„Í ár eru 100 ár síðan konur feng­u ­kosn­inga­rétt á Ísland­i.” Þetta var ein algeng­asta setn­ing árs­ins, í ræðum og ­riti – á sam­fé­lags­miðlum og í opin­berum umræðum og einka­sam­töl­um. Póli­tískur ann­áll árs­ins hlýtur að taka mið af því.

Opin­ber hátíð­ar­höld

Afmæl­is­árið hefur gefið til­efni til að líta ­yfir far­inn veg, þakka fyrir bar­áttu og fram­lag for­mæðra okkar og fagna þeim ár­angri sem náðst hefur í jafn­rétt­is­bar­átt­unni. Ekki síður hefur árið vak­ið ­fólk til umhugs­unar um allt það sem enn er ógert – um órétt­lætið sem ríkir í sam­fé­lag­inu í dag, heilum 100 árum eftir að konur öðl­uð­ust form­leg lýð­ræð­is­rétt­indi á við karla.

Reykja­vík­ur­borg lét ekki sitt eftir liggja á árinu heldur fagn­aði árunum 100 með 100 við­burð­um. Mark­miðið var að hampa þeim árangri sem hefur náðst og hvetja til fram­fara á sviði jafn­rétt­is­mála á sama tíma. Á heima­síðu borg­ar­innar má skoða tæm­and­i lista yfir við­burð­ina sem voru fjöl­breyttir og áhrifa­rík­ir.

Tíma­mótin hafa þegar haft áhrif til­ fram­tíð­ar. Hátíð­ar­fundur kvenna í borg­ar­stjórn sam­þykkti að setja á lagg­irn­ar of­beld­is­varn­ar­nefnd, menn­ing­ar­merk­ingar um konur og sýn­ingar á verkum kvenna munu standa áfram og stelp­urnar úr Stelpur rokka og Stelpur filma munu hafa á­hrif um ókomna tíð svo fátt eitt sé nefnt af 100 verk­efnum borg­ar­inn­ar. Því til við­bótar stóðu ríki, fyr­ir­tæki og félaga­sam­tök að ýmsum hátíð­ar­höldum með­ ­veg­legum hætti.

Gras­rótin

Það er eins með kven­frels­is­bar­átt­una og aðra mann­rétt­inda­bar­áttu, hún verður seint háð af hinu opin­bera. Þó Reykja­vík­ur­borg sé öll af vilja gerð og beiti sér sem stjórn­vald, sveit­ar­fé­lag og sam­starfs­að­ili að bættu sam­fé­lagi, þá verður þekk­ing­in, kraft­ur­inn og gróskan alltaf mest í gras­rót­inni.

Á meðan hið opin­bera fagn­aði á sinn hátt hristi gras­rótin upp í sam­fé­lag­inu. Gras­rótin vildi engin hel­vítis blóm, heldur frels­að­i ­geir­vört­urnar, afhjúpaði sex­dags­leik­ann, tal­aði upp­hátt, skil­aði skömminni, stóð saman og sigr­aði Skrekk.

Miðað við allt og allt var afmæl­is­árið eins og best verður á kos­ið. Hátíð­legt og bylt­ing­ar­kennt á sama tíma. Sagan (og hið hvers­dags­lega mis­rétti sam­tím­ans) varð gras­rót­inni inn­blástur sem vakt­i ­sam­fé­lagið til umhugs­unar og krafð­ist aðgerða, úrbóta og raun­veru­legrar sann­girni.

Fram­haldið

Á næsta ári verður 101 ár frá því kon­ur ­fengu kosn­inga­rétt á Íslandi. Öll afmæli eru stór og við eigum að taka hverj­u­m degi fagn­andi. Við­fangs­efnin eru ærin, við megum auð­vitað vera þakk­lát fyr­ir­ ár­angur og bar­áttu for­mæðra okkar en verðum að halda ótrauð áfram.

Á meðan 10 ára stelpur eru kall­aðar hór­ur, á meðan rétt­ar­kerfið tekur harðar á búða­hnupli en nauðg­un­um, á meðan karl­ar tala við­stöðu­laust við karla um karla í fjöl­miðl­um, á meðan launa­munur kynj­anna er til staðar og kona hefur aldrei verið seðla­banka­stjóri, á meðan hvít­ur mið­aldra gagn­kyn­hneigður karl er við­miðið og allt annað frá­vik, á með­an mis­réttið er jafn aug­ljóst og yfir­þyrm­andi og raun ber vitni – þá ber okkur að halda áfram. Öllum í sam­ein­ingu.

Ára­móta­heit­ið mitt í ár: Að verða rót­tæk­ari og ákveðn­ari, beita mér fyrir fleiri og stærri skrefum í átt að jafn­rétti, inn­blásin af bar­áttu­anda for­mæðra minna og kom­and­i kyn­slóða. Ég skora á þig les­andi góð­ur, á Kjarn­ann og aðra fjöl­miðla, á sam­starfs­fólk mitt í borg­ar­stjórn, annað sveit­ar­stjórn­ar­fólk, þing­menn, ­fyr­ir­tæki og félaga­sam­tök að gera slíkt hið sama. Í sam­ein­ingu getum við þannig ­gert þetta hátíð­lega bylt­ing­arár sem brátt er að baki að upp­haf­inu að ein­hverju stór­kost­legu.