Á árinu 2018 hefur samband Íslands og Evrópusambandsins nokkrum sinnum borið á góma í ritstjórnargreinum Kjarnans. Oftar en ekki er tónninn hástemmdur, jafnvel svo að gaman má hafa af, hvaða skoðun sem men kunna að hafa á málefninu. Þótt umræðan detti á köflum í að vera hófstillt fer aldrei á milli mála að ristjórinn sér Evrópusambandið í afar björtu ljósi og þykir því betra sem ljós þess sambands nær betur að lýsa Íslendingum. Ekki verður í fljótu bragði séð að slegist hafi verið um að fá að svara ef frá er talin grein Jóns Baldvins Hannibalssonar frá 27. nóvember 2018 þar sem hann bendir stuttlega á að Ísland getur afþakkað gerðir Evrópusambandsins án viðurlaga utan sviðs viðkomandi gerða. Það hafði nefnilega farið framhjá mörgum í umræðunni um umdeildan orkulagabálk Evrópusambandsins. Spyrja má hvers vegna enginn sé til andsvara, ekki skortir fullveldissinna á Íslandi og ef marka má skoðanakannanir má kalla skoðanabræður ritstjórans jaðarhóp í íslensku samfélagi. Sá sem þetta ritar mun ekki svara þeirri spurningu, en í ljósi þess að Heimssýn ber stundum á góma verða hér rædd nokkur atriði úr umræðu Kjarnans árið 2018. Byrjum á hinum „þjóðernislegu afturhalds- og einangrunaröflum“ sem ritstjórinn telur sig skylmast við.
Þjóðernishyggjan
Í sumum útlöndum má kenna þjóðernishyggju um dráp fleiri manna en tölu verður á komið og það er skiljanlegt að sá sem horfir mikið til útlanda hafi lítið þol fyrir hugmyndum af því tagi. Ólíkt því sem hefur verið víða um heim á ýmsum tímum er íslensk þjóðernishyggja sársaukalítil. Engan drápu ungmennafélögin og þótt einhverjir kunni að hafa haft raunir af málfarslögreglunni hefur hún engan múrað inni enn sem komið er.
Hin evrópska þjóðernishyggja lekur í taumum af Evrópusambandinu og mörgum þess verkum. Háum upphæðum er varið í að efla evrópska sjálfsímynd og þjóðernishyggju á mörgum vígstöðvum, svo miklum að mörgum þætti meira en nóg um ef um væri að ræða þjóðríki. Önnur og enn umhugsunarverðari mynd hinnar evrópsku þjóðernishyggju birtist í grímulausri orðræðu evrópskra valdamanna um mikilvægi þess að útganga Breta verði þeim eins sársaukafull og unnt er. Stórveldið er hluti af sjálfsímynd Evrópusambandsins og það á að sparka fast í þann sem rispar þá mynd. Þeir sem hafa litla þolinmæði fyrir þjóðernishyggju gæta þess vel að binda ekki trúss sitt við Evrópusambandið frekar en önnur stórveldi.
Einangrunaröflin
Byggð á Íslandi hefur frá upphafi verið háð aðföngum frá útlöndum og nú meira en nokkru sinni fyrr. Vitneskjan um það endurspeglast í nafni Heimssýnar og er ein helsta ástæða þess að félagsmenn vilja ekki að ríkjasamband sem er annað hvort 100% eða 99,9% erlent (eftir því hvort Ísland er með eða ekki) ráði utanríkisverslun Íslendinga við 94% heimsbyggðarinnar sem verður utan Evrópusambandsins þegar Bretar verða farnir. Ríki Evrópusambandsins eru mun síður en Ísland háð verslun við ríki utan sambandsins og sú staða gæti hæglega komið upp að frelsi til slíkra viðskipti yrði peð á taflborði hagsmuna evrópskra stórvelda. Þá fyrst væri hætta á einangrun Íslands. Einangrunarhættan felst með öðrum orðum fyrst og fremst í því að framselja vald íslenska ríkisins til erlendra ríkja eða ríkjasambands.
