Tíu staðreyndir um trúmál Íslendinga

Þrátt fyrir að á Íslandi sé stjórnarskrárbundin þjóðkirkja hefur mikil hreyfing verið á skráningum landsmanna í trúfélög á undanförnum árum. Og fátt bendir til annars en að sú þróun muni halda áfram um fyrirsjáanlega framtíð.

Þjóðkirkjan er hluti af íslenska ríkinu. Þess vegna ganga Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, og Agnes M. Sigurðardóttir, biskup Íslands, hlið við hlið.
Þjóðkirkjan er hluti af íslenska ríkinu. Þess vegna ganga Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, og Agnes M. Sigurðardóttir, biskup Íslands, hlið við hlið.
Auglýsing

1. Þjóð­kirkja

Í stjórn­ar­skrá Íslands segir að hin evang­eliska lút­erska kirkja skuli vera þjóð­kirkja á Íslandi og að rík­is­valdið eigi bæði að styðja hana og vernda. Auk þess er í gildi hið svo­kall­aða kirkju­jarð­ar­sam­komu­lag frá árinu 1997, sem í felst að þjóð­kirkjan afhenti rík­inu um 600 jarðir til eignar en á móti átti ríkið að greiða laun 138 presta og 18 starfs­manna Bisk­ups­stofu.

2. Á fjár­lögum

Í krafti þessa fær þjóð­kirkja umtals­verða fjár­muni úr rík­is­sjóði. Þaðan er til að mynda greitt fram­lag til Bisk­ups Íslands, í Kirkju­mála­sjóð og Jöfn­un­ar­sjóð sókna. Sam­tals er áætlað að þessi upp­hæð verði 2.830 millj­ónir króna í ár. Til við­bótar fær þjóð­kirkjan greidd sókn­ar­gjöld í sam­ræmi við þann fjölda sem í henni er. Ætla má að sú upp­hæð verði um 1.750 millj­ónir króna í ár. Sam­tals mun rekstur þjóð­kirkj­unnar því kosta tæp­lega 4,6 millj­arða króna í ár. Þá er ekki með­talið rúm­lega 1,1 millj­arðs króna fram­lag til kirkju­garða.

Auglýsing

3. Börn fylgdu lengi móður

Ára­tugum saman var skipu­lag mála hér­lendis þannig að nýfædd börn voru ætið skráð í trú­­­­­­fé­lag móð­­­­­­ur. Það þurfti því sér­­­­­­stak­­­­­­lega að skrá sig úr trú­­­­­­fé­lagi í stað þess að skrá sig inn í það. Þessu var breytt árið 2013 og nú þurfa báðir for­eldrar að til­­­­heyra sama trú- og lífs­­­­skoð­un­­­­ar­­­­fé­lagi til að barnið sé skráð í félag, ann­­­­ars skrá­ist barnið utan­ ­trú­­­­fé­laga. Á sama tíma var ramm­inn utan um hvers kyns félög mættu skrá sig sem trú- og líf­­skoð­un­­ar­­fé­lög og þiggja sókn­­ar­­gjöld rýmk­að­­ur.

4. Nán­ast öll þjóðin var lengi vel í þjóð­kirