Þing á að klár­ast eftir rúmar tvær vik­ur. Í byrjun þess­arar viku biðu 110 laga­frum­vörp og 90 þings­á­lykt­un­ar­til­lögur afgreiðslu þings­ins. Einar K. Guð­finns­son, for­seti Alþing­is, stefnir ekki á að halda sum­ar­þing. Þing­menn þurfa nokk­urra mán­aða sum­ar­frí eftir páska­fríið sem þeir voru að koma úr.

Á meðal þeirra mála sem enn á eftir að afgreiða eru lög um leið­rétt­ingu verð­tryggðra fast­eigna­veð­lána, um ráð­stöfun sér­eign­ar­sparn­aðar til greiðslu hús­næð­is­lána, um veiði­gjöld, um íviln­anir til nýfjár­fest­inga, um breyt­ingar á heim­ild líf­eyr­is­sjóða til að fjár­festa í óskráðum bréfum og lög um myndun fjár­mála­stöð­ug­leika­ráðs.

Af þings­á­lykt­un­ar­til­lög­unum ber auð­vitað hæst til­lögu Gunn­ars Braga Sveins­sonar utan­rík­is­ráð­herra um að umsókn Íslands að Evr­ópu­sam­band­inu verði dregin til baka. Þá á enn alveg eftir að taka til umfjöll­unar til­lögu Þor­steins Sæmunds­son­ar, þing­manns Fram­sókn­ar­flokks­ins, um að byggja áburð­ar­verk­smiðju fyrir 120 millj­arða króna sem á að „vekja ungum Íslend­ingum von í brjósti um að stjórn­völd ætli sér að skapa þeim tæki­færi og atvinnu­ör­yggi í fram­tíð­inn­i“.

Þessi mál, og slatta af hinum 192, á að klára á ell­efu dög­um.

Kass­ann út

Á sama tíma hefur verið skipuð enn ein nefndin um afnám gjald­eyr­is­hafta. Í henni sitja þrír menn. Þeir taka við kyndl­inum af öðrum hópi sem skip­aður var sex mönnum í nóv­em­ber 2013 og kynnti nið­ur­stöðu sína fyrir þröngum hópi ráða­manna í byrjun apr­íl. Þær nið­ur­stöður hafa ekki verið kynntar í sam­ráðs­nefnd um afnám hafta. Henni er ekki treyst fyrir þátt­töku og því verður engin þverpóli­tísk sátt um þetta stærsta verk­efni íslensks sam­tíma.

Þeir sem hafa fengið að ræða við ein­hverja úr þessum leyni­hópum und­an­farnar vikur eru þó allir sam­mála um að þar sé verið að stefna að því að setja þrotabú föllnu bank­anna í þrot, leysa eignir þeirra til dótt­ur­fé­lags Seðla­banka Íslands og borga kröfu­höfum út í krónum sem verði bundnar mjög stífum höft­um. Þetta verður gert með kass­ann úti og á blússandi sjálfs­trausts­ster­um.

Vegna þessa eru stærstu kröfu­haf­arn­ir, stórir fjár­fest­ing­ar- og vog­un­ar­sjóð­ir, að búa sig undir að bregð­ast við slíkri gjörð með fryst­ingum eigna, lög­bönnum og öðrum verk­færum sem þeir telja sig geta beitt ef íslenska ríkið gerir erlendar eignir þeirra upp­tæk­ar. Hin­ir, nokkur þús­und minni kröfu­haf­ar, sem margir eru upp­runa­legir og hafa tapað miklu á við­skiptum sínum við íslenska banka, klóra sér í hausnum yfir því að fá ekki að slíta þrota­búum bank­anna og fá skertan hluta eigna sinna til baka.

Hin eilífa vöntun á gjald­eyri

Að mati Seðla­bank­ans, grein­ing­ar­að­ila og í raun allra sem málið skoða virð­ist hins vegar ljóst að erfitt verði að afnema höft á næst­unni, sér­stak­lega vegna þess að við­skipta­jöfn­uður mun ekki duga fyrir afborg­unum lána sem íslenskir skulda erlend­um. Það þýðir að Ísland aflar ekki nægi­lega mik­ils gjald­eyris til að standa við samn­ings­bundnar afborg­anir lána næstu árin og hefur því sann­ar­lega enga við­bót­ar­getu til að skipta krónum í gjald­eyri.

Höft­in, ónýt mynt og að mörgu leyti ótrú­verð­ugt fjár­mála­kerfi hefur gert það að verkum að mörg af stærstu þekk­ing­ar­­fyr­ir­tækjum sem orðið hafa til á Íslandi eru að hugsa sér til hreyf­ings. Credit­info ætlar að fara og CCP, Marel og Össur eru raun­veru­lega að ræða þann mögu­leika.

Fast­eigna­bóla

Þá er fast­eigna­bóla í blússandi upp­blæstri. Fast­eigna­verð hækk­aði um 11,1 pró­sent síð­ast­liðið ár. Ástæðan er sú að upp­söfnuð eft­ir­spurn er gríð­ar­leg eftir margra ára bygg­inga­stopp og fast­eignir eru orðnar aðal­­fjár­fest­ing líf­eyr­is­sjóða og spá­kaup­manna, enda lítið annað eftir að kaupa innan hafta. Afleið­ing þess­arar þró­unar er sú að lík­lega hefur aldrei verið erf­ið­ara en nú fyrir ungt fólk að fóta sig á fast­eigna­mark­aði.

Þrátt fyrir að fast­eigna­verð rjúki upp á ljós­hraða er rík­is­stjórnin að gefa völdum hópi fólks sem keypti sér íbúð fyrir hrun 80 millj­arða króna í skaða­bætur vegna áhrifa verð­bólgu á verð­tryggð lán þess. Ef hækkun hús­næð­is­verðs heldur áfram á sama hraða út þetta kjör­tíma­bil mun íbúð sem kost­aði 30 millj­ónir króna fyrir ári kosta um 45 millj­ónir króna árið 2017. Ef eig­andi hennar hefur orðið fyrir „for­sendu­bresti“ og þar með unnið í leið­rétt­ing­ar­lottói Sig­mundar og Bjarna mun hann geta fengið allt að fjórar millj­ónir króna gef­ins af skattfé ofan á þær 15 millj­ónir sem fast­eignin hans hefur hækkað í verði á tíma­bil­inu. Allt í boði skatt­greið­enda. Verð­bólgan sem skulda­nið­ur­fell­ing­arnar munu setja í gang éta reyndar nær örugg­lega upp eitt­hvað af raun­virð­inu, en vinn­ings­haf­arnir verða að minnsta kosti betur settir en sá fjórð­ungur lands­manna sem er á leigu­mark­aði eða sá tæp­legi helm­ingur fjöl­skyldna sem skuldar ekk­ert í hús­næð­inu sínu.

Verði þetta þró­un­in, sem er meira en lík­legt, verður nokkuð erfitt fyrir skulda­nið­ur­fell­ing­ar­páf­ana að hreykja sér af þess­ari glóru­lausu aðgerð fyrir næstu kosn­ing­ar. Þeim er hins vegar full­kom­lega treystandi til að búa til nýja kan­ínu til að draga upp úr hatt­inum á þeim árum sem þeir hafa til stefnu.

Verk­föll og annað til­fallandi

Ofan á allt annað er verið að setja Íslands- og Ólymp­íu­met í verk­falls­hót­un­um. Fram­halds­skóla­kenn­arar eru búnir að fara í verk­fall og knýja fram verð­skuld­aðar kjara­bætur sem setja kjara­samn­inga aðila vinnu­mark­að­ar­ins í algjört upp­nám. Á þessu ári einu saman hafa síðan háskóla­kenn­ar­ar, grunn­skóla­kenn­ar­ar, leik­skóla­kenn­ar­ar, flug­vall­ar­­starfs­menn, flug­menn, flug­þjónar og starfs­menn Herj­ólfs sett fram kröfur um miklar launa­hækk­anir sem ekki hefur samist um, farið í verk­fall eða hótað verk­falls­að­gerð­um. Þeir sem hafa látið vaða hafa fengið á sig bann­lög.

Þá er ótalið nokkur hund­ruð millj­arða króna gat í líf­eyr­is­sjóða­­kerf­inu, sem gerir það að verkum að stór hluti þjóð­ar­innar mun lík­lega ekki eyða ævi­kvöld­inu yfir fram­færslu­við­mið­um, og sífelld frestun á nauð­syn­legri upp­bygg­ingu á heil­brigð­is­þjón­ustu til að taka á móti þrefalt fleiri elli­líf­eyr­is­þegum á næstu ára­tug­um.

Þrátt fyrir þetta allt saman fannst for­sæt­is­ráð­herra til­efni til þess, í nýlegri ræðu, að full­yrða að „flest bendir til þess að svart­nætt­inu sé að slota og trú á eigin getu að efl­ast. Það er einna helst í innstu myrkviðum nets­ins og í ræðu­stól Alþingis að hags­muna­verðir svart­nætt­is­ins halda vöku sinn­i“.

Til að efla trúna þarf hins vegar að leysa vanda­mál­in. Af ofan­greindri upp­taln­ingu er ljóst að það hefur sitj­andi rík­is­stjórn ekki gert. Þvert á móti virð­ist allt í steik. Skiptir þar engu hvort hindr­an­irnar eru skoð­aðar í dags­ljósi eða svart­nætti.

Leið­ar­inn birt­ist í nýjasta Kjarn­an­um. Lestu hann hér.