Ekki hefur tek­ist að mynda rík­is­stjórn eftir kosn­ing­arnar 29. októ­ber síð­ast­lið­inn. Liðnir eru 36 dagar síðan kosn­ing­arnar voru sem er tvö­falt lengri tími en leið að jafn­aði frá kosn­ingum síð­ustu tvo ára­tugi.

Lengd stjórn­ar­mynd­un­ar­tíma­bils­ins nú er í fimmta sæti yfir lengstu tíma­bil eftir kosn­ingar og þar til rík­is­ráðs­fundur er hald­inn með nýrri rík­is­stjórn. Enn vantar 23 daga þar til tíma­bilið eftir kosn­ing­arnar í haust verður fjórða lengsta stjórn­ar­mynd­un­ar­tíma­bil­ið.

Sé litið til stjórn­ar­myndana síð­ustu 60 ára þá hefur það tekið nýja þing­menn að jafn­aði tekið 33 daga að mynda rík­is­stjórn eftir kosn­ing­ar. Lengsta slíka tíma­bilið var í aðdrag­anda fyrsta ráðu­neytis Þor­steins Páls­sonar en það liðu 74 dagar frá kosn­ingum 1987 og þar til hann gat myndað meiri­hluta­stjórn með Sjálf­stæð­is­flokknum sín­um, Fram­sókn­ar­flokki og Alþýðu­flokki.

Kosið var að vori árið 1987 og þá tap­aði rík­is­stjórn Fram­sókn­ar­flokks og Sjálf­stæð­is­flokks þing­meiri­hluta sín­um. Rík­is­stjórn Þor­steins tók form­lega við á rík­is­ráðs­fundi í júlí þetta sama ár en hún varð ekki lang­líf heldur sprakk hún rúmu ári síð­ar. Stundum er þessi rík­is­stjórn kölluð „stjórnin sem sprakk í beinni útsend­ing­u“.

Stjórn­ar­kreppa 1978-1980

Í öðru sæti á þessum stjórn­ar­mynd­un­ar­lista er rík­is­stjórn Ólafs Jóhann­es­sonar árið 1978 sem tók 68 daga að setja sam­an. Þetta var upp­haf lengri stjórn­ar­kreppu sem átti ekki eftir að leys­ast fyrr en nærri tveimur árum seinna. Ólaf­ur, for­maður Fram­sókn­ar­flokks­ins, náði þarna að setja flokk sinn við rík­i­s­tjórn­ar­borðið ásamt Alþýðu­banda­lag­inu og Alþýðu­flokkn­um. Það tók stjórn­mála­menn­ina allt sum­arið 1978 að mynda rík­is­stjórn því kosið var í júní og rík­is­stjórnin tók ekki við fyrr en á rík­is­ráðs­fundi 1. sept­em­ber.

Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn var eftir kosn­ing­arnar 1978 minnstur flokka á Alþingi en þó með 12 þing­menn. Alþýðu­banda­lagið og Alþýðu­flokk­ur­inn höfðu 14 menn hvor og Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn 20. Rík­is­stjórn­ar­sam­starfið undir for­sæti Ólafs Jóhann­es­sonar sprakk hins vegar í októ­ber 1979 svo boðað var til kosn­inga og fóru þær fram 2. og 3. des­em­ber. Við­ræðu­tíma­bilið sem fór þá í hönd tók heila 67 daga eða þar til Gunnar Thorodd­sen, þing­maður klof­ins Sjálf­stæð­is­flokks, gat sett sinn arm þing­flokks Sjálf­stæð­is­flokks­ins við rík­is­stjórn­ar­borðið ásamt Fram­sókn­ar­flokki og Alþýðu­banda­lagi.

Í báðum þessum kosn­ingum höfðu flokk­arnir mögu­leika á að mynda tvegggja flokka meiri­hluta­stjórn, ólíkt þeirri stöðu sem nú er uppi eftir kosn­ing­arnar 2016. Þá var það djúpur mál­efna­á­grein­ingur sem varð þess vald­andi að ekki tókst að mynda rík­is­stjórn með öllum Sjálf­stæð­is­flokkn­um.

Davíð Odds­son var snöggur að þessu

Sé aðeins litið til síð­ustu tveggja ára­tuga eða svo sést að til­tölu­lega hratt hefur gengið að mynda rík­is­stjórnir hér á landi eftir síð­ustu sex Alþing­is­kosn­ing­ar. Athygli vekur að Davíð Odds­son var áber­andi sneggstur allra verð­andi for­sæt­is­ráð­herra að mynda rík­is­stjórn. Það liðu aðeins 10 dagar frá kosn­ingum og þar til Davíð lét mynda sig og fyrsta ráðu­neyti sitt árið 1991.

