Telja menn að 6,75 pró­sent launa­hækkun í 9,4 pró­sent verð­bólgu og verð­bólgu­spá fyrir næsta ár upp á rúm 6 pró­sent sé við­un­and­i?,“ spyr Stefán Ólafs­son, pró­­fessor emeritus við Háskóla Íslands sem starfar sem sér­­fræð­ingur hjá Efl­ing­u-­­stétt­­ar­­fé­lagi, í færslu á Face­book í dag. Til­efnið eru þeir kjara­samn­ingar sem VR, LÍV og sam­flot iðn­að­ar­manna skrif­uðu undir í dag og munu gilda út jan­úar 2024 verði þeir sam­þykktir í atkvæða­greiðslu. 

­Með gerð samn­ing­anna er búið að semja fyrir 80 pró­sent almenna mark­að­ar­ins en stærsti hóp­ur­inn þar sem ósamið er við er Efl­ing, næst fjöl­menn­asta stétt­ar­fé­lag lands­ins. 

Stefán segir að kaup­mátt­arrýrnum árs­ins 2022 verði ekki bætti í samn­ingnum sem und­ir­rit­aður var í dag og kaup­mátt­ar­aukn­ing á næsta ári geti aldrei náð kaup­mátt­ar­aukn­ingu lífs­kja­rassamn­ings­ins, sem var rúm fjögur pró­sent á ári fyrir verka­fólk og að með­al­tali um tvö pró­sent hjá öllu full­vinn­andi fólki. Ef það verði kaup­mátt­ar­aukn­ing á næsta ári þá verði hún að óbreyttu í kringum 0,5 pró­sent að með­al­tali. „Þessu ná menn með því að telja hag­vaxt­ar­auk­ann sem samið var um í síð­asta samn­ingi (13.000 kr. á mán­uði) með í þess­ari 6,75 pró­sent hækk­un. Menn hafa þá keypt hag­vaxt­ar­auk­ann tvisvar! Þetta telst vera nokkuð mikil nægju­semi. Svo virð­ist sem menn hafi samið af sér í bull­andi hag­vexti, sem nálg­ast upp­gripa­árið 2007!“

Að hámarki 66 þús­und krónur

Samn­ing­­arnir sem Sam­tök atvinn­u­lífs­ins und­ir­­rit­uðu við VR, LÍV og sam­­flot iðn­­að­­ar­­manna í dag gilda frá 1. nóv­­em­ber síð­­ast­liðnum og til 31. jan­úar 2024. Í þeim fel­­ast að almennar launa­hækk­­­anir verða 6,75 pró­­sent og þær taka gildi frá 1. nóv­­em­ber síð­­ast­liðn­­­um. Hækk­­unin getur þó að hámarki orðið 66 þús­und krón­­ur, sem þýðir að þak hennar er rétt undir einni milljón króna mán­að­­ar­­laun­­um. Þá var samið um að des­em­ber­­upp­­­bót fyrir næsta ár verði 103 þús­und krónur og orlofs­­upp­­­bót 56 þús­und krón­­ur. 

Hag­vaxt­ar­auk­inn svo­­kall­aði, sem átti að taka gildi 1. apríl næst­kom­andi, fellur sam­hliða nið­­ur. Það þýðir að hag­­vaxt­­ar­auk­inn fellur inn í launa­hækk­­un­ina. Auk þess taka nýjar launa­töflur gildi hjá fólki sem vinnur sam­­kvæmt taxta sem leiða til ein­hverra hækk­­ana umfram almennu hækk­­un­ina.

Gerðir eru skamm­­tíma­­samn­ingar vegna við­­sjár­verðra aðstæðna í efna­hags­líf­inu sem birt­­ast í mik­illi þenslu og hárri við­var­andi verð­­bólgu, sem mælist nú 9,3 pró­­sent. Mikil alþjóð­­leg óvissa vegna stríðs­á­­taka og ann­­arrar svipt­inga vigta þar líka inn í. 

Samn­ing­­arnir eru fram­­leng­ing á lífs­kjara­­samn­ingnum sem gerður var í apríl 2014 og með því er við­ræðum um öll önnur atriði en launa­lið­inn frestað fram í næstu lotu við­ræðna, sem stefnt er að því að ljúka seint á næsta ári. Þá er von­­ast til að verð­­bólga verði farin að hjaðna veru­­lega og því betri for­­sendur til að semja til lengri tíma.