Heims­sam­fé­lagið stendur frammi fyrir gríð­ar­legum áskor­un­um. Það lítur út fyrir að við ráðum ekki við að stöðva hlýnun jarðar innan 2oC. Jafn­vel þær 2oC sem aðild­ar­ríki Sam­ein­uðu þjóð­anna hafa sam­þykkt að vera inn­an, leiða nú ekki til 0,5 m sjáv­ar­borðs­hækk­unar eins og talað hefur verið um, heldur alla­vega 3 m.

Vist­spor jarð­ar­búa sýnir að við erum að nýta því sem svarar einni og hálfri jörð þegar horft er til hve fljótt jörðin getur end­ur­nýjað vist­kerfa­þjón­ustu - en við eigum bara eina jörð. Fjöldi jarð­ar­búa heldur áfram að aukast og er nú 7,3 millj­arð­ar. Nátt­úru­auð­lindir jarðar eru að þverra enda er jörðin tak­mörk­uð. Við erum nú á tímum hámarks­fram­leiðslu flestra auð­linda - sem þýðir að helm­ingur þeirra hafa þegar verið nýtt­ar. Það sem eftir er - er ekki af sömu gæð­um, er dýpra í jörðu og þarf meiri orku til að vinna en fyrsti helm­ing­ur­inn. Við erum að fiska upp öll úthöf og um 80% allra fiski­stofna eru ofnýtt­ir. Vist­kerfin eru að falla saman vegna skóg­ar­höggs, meng­andi iðn­að­ar, bygg­inga borga auk land­bún­að­ar. Við lifum á tímum útrým­ingar lífs á jörð­inni og líf­fræði­legur fjöl­breyti­leiki er að minnka. Hag­kerfi margra landa standa á brauð­fótum eins og fjár­mála­á­standið í Suð­ur­-­Evr­ópu sýnir - núna síð­ast í Grikk­landi - enda tengj­ast auð­lindir hag­kerf­um.

Það væri gaman að geta sagt frá því að öll þessi eyði­legg­ing nátt­úr­unnar hafi orðið til þess að á jörð­inni ríki jöfn­uð­ur­. En svo er ekki. Ó­jöf­uður eykst með hverju árinu innan landa og á milli landa. ­Sam­kvæmt Alþjóða­bank­anum er mun­ur­inn á milli með­al­tekna rík­ustu land­anna og þeirra fátæku um 360:1. Átta­tíu manns eiga eins mik­inn auð og fátæk­ari 50% hluti jarð­ar­búa, eða yfir 3.6 millj­arð­ar. Ógagn­sæi kemur í veg fyrir að almenn­ingur viti hvað ráða­menn eru að braska. Stór­fyr­ir­tæki og auð­hringar hafa oft meiri áhrif en rík­is­stjórn­ir. Hér má nefna frí­versl­un­ar­samn­inga. Stór hluti þjóð­fé­lags­þegna virð­ist vera ánægður með að vera stikk­frí frá stjórn­mál­um, nema á kosn­inga­dag - ef þeir nenna að kjósa.

­Stór hluti þjóð­fé­lags­þegna virð­ist vera ánægður með að vera stikk­frí frá stjórn­mál­um, nema á kosn­inga­dag - ef þeir nenna að kjósa.

Allt þetta end­ur­spegl­ast á Ísland­i. Ís­lend­ingar hafa stærsta vist­spor allra landa. Ef allir myndu neyta líkt og við - þyrftum við meira en 6 jarð­ir. Hér ríkir bar­átta um nátt­úru íslands og auð­lind­ir. Ráða­menn kepp­ast við að salta nýja stjórn­ar­skrá sem myndi sjá til þess að auð­lindir lands­ins væru í almanna­eign. Þeir plan­leggja nýja stór­iðju, án þess að vitað sé hvaðan orkan eigi að koma og virð­ast vera skít­sama um nátt­úru lands­ins. ­Út­gerða­menn sem margir tengj­ast ráða­mönnum fá lækkun veiði­gjalda. Sú stór­iðja sem hér starfar borgar spott­prís fyrir raf­magnið og greiðir nær enga skatta vegna flók­inna skulda­yf­ir­færslna til móð­ur­fé­laga. Við eigum engan auð­linda­sjóð líkt og Norð­menn sem eru rík­asta þjóð í heimi.

Hvað er til ráða? Ég tel að við þurfum virka þjóð­fé­lags­þegna. Við þurfum lif­andi lýð­ræði þar sem þjóð­fé­lags­þegnar - ungir sem aldnir - minna leið­tog­ana reglu­lega á hverju þeir lof­uðu í kosn­ingum - og fara ekki í fjög­urra ára frí á milli kosn­inga.

Við þurfum leið­toga sem vinna fyrir almenn­ing og eru ekki ein­ungis að draga taum hags­muna­að­ila sem þeim eru tengd­ir. Við þurfum leið­toga sem sjá heild­ar­mynd­ina og hvernig allt teng­ist. Við þurfum leið­toga sem fylgja eftir nátt­úru­vernd­ar­lögum og vinna að nátt­úru­vernd, heima fyrir og á heims­vísu. Við þurfum að vinna að því að nátt­úran fái rétt­ar­stöðu fyrir lögum til að vernda vist­kerfi og víð­áttu Íslands til fram­tíð­ar. Við þurfum gagn­sæi í allri stjórn­sýslu þannig að við getum fylgst með hvernig okkar skatt­pen­ingar eru nýtt­ir. Við þurfum að sjá til þess að allir borgi skatt - líka þeir ríku og alþjóða­auð­hringar sem hér starfa. Við þurfum að selja raf­magn á stór­iðju á sama prís og Evr­ópa. Við þurfum að vinna að því að konur fái sömu laun og karlar og að hér ríki jafn­rétti. Við þurfum að setja lög á launa­hlut­föll innan fyr­ir­tækja og stof­ana. Ég tel að hlut­fallið 6:1 sé rétt­látt - í hæsta lagi 12:1.

Hér þarf að banna bón­us­greiðslur - líka í banka­kerf­inu. Við þurfum að stofna sam­fé­lags­banka sem fjár­festa í sam­fé­lag­inu og umhverf­is­vænni starfsemi.

Hér þarf að banna bón­us­greiðslur - líka í banka­kerf­inu. Við þurfum að stofna sam­fé­lags­banka sem fjár­festa í sam­fé­lag­inu og umhverf­is­vænni starf­semi. Við þurfum að byggja upp heil­brigð­is­kerfi sem nýt­ist öll­um, ekki bara þeim ríku. Við þurfum mennta­kerfi þar sem hlúið er að þörfum allra. Við þurfum stjórn­ar­skrá sem tryggir að auð­lindir séu í almanna­eign. Við þurfum að setja á stofn auð­linda­sjóð líkt og Nor'­menn, þangað sem arður er greiddur af auð­lindum okkar - fiski, raf­orku og ferða­mennsku. Þessi sjóður á að vera skyn­sam­lega fjár­festur og nýttur var­lega fyrir núver­andi og kom­andi kyn­slóðir - og ekki vera stýrt af stjórn­mála­mönnum - líkt og í Nor­egi.

Hvaða skref þurfum við að taka á Íslandi til að nýja stjórn­ar­skráin verði sam­þykkt, nátt­úran og konur nái fullu jafn­rétti, konur hafi 50% setu á Alþingi og sjálf­bær þróun verði að leið­ar­ljósi? Ég tel þetta mjög brýnt fyrir fram­tíð land­ins. Líkt og ég skrif­aði um í síð­ustu grein minni hér í Kjarn­anum þurfum við sem þjóð að vera til­búin með fram­boð – fyrir for­seta­kosn­ingar 2016 og Alþing­is­kosn­ing­arnar 2017. Landið þarf for­seta og stjórn­mála­menn sem vinna að mik­il­vægum málum fyrir sam­fé­lagið og nátt­úr­una heima og heim­an.

­For­set­inn þarf að vera for­seti allra lands­manna. Kona fólks­ins. Kona náttúrunnar.

For­set­inn þarf að vera for­seti allra lands­manna. Kona fólks­ins. Kona nátt­úr­unn­ar. Hún þarf að hafa heild­ræna sýn á þjóð­málin og alheims­mál­in, hvað sjálf­bæra þróun og hag­sæld varð­ar. For­seti Íslands getur sem þjóð­höfð­ingi náð eyrum margra þjóð­ar­leið­toga og unnið að því að lausnir finn­ist á þeim krísum sem nú eru í deigl­unni: lofts­lags­breyt­inga-, vist­kerfa-, auð­linda­þverrun­ar- og fjár­málakrísa. Næsti for­seti Íslands þarf að vera grænn og sam­fé­lags­sinn­aður í hugs­un. Næsti for­seti þarf að leggja áherslu á að vernda nátt­úru Íslands. Næsti for­seti þarf að vinna að því að ný þró­un­ar­mark­mið Sam­ein­uðu þjóð­anna (2015-2030) náist, með að því að finna lausnir með öðrum þjóð­ar­leið­tog­um. For­set­inn getur haft mik­il­væg áhrif á nátt­úru­vernd­ar­málin með því að styðja stór­verk­efni - líkt og þau sem kennd eru við verndun hjarta lands­ins, að upp­ræta vist­morð og að gera kröfu til him­ins­ins vegna þess að hann er í almanna­eign.

Stjórn­mála­flokkar þurfa að vinna að sjálf­bærri þró­unn. Til þessa verk­efnis væri gott að stofna til flokks sem vinnur eftir hug­mynda­fræði sjálf­bærrar þró­un­ar, hvort sem það verður flokkur kvenna eða beggja kynj­anna. Þessi flokkur gæti unnið með Pírötum í að gera stjórn­sýsl­una skil­virka og gagn­sæja, berj­ast gegn spill­ingu, vinna að jafn­rétti kynj­anna og nátt­úr­unn­ar, og koma á nýju stjórn­ar­skránni.

Þetta er áskorun til allra með græn og kven­læg gildi sem vilja vinna að þessum mik­il­vægu mál­um.