Ég heiti Gunnar Bald­vin og er kandídat á Land­spít­al­an­um.  Það mætti kannski kalla mig „verk­fallskandídat“ miðað við hvað Morg­un­blaðið hefur birt oft myndir af mér (saman með nokkrum öðrum) s.l. hálft ár.

Umræddar myndir voru teknar á Bráða­mót­tök­unni í lækna­verk­fall­inu, að mér og öðrum for­spurð­um, og hefur síðan verið a.m.k. tvisvar á for­síðu Mogg­ans, nokkrum sinnum innan í Mogg­anum og oft á mbl.­is.  Ég bað ekki um að vera ein­hver verk­falls­strák­ur, for­síðu­frétt eða and­lit heil­brigð­is­stétta í verk­fall­i.  Svo þegar Mogg­inn setti mig núna aftur á for­síðu sína nýlega, í núver­andi verk­föll­um, ákvað ég að skrifa nokkur orð um verk­föll­in.

 

Ég styð verk­falls­að­gerðir heil­brigð­is­stétta, því þessar stéttir eru und­ir­staða þess að hægt sé að starf­rækja öfl­ugt nútíma heil­brigð­is­kerfi til fram­búðar á Ísland­i.  Án þessa vel mennt­aða, vel þjálf­aða og hæfa starfs­fólks er ekk­ert heil­brigð­is­kerf­i.  Ég trúi ekki öðru en að mik­il­vægi þeirra, í lífi okkar allra, sé næg ástæða til þess að hækka laun þeirra og leysa þann alvar­lega vanda sem við stöndum frammi fyr­ir.

Sýn mín á vand­ann

Ég vann á Skurðsviði Land­spít­ala þegar lækna­verk­fallið hófst.  Þaðan flutt­ist ég á Bráða­mót­tök­unni í nóv­em­ber.  Álagið var mjög mikið fram yfir ára­mót, þegar ég flutt­ist yfir á Lyf­lækn­inga­svið Land­spít­ala.  Þar hafði verk­fallið líka sín áhrif, en sem betur fer leyst­ist það í jan­úar þegar inflú­ensu­tím­inn (mesti álags­tími árs­ins) var haf­inn.

Ég, aðrir starfs­menn og auð­vitað skjól­stæð­ing­arn­ir, fundum vel fyrir lækna­verk­fall­inu á Bráða­mót­tök­unni, enda ekki annað fyrir marga að leita læknis á meðan á lækna­verk­fall­inu stóð.  Ein­hvern veg­inn hafð­ist þetta þó, en auð­vitað minnk­aði og tafð­ist þjón­usta, biðin var löng fyrir sjúk­linga, og öll rúm, á stofum jafnt sem göng­um, upp­tek­in.  Við gerðum allt til að tryggja öryggi, en það gefur auga leið að í slíku ástandi getur það verið erfitt.

Kerf­is­lægur vandi

Sem betur fer leyst­ist lækna­verk­fall­ið, en (kerf­is)vand­inn var (og er) ekki enn leyst­ur, þrátt fyrir fögur fyr­ir­heit.  Og nú er komið annað verk­fall, eða kannski rétt­ara sagt, verk­föll.  Nú hefur verk­fall geisla­fræð­inga, líf­einda­fræð­inga, ljós­mæðra og nátt­úru­fræð­inga staðið yfir í nokkrar vikur og ekki útlit fyrir að það leys­ist í bráð.  Þetta eru þær stétt­ir, sem gera læknum kleift að sinna sjúk­lingum sín­um, þannig það hefur verið ansi erfitt und­an­farið að stunda nútíma lækn­is­fræði á Land­spít­al­an­um.

Það var erfitt að vera á Bráða­mót­tök­unni í lækna­verk­fall­inu, en nú er það mögu­lega erf­ið­ara, því rann­sóknir tefj­ast og fást jafn­vel ekki nema í ýtr­ustu neyð.  Þetta er líka erfitt á Lyf­lækn­inga­sviði, þar sem nán­ast allt byggir á rann­sóknum til frek­ari grein­ing­ar, eft­ir­lits og með­höndl­un­ar.  Rann­sóknir fást ekki fyrr en á morgun eða hinn, nema auð­vitað það allra nauð­syn­leg­asta.  Þetta tefur upp­vinnslu, með­ferð, eft­ir­lit og útskrift­ir; og ekki stytt­ast biðlist­arn­ir.