Lýðræðishallinn
Eitt af lífseigari hugmyndum um samskiptin við Evrópusambandið er að þar sé til reiðu stóll sem er ætlaður Íslendingum og með því að setjast í hann geti Íslendingar aldeilis látið til sín taka og lagað Evrópulög að eigin þörfum. Þótt taka megi undir að Evrópusambandið sé ólýðræðislegt, er það ekki svo yfirgengilega ólýðræðislegt að Íslendingar fái þar að ráða einhverju sem máli skiptir. Þar munu hagsmunir stórveldanna eða fjöldans ráða för og ávallt ganga fyrir þegar þeir fara ekki saman við hagsmuni Íslendinga.
Orkulagabálkur Evrópusambandsins
Á árinu 2019 stefnir í hörð átök um hvort Ísland eigi að halda áfram þeirri vegferð sem miðar að innlimun landsins í orkubandalag Evrópu. Kjarninn hefur vitnað í bak og fyrir í álitsgerðir aðila sem berjast fyrir því að orkulagabálkur Evrópusambandsins verði samþykktur á Alþingi. Mestur hluti þeirrar umræðu er um hluti sem ekki er deilt um, en eftir stendur og er óumdeilt að í orkulagabálknum er gert ráð fyrir framsali valds til evrópskrar stofnunar og húskarls hennar á Íslandi, landsreglara. Enginn veit hvernig þessir aðilar munu fara með vald sitt í framtíðinni og enginn hefur enn getað útskýrt hvers vegna Íslendingar ættu að afhenda frá sér þetta vald. Hið eina sem fram hefur komið, m.a. hjá ritstjóra Kjarnans, er að höfnun skemmi EES-samninginn. Það er úr lausu lofti gripið.
Evrópska efnahagssvæðið
Í umfjöllun ritstjóra Kjarnans má greina EES-samninginn sem guðlega veru. Allt sem vel hefur gengið sé honum að þakka. Til að undirstrika dásemdina er sagt frá því í leiðara 6. maí 2018 og aftur 6. september 2018 að landsframleiðsla í krónum hafi sexfaldast frá upphafi EES. Lesendur hljóta að sjá fyrir sér hvað hefði gerst ef orðið hefði verðbólguskot í stíl við það sem var á 8. áratug 20. aldar. Þá hefði landsframleiðsumargfaldarinn aldeilis tekið kipp og ritstjórinn getað slegið sér á lær svo fast að heyrst hefði til Brussel. Lífið fyrir EES virðist renna saman við moldarkofa 19. aldar og löngu er gleymt að Íslendingar og þorri íbúa V-Evrópu bjuggu við fríverslun með iðnvarning í áratugi fyrir EES og að fiskur hafði verið seldur frá Íslandi til annarra Evrópulanda lengur en elstu menn muna.
Það er laukrétt að Heimssýn og fleiri telja tímabært að endurskoða EES-samninginn. Í því samhengi er rétt að spyrja hvort það samrýmist hugmyndum um fríverslun að annar aðilinn greiði hinum skatt eins og nú er. Eins er rétt að spyrja hvort ekki væri eðlilegt að Íslendingar gætu selt fisk og fiskafurðir tollfrjálst í Evrópusambandinu. Síðast en ekki síst þurfa Íslendingar að velta betur fyrir sér hvort ekki sé skynsamlegast að Íslendingar setji sjálfum sér lög og að lög frá Evrópusambandinu verði aðeins sett á Íslandi ef Alþingi telur þau skynsamleg og til bóta fyrir íslenskt samfélag, en ekki bara vegna þess að erlent ríkjsamband langi til þess. Sé þeirri hugsun fylgt má að líkindum spara samfélaginu himinháar upphæðir.
Kjarninn er með það!
Að lokum er rétt að árétta vel valin orð ritjstjóra Kjarnans í leiðara 6. maí 2018, nefnilega að okkur gangi nefnilega alltaf best þegar við stöndum fyrir viðskiptafrelsi, alþjóðasamvinnu, mannréttindi og leggjum áherslu á rétt neytenda. Því verður vitaskuld best framfylgt með því að hlúa að fullveldi landsins svo engin lög verði sett sem ganga gegn hagsmunum þjóðarinnar og dómar byggi á þeim lögum.
Höfundur er formaður Heimssýnar.
