Bandaríkin hafa varað Rússa við því að haldi þeir áfram að beita neitunarvaldi sínu í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna muni það setja lögmæti ráðsins í hættu. Vesturveldin muni á endanum sniðganga það við mikilvægar ákvarðanir. The Guardian greinir frá þessu.
Öryggisráðið á í miklum vandræðum með að afgreiða mögulegar aðgerðir í Sýrlandi. Í því máli er ráðið lamað og getur ekki samþykkt ígrip Sameinuðu þjóðanna til að koma í veg fyrir frekari blóðsúthellingar. Síðan átökin brutust út í Sýrlandi fyrir nærri fimm árum hafa í það minnsta 220 þúsund manns fallið og meira en ellefu milljón manns hefur séð sig knúið til að flýja.
Rússland hefur beitt neitunarvaldi sínu fjórum sinnum til þess að koma í veg fyrir að Öryggisráðið samþykki ályktanir um Sýrland. Stjórnvöld í Moskvu hafa ætíð verið hliðholl stjórn Bashar al-Assads í Sýrlandi og segja framlagðar ályktanir veikja bandamann sinn í Sýrlandi. Sömu sögu er að segja um átökin í Úkraínu. Rússar hafa hindrað framgöngu Sameinuðu þjóðanna þar, enda eru stjórnvöld í Kreml aðili máls eftir að hafa innlimað Krímskaga frá Úkraínu og að öllum líkindum tekið beinan þátt í baráttu aðskilnaðarsinna gegn stjórnarher Úkraínu.
The Guardian hefur eftir fastafulltrúa Bandaríkjanna hjá Sameinuðu þjóðunum, Samantha Power, að Bandaríkin og önnur lönd hafi vísvitandi leitað annað til að fá grimmdarverk rannsökuð. „Þetta er Darwinískur raunveruleiki,“ segir hún. „Ef þetta mun henda í fleiri málum en þau er snerta Sýrland og Úkraínu þá munum við horfa upp á algera lömun … Það mun sannarlega setja stöðu og trúverðugleika Öryggisráðsins í hættu.“
Matthew Rycroft, sendiherra Bretlands hjá Sameinuðu þjóðunum, segir málefni Sýrlands vera ljótan blett á samvisku ráðsins. „Ég er þeirrar skoðunar að þetta séu mestu mistök ráðsins síðustu ár og þetta mun örugglega hafa afleiðingar fyrir stöðu Öryggisráðsins og jafnvel Sameinuðu þjóðirnar í heild.“
Fundur Öryggisráðsins í höfuðstöðvum Sameinuðu þjóðanna í New York.
Bandaríkin hafa notað neitunarvald sitt þrisvar síðasta áratug, í öll skiptin til þess að koma bandamönnum sínum í Ísrael hjá ávítum eftir að hafa beitt hermætti sínum í Palestínu. Kína hefur beitt neitunarvaldinu sex sinnum, allt í takt við Rússland sem alls hefur notað neitunarvaldið tíu sinnum á síðustu tíu árum.
Bandaríkin hafa á sama hátt beitt hermætti sínum utan landamæra sinna án þess að fá fyrir því samþykki Öryggisráðsins. Það var þegar Bandaríkin töldu sig fullviss um að kjarnavopn væri að finna í Írak, þrátt fyrir að fulltrúar Sameinuðu þjóðanna hefðu ekkert fundið í eftirlitsferðum. Úr varð að Bandaríkin ásamt bandamönnum þeirra og stuðningsmönnum, þar á meðal Ísland, réðust inn í Írak í mars 2003.
Til að koma í veg fyrir að Öryggisráðið verði lamað í aðstæðum eins og í Sýrlandi, þar sem mannleg neyð er gríðarlega mikil og vísbendingar um að þjóðarmorð hafi verið framin eða gríðarleg grimmdarverk, hefur Frakkland lagt til að neitunarvald fastafulltrúanna fimm verði ógilt. „Framtak okkar er byggt á þeirri hugmynd að neitunarvaldið séu ekki forréttindi heldur ábyrgð,“ sagði François Delattre, sendiherra Frakka. Tillagan hefur hlotið mikið lof í Allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna en Rússar hafa tekið einarða afstöðu gegn henni. Fastafulltrúi Rússlands, Vitaly Churkin, segir þetta fyrirkomulag vera auðvelt að misnota.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna er skipað fulltrúum 15 ríkja og hafa öll ríkin eitt atkvæði. Þar af hafa fimm ríki fast sæti í ráðinu og um leið neitunarvald. Það eru Bandaríkin, Rússland, Bretland, Kína og Frakkland. Markmið ráðsins er að viðhalda friði í heiminum og samþykkja nýja meðlimi í Sameinuðu þjóðunum. Ráðið fundaði fyrst í janúar 1946 í London, nokkrum mánuðum eftir að stofnskrá Sameinuðu þjóðanna var samþykkt árið 1945. Þá gáfu löndin fimm sér neitunarvald enda voru þau sigurvegarar Seinni heimstyrjaldarinnar sem þá var nýafstaðin.
Nú, réttum 70 árum eftir að Sameinuðu þjóðirnar voru stofnaðar, eru fastafulltrúarnir í Öryggisráðinu ósamstæður hópur og ekki lýsandi fyrir dreifingu fólksfjölda eða efnahagslegra umsvifa í heiminum. Þess vegna hafa nútímaöfl á borð við Þýskaland, Indland, Brasilíu og Japan barið þétt á dyrnar í nærri áratug og óskað eftir meiri völdum í Öryggisráðinu.
„Það eru heilu heimsálfurnar sem eiga sér engan málssvara meðal fastafulltrúa í Öryggisráðinu,“ segir Antonio Patriota, sendiherra Brasilíu. Hópur veldanna sem ekki hefur neitunarvaldið vill einnig að Afríka fái sinn fulltrúa. „Það er varla sanngjarnt gagnvart heilli heimsálfu að eiga ekki fulltrúa í Öryggisráðinu. Ef umræðurnar í ráðinu eru skoðaðar má sjá að þær eru nær allar um Afríku — 80, 85, 90 prósent allra umræðna,“ segir Kingsley Mamabolo, fastafulltúi Suður-Afríku hjá Sameinuðu þjóðunum.