Svo ég vitni í kollega, þá er ekki hægt að starf­rækja nútíma bráða­sjúkra­hús án blóð­rann­sókna.  Það er líka erfitt að reka bráða­mót­töku án mynd­grein­ing­ar, hvað þá sjúkra­hús án meina­fræði, geisla­með­ferðar og fæð­ing­ar­þjón­ustu.

Lækna­verk­fallið var slæmt.  Það er mögu­leiki að þetta verk­fall verði verra (og jafn­vel lengra).  Það er dag­legt, ótíma­bund­ið, og hefur þau áhrif að ekki er hægt að stunda nútíma lækn­is­fræði eins og við þekkjum hana.  Þessi lækn­is­fræði byggir að miklu leiti á sam­vinnu fag­stétta, einkum þeirra sem sjá um alla rann­sókn­ar­vinn­una þ.e. líf­einda­fræð­inga, geisla­fræð­inga og nátt­úru­fræð­inga; að ógleymdum ljós­mæðrum sem sinna fóst­ur­skimun­um, mæðra­eft­ir­liti, taka á móti börnum og sinna nýbur­um.  Ég get vart til þess hugsað hvernig fer fyrir heil­brigð­is­kerf­inu fari fleiri stéttir þess í verk­fall, sem gæti gerst í lok maí ef samn­ingar nást ekki við hjúkr­un­ar­fræð­inga, en þær hafa þegar sam­þykkt verk­falls­að­gerð­ir.

 

Bráð­veikt kerfi

Kerfið hefur glímt við lang­vinn veik­indi í mörg ár og nú er kerfið bráð­veikt og óstöðugt.

Stöðugt kerfi og stöðugt sam­fé­lag þarf að vera heil­brigt.  Heil­brigt sam­fé­lag bygg­ist á góðri og stöðugri heil­brigð­is­þjón­ust­u.  Slíkt heil­brigð­is­kerfi er sam­an­sett úr fjöl­mörgum stétt­um, sem verða að vinna sam­an, og þær vilja vinna sam­an!  Þess vegna verður að leysa úr núver­andi vanda eins fljótt og hægt er, áður en sam­fé­lagið veik­ist þannig að ekki verður aftur snú­ið.  Það er einmitt það sem er að ger­ast núna, sér­stak­lega á Land­spít­al­an­um.  Þar ríkir ekki stöð­ug­leiki, líkt og krabba­meins­læknar og for­stjóri hafa þegar bent á.  Þar ríkir hættu­á­stand!

Stöð­ug­leiki?

Stjórn­völdum virð­ist umhugað um stöð­ug­leika og því hlýtur það að vera kapps­mál stjórn­valda að lækna óstöðugt og veikt heil­brigð­is­kerfi, til þess að við­halda heil­brigðu og stöð­ugu sam­fé­lag­i.  Hins vegar virð­ist stöð­ug­leiki stjórn­valda ein­göngu vera af efna­hags­legum toga; því mið­ur.  Og því miður fara sjúk­ling­ar, sjúk­dóm­ar, slys og veik­indi ekki í verk­fall, heldur versna og geta valdið ómældum skaða ef ekki er gripið inn í.  Í núver­andi ástandi ótt­ast ég að skað­inn geti orðið mik­ill ef ekk­ert verður að gert sem allra fyrst.

Það þarf að leysa núver­andi vanda fljótt og örugg­lega, því ef hann dregst á lang­inn, gæti komið til upp­sagna og starfs­fólk farið að huga að því að flytja utan.  Enn­fremur gæti komið til verk­falla fleiri heil­brigð­is­stétta.  Því þarf einnig að horfa til þeirra stétta, sem ekki eru í verk­falli, en gæti komið til verk­falla hjá, þ.e. hjúkr­un­ar­fræð­ing­um, sjúkra­lið­um, ræsti­tækn­um, vakt­mönn­um, starfs­fólki í eld­húsum og þvotta­hús­um, og fleiri stéttum í heil­brigð­is­kerf­in­u.  Þessar stéttir halda heil­brigð­is­kerf­inu gang­andi og ef þær fara í verk­fall, þá getum við lokað spít­ölum lands­ins og vonað heitt og inni­lega að eng­inn veik­ist alvar­lega.

Höf­undur er lækna­kandídat á Lands­spít­al­an­um.