Davíð fór sem for­maður flokks­ins í þrjár aðrar Alþing­is­kosn­ing­ar. Eftir kosn­ing­arnar 1995 mynd­aði hann og Sjálf­stæð­is­flokk­ur­inn rík­is­stjórn með Hall­dóri Ásgríms­syni og Fram­sókn­ar­flokkn­um. Þá liðu 15 dagar frá kosn­ingum þar til nýtt ráðu­neyti Dav­íðs tók við. Sjálf­stæð­is­flokkur og Fram­sókn­ar­flokkur höfðu svo rík­is­stjórn­ar­sam­starf undir for­ystu Dav­íðs þar til um mitt kjör­tíma­bilið 2003-2007 þegar bæði Davíð og Hall­dór drógu sig í hlé frá stjórn­mál­un­um.

Að gamni eru dag­arnir sem liðu frá kosn­ingum og þar til nýtt ráðu­neyti Dav­íðs tók við, jafn­vel þó rík­is­stjórn­ar­sam­starfið hafi verið það sama. Með­al­tal Dav­íðs var 14,5 dagar sem er mun minna en þeir for­menn Sjálf­stæð­is­flokks­ins sem á undan honum voru.

Aug­ljós úrslit

Árið 2007 var Geir Haarde orð­inn for­maður Sjálf­stæð­is­flokks­ins sem fékk stjórn­ar­mynd­un­ar­um­boð frá Ólafi Ragn­ari Gríms­syni for­seta. Geir hringdi í Ingi­björgu Sól­rúnu Gísla­dótt­ur, for­mann Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, og hitt­ust þau á Þing­völlum til að ræða rík­is­stjórn­ar­sam­starf. Sam­fylk­ingin hafði fengið góða kosn­ingu og hafði 18 þing­menn. Geir var líka fljótur að þessu og var búinn að láta mynda sig með sam­flokks­mönnum og fyrstu ráð­herrum Sam­fylk­ing­ar­innar 12 dögum eftir kosn­ing­ar.

Tveimur árum síðar – vorið 2009 í fyrstu kosn­ing­unum eftir efna­hags­hrunið – hlutu Sam­fylk­ingin og Vinstri græn sam­an­lagt meiri­hluta þing­manna. Jóhanna Sig­urð­ar­dótt­ir, for­maður Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, hafði starfað sem for­sæt­is­ráð­herra í minni­hluta­stjórn þess­ara flokka frá því að Geir Haarde baðst lausnar í lok jan­úar 2009. Eftir kosn­ing­arnar liðu 15 dagar frá kosn­ingum þar til Jóhanna tók við sínu öðru ráðu­neyti.

Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son hlaut stjórn­ar­mynd­un­ar­um­boð frá for­seta Íslands eftir kosn­ing­arnar 2013. Fram­sókn­ar­flokkur Sig­mundar Dav­íðs hafði þá unnið mik­inn kosn­inga­sigur og bætt við sig fjölda þing­manna frá kosn­ing­unum fjórum árum áður. Vinstri flokk­unum var klár­lega hafnað og þess vegna lá í augum uppi að Fram­sókn­ar­menn og Sjálf­stæð­is­menn tækju höndum sam­an.

Í sum­ar­bú­stað Bjarna Bene­dikts­sonar var stjórn­ar­sátt­máli settur sam­an. Samn­inga­lotan var hins vegar nokkuð löng í þetta sinn og myndin af Sig­mundi Davíð og ráðu­neyti hans var ekki tekin fyrr en 26 dögum eftir kosn­ing­ar. Það er einum degi lengra en það tók Ólaf Thors og Emil Jóns­son að setja saman Við­reisn­ar­stjórn Sjálf­stæð­is­flokks og Alþýðu­flokks sem sat árin 1959-1971.

Sig­urður Ingi Jóhanns­son tók við sem for­sæt­is­ráð­herra í þess­ari rík­is­stjórn eftir að Sig­mundur Davíð Gunn­laugs­son var upp­vís af því að hafa átt félög í skatta­skjólum og sagði af sér í apríl á þessu ári. Það er einnig ástæða þess að kosið var 29. októ­ber.