Pen­inga­prentun án inni­stæðu hentar smærri mynt­svæðum illa sem leið seðla­banka til að örva hag­kerfi í krepp­um. Magn­bundin íhlutun geti hins vegar nýst íslenskum stjórn­völd­um, heim­ilum og fyr­ir­tækjum vel með lægri lang­tíma­vöxt­u­m.  

Þetta kemur fram í grein Þór­unn­ar Helga­dótt­ur, hag­fræð­ings hjá Compass Lex­econ í Madríd, í nýjasta tölu­blaði Vís­bend­ing­ar, sem kom út síð­asta föstu­dag.

Í grein­inni fjallar Þór­unn um tvær aðgerðir sem heyra til óhefð­bund­innar pen­inga­stefnu á krísu­tím­um, magn­bundna íhlutun (Qu­antita­tive easing) og þyrlu­kast (Helicopter drop). 

Báðar aðgerð­irnar hafa verið nefndar sem hugs­an­leg úrræði til þess að koma í veg fyrir enn frek­ari sam­drátt vegna veiru­far­ald­urs­ins með því að auka pen­inga­magn í umferð.

Magn­bundin íhlutun

Magn­bundin íhlut­un, sem felur í sér kaup á rík­is­skulda­bréf­um, er ætlað að örva fjár­mála­mark­aði og hafa þannig áhrif á lang­tíma­vexti. Seðla­banki Jap­ans var fyrstur til að grípa til slíkra úrræða á árunum 2001-2006, en seðla­bankar Banda­ríkj­anna, Bret­lands og Evr­ópu­sam­bands­ins gerðu slíkt hið sama í kjöl­far fjár­málakrepp­unnar árið 2008 og efna­hags­þreng­ing­anna sem henni fylgd­i. 

Í grein sinni víkur Þór­unn sér­stak­lega að við­brögðum Mario Drag­hi, banka­stjóra evr­ópska seðla­bank­ans, sem sagð­ist munu standa vörð um evr­una „hvað sem það kostar“ í frægri ræðu sinni í miðju krepp­unnar á Evru­svæð­inu.

„Orð seðla­banka­stjór­ans voru heldur ekki inn­an­tóm. Nokkrum vikum síðar hóf seðla­bank­inn að kaupa upp skuldir aðild­ar­ríkja í þeim til­gangi að lækka vexti (e. Outright Monet­ary Transact­ions) og tveimur árum síðar hóf evr­ópski seðla­bank­inn einnig að beita magn­bund­inni íhlut­un. Líkt og mynd 1 sýnir tóku lang­tíma­vextir á evru­svæð­inu dýfu í kjöl­far þess­ara aðgerða og hefur ítalski seðla­banka­stjór­inn hlotið við­ur­nefnið Super-Mario fyrir stað­festu sína í að bjarga evr­unni, sama hvað það kost­að­i,” skrifar Þór­unn.

Þyrlu­kast

Sam­kvæmt Þór­unni er þyrlu­kast, sem felur í sér inni­stæðu­lausa pen­inga­prentun þar sem hinir nýprent­uðu seðlar verða eftir í hag­kerf­inu, umdeild­ari aðgerð. Hún bendir þó á að Jordi Galí, einn virt­asti þjóð­hag­fræð­ingur heims, segi að efna­hags­að­stæður nú, ef ein­hvern tím­ann kalli á þyrlu­kast á Evru­svæð­inu. „Hins vegar leggur Galí áherslu á að slíkar aðgerðir séu neyð­ar­úr­ræði sem aðeins ætti að beita ef ljóst er að aðrar aðferðir verði árang­urs­lausar eða hafi óæski­legar afleið­ing­ar,“ skrifar hún. 

Einnig bætir Þór­unn við að pen­inga­prentun á stóru mynt­svæði líkt og Evru­svæð­inu sé ólík­leg til að þynna út gjald­mið­il­inn þar sem evrur hafa alþjóð­legt verð­mæti, en að smærri mynt­svæði gætu lent í greiðslu­jöfn­un­ar­vanda ef slíkum úrræðum er beitt þar. 

Fjallað er ítar­legar um málið í síð­ustu Vís­bend­ingu, sem hægt er að ger­ast áskrif­andi að hér.