hag­kerfi sem á í heil­brigðum alþjóð­legum við­skiptum okkur öllum til hags­bóta, á meðan við erum ­með fjár­magns­höft og gjald­miðil sem eng­inn treyst­ir.

Að lokum

Eins og sjá má verður af nægu að taka á næsta ári; eldri borg­ar­ar, öryrkjar, flótta­menn, heil­brigð­is­kerf­ið, heim­ilin og at­vinnu­lífið þurfa athygli okkar stjórn­ar­mála­manna. Best væri ef við næðum að vinna betur saman þverpóli­tískt. Taka hvern mála­flokk fyrir sig, takast á um hvar við viljum vera eftir 10 ár og leggja niður verk­efnin sem þarf að ráð­ast í til að ná þang­að. Kona má láta sig dreyma!