Það átti ágæt­lega við að Jón Gnarr til­kynnti að hann nennti ekki í for­seta­fram­boð um helg­ina vegna þess að hann vildi ekki leggja það á fjöl­skyld­una sína að standa and­spænis „freka kall­in­um“ sem tröll­ríður íslenskum stjórn­völd­um. Freki kall­inn hefur sjaldan verið jafn sýni­legur og und­an­farna daga. Hann hold­gervist nú í utan­rík­is­ráð­herra Íslands sem segir það bara vera „common sen­se“ að snið­ganga þing, nefndir og þjóð við mótun utan­rík­is­stefnu þjóð­ar­inn­ar.

Hann notar orð eins og „fá­rán­legt“ og „und­ar­legt“ um skoð­anir þeirra sem telja hann hafa farið langt yfir strik­ið. Um það hafi verið samið í stjórn­ar­mynd­un­ar­við­ræðum að svíkja lof­orð um þjóð­ar­at­kvæða­greiðslur sem gefin voru korteri áður og við það verði fólk bara að sætta sig. Já, og svo eru þeir sem setja fyr­ir­vara við hversu mikið er mulið undir skag­firska efna­hag­svæðið bara öfund­sjúkir útí Kaup­fé­lag Skag­firð­inga, sem Gunnar Bragi Sveins­son vann hjá um ára­bil.

Evr­ópu­málin aftengd

Með því að lofa, ítrekað og inni­lega, að kosið yrði um afdrif Evr­ópu­sam­bandsum­sóknar náðu Sjálf­stæð­is­flokkur og Fram­sókn­ar­flokkur að aftengja Evr­ópu­málin í kosn­inga­bar­átt­unni. Þau voru ein­fald­lega ekki undir og fólk kaus ekki flokka með hlið­sjón af þeim. Tryggt var að þjóðin myndi fá að kjósa um afdrif umsókn­ar­innar með lof­orða­flaum­inum.

Framundan eru risa­vaxin verk­efni hjá rík­is­stjórn­inni. Fjölda­verk­föll eru yfir­vof­andi, losun hafta þarf að vera yfir­vof­andi og níu þús­und­asti snún­ing­ur­inn á kvóta­kerf­is­breyt­ingum er líka yfir­vof­andi. Að bæta Evr­ópu­sam­bandsá­tök­unum í þessa súpu nú er algjör­lega óskilj­an­legt.

Við skulum líka hafa það alveg á hreinu að Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn var kos­inn til valda með því að lofa að gefa fólki pen­ing. Umboðið sem hann fékk snérist fyrst og síð­ast um þá gölnu aðgerð, sem nú er um garð gengin og nán­ast all­ir, þiggj­endur og borgend­ur, virð­ast óánægðir með.

Við skulum líka hafa það alveg á hreinu að Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn var kos­inn til valda með því að lofa að gefa fólki pen­ing. Umboðið sem hann fékk snérist fyrst og síð­ast um þá gölnu aðgerð, sem nú er um garð gengin og nán­ast all­ir, þiggj­endur og borgend­ur, virð­ast óánægðir með. Flokk­ur­inn hefur hins vegar nýtt þetta umboð til að stunda skipu­lagða skemmd­ar­verka­starf­semi á íslensku sam­fé­lagi, í umboði sam­starfs­flokks­ins. Fram­sókn hefur dundað sér við að pæla í áburð­ar­verk­smiðj­um, hvernig eigi að gefa mak­ríl­kvót­ann til fram­búð­ar, dæla skúffufé í þau kjör­dæmi þar sem stuðn­ingur við flokk­inn er sem mest­ur, daðra við útlend­inga­andúð, að gera ekk­ert í hús­næð­is­mál­um, og gera sam­fé­lagið reglu­lega nán­ast brjálað af bræði með hroka, yfir­gangi og ásök­unum um að allir mis­skilji allt sem þeir segja.

Nei þú!

Þau fáu skipti sem ráða­menn­irnir fást til að rétt­læta aðgerðir sínar með rökum þá byggja þau vana­lega á því að benda á mis­tök sem síð­asta rík­is­stjórn gerði. Að Vinstri græn hafi látið teyma sig í Evr­ópu­leið­angur gegn eigin sann­fær­ingu eða að Sam­fylk­ingin hafi troðið Evr­ópu­sam­bands­að­ild­ar­um­sókn upp á þjóð og þing sem hafi ekki verið fylgj­andi henni. Það er alveg rétt hjá and­stæð­ingum Evr­ópu­sam­bands­að­ildar að for­kast­an­lega illa var staðið að aðild­ar­um­sókn­inni árið 2009. Lík­lega hefur ekk­ert eyði­lagt jafn mikið fyrir mögu­leikum Íslands á því að ganga í sam­bandið og sú aðgerð að leggja upp í leið­ang­ur­inn án þess að vera með meiri­hluta fylgj­andi aðild í rík­is­stjórn­inni sem sótti um.

En svik ein­hverra ann­arra eru ekki boð­leg rétt­læt­ing á virð­inga­lausu valda­brölti þeirra sem nú sitja í stjórn. Það þýðir ekki að benda á mis­tök ann­arra til að afsaka sín eig­in. Þá erum við komin í víta­hring sem endar með ósköp­um.

Og þegar allt annað þrýtur þá öskrar þetta fólk hástöfum „Ices­a­ve“, líkt og það sé raun­veru­lega ein­hverjum öðrum að þakka að Ísland hafi ekki setið uppi með þann reikn­ing en Ólafi Ragn­ari Gríms­syni, for­seta Íslands, og Páli Hreins­syni, íslenskum dóm­ara við EFTA-­dóm­stól­inn.

Búum til lág­launa­störf

Það sem hefur gengið vel hér síð­ustu ár er að það hefur mynd­ast stöð­ug­leiki í efna­hags­mál­um. Bæði fyrri rík­is­stjórn og sú sem nú situr eiga sinn þátt í því að svo sé og algjör óþarfi að reyna að halda öðru fram. En það verður líka að horfa á að fjár­magns­höft sem búa til efna­hags­legan sýnd­ar­veru­leika hér­lend­is, stöð­ug­leika­kjara­samn­ingar á vinnu­mark­aði, breyt­ingar á göngu mak­ríls, ótrú­leg aukn­ing ferða­manna og hríð­fallandi heims­mark­aðs­verð á olíu hafa skipt lang­mestu máli fyrir efna­hags­bata Íslands.

Þótt hag­vöxtur hér sé ágætur og störfum fjölgi þá verður líka að horfa á hvers kyns störf við erum að skapa. Af þeim 2.800 störfum sem urðu til í fyrra voru lang­flest, um 1.700, á meðal ósér­hæfðs starfs­fólks í þjón­ustu- og versl­un­ar­geir­an­um. Stjórn­endum og emb­ætt­is­mönnum fækk­aði um ell­efu pró­sent á milli ára, hlut­falls­legur fjöldi sér­fræð­inga­starfa hefur um ára­bil verið sá sami og störfum fyrir sér­menntað starfs­fólk er að fækka hratt. Með öðrum orðum þá erum við ekki að búa til sér­hæfð störf fyrir menntað fólk heldur þjón­ustu­störf sem tengj­ast und­ir­stöðu­at­vinnu­veg­unum okk­ar. Lág­launa­störf.

­Með öðrum orðum þá erum við ekki að búa til sér­hæfð störf fyrir menntað fólk heldur þjón­ustu­störf sem tengj­ast und­ir­stöðu­at­vinnu­veg­unum okk­ar. Láglaunastörf.

Þetta end­ur­spegl­ast ágæt­lega í því að þau hug­vits­fyr­ir­tæki sem byggja á íslenskum hug­myndum og eru með höf­uð­stöðvar á Íslandi eru ein­ungis með lít­inn hluta af störfum sínum hér­lend­is. Þau eru líka, oft á tíð­um, með skráð heim­il­is­festi í öðrum löndum þar sem mögu­legt er að stunda alþjóð­lega starf­semi án hafta og þeirrar póli­tísku áhættu á ger­ræð­is­legum skyndi­á­kvörð­unum sem öllu umbylta sem við búum við á Íslandi.

Nokkrar fjöl­skyldur sem eiga sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki, og hagn­ast raun­veru­lega á þeirri leift­ur­sókn til for­tíðar sem virð­ist vera rekin hér um þessar mund­ir, hafa á sama tíma hagn­ast ævin­týra­lega. Þær eru orðnar ofur­ríkar á evr­ópskan mæli­kvarða og ekk­ert lát er á. Stjórn­valds­að­gerð eftir stjórn­valds­að­gerð hefur aukið auð og áhrif þess­arra fyr­ir­tækja. Sú næsta verður ugg­laust þegar mak­ríl­kvót­inn verður end­an­lega gef­inn á grund­velli veiði­reynslu þeirra sem hand­valdir voru til að fá að búa til þá reynslu.

Það kemur ekki á óvart að tengsl þess­arra fyr­ir­tækja við Sjálf­stæð­is­flokk og Fram­sókn­ar­flokk eru mikil og aug­ljós. Og mun umfangs­meiri en í formi styrk­veit­inga, þótt yfir 90 pró­sent allra styrkja þeirra til stjórn­mála­flokka fari til þess­arra tveggja flokka. Hér er að verða til ein­hvers­konar nýlendu­veldi sjáv­ar­út­vegs­greifa. Nokkrar fjöl­skyldur eiga þetta land. Og stjórn­völd sitja í þeirra umboði.

Úr farsa í meiri farsa

Síð­asta kjör­tíma­bil var farsi. Hér sat brotin minni­hluta­stjórn sem átti í stans­lausum inn­an­húsá­tök­um. Fólk í henni var ekki sam­mála um hvernig him­in­inn er á lit­inn. Hún hafði aldrei kraft til að taka margar þeirra mik­il­vægu ákvarð­anir sem hún þurfti. Í stað þess að hér hafi verið mynduð sterk sam­steypu­stjórn margra flokka árið 2009 sem hefði komið sér saman um nokkur stór og skýr efna­hags­leg mark­mið þá nýttu Sam­fylk­ingin og Vinstri græn sér óánægju almenn­ings gagn­vart gömlu valda­flokk­unum og túlk­uðu hana sem umboð til að ger­bylta íslensku sam­fé­lagi eftir sínum póli­tísku lín­um. Ný stjórn­ar­skrá, Evr­ópu­sam­bands­að­ild og umbreyt­ing á kvóta­kerf­inu voru allt of stórir bitar til að kyngja á sama tíma og landið stóð frammi fyrir for­dæma­lausum efna­hags­legum aðstæð­um.

En núver­andi rík­is­stjórn er að bjóða okkur upp á næsta skref fyrir ofan farsa. Farsa á ster­um. Hún veður áfram með áður óséðri frekju, dóna­skap, yfir­gangi og hroka.

En núver­andi rík­is­stjórn er að bjóða okkur upp á næsta skref fyrir ofan farsa. Farsa á ster­um. Hún veður áfram með áður óséðri frekju, dóna­skap, yfir­gangi og hroka. Annað hvort eru ráð­herr­arnir þannig að þeir vilja gera allt sem þeim dettur í hug án þess að spyrja kóng, prest, þing, nefndir eða þjóð eða eru svo verk­lausir og ákvörð­un­ar­fælnir að annað eins hefur vart séð. Að ein­hverju leyti má skrifa þetta ástand á reynslu­leysi ráð­herr­anna. Engin ráð­herr­anna hafði nokkru sinni verið ráð­herra áður. Og sam­eig­in­leg þing­reynsla rík­is­stjórnar hefur lík­ast til aldrei verið minni.

Þetta gengur hins vegar ekki leng­ur. Við, ein­hver 330 þús­und manna örþjóð, getum ekki verið í inn­byrðis stór­stríði um allar meiri­háttar ákvarð­anir sem við þurfum að taka. Við þurfum að finna leið til að ljúka þessum mál­um, taka ákvörðun á lýð­ræð­is­legan máta, og halda áfram. Þá er ekki deilt um umboð og heim­ild­ir. Þá liggur nið­ur­staða ein­fald­lega fyr­ir. Til þess þarf freki kall­inn að víkja úr íslenskum stjórn­mál­um, sama hvar í flokki hann sit­ur.

Það er bara „common sen­se“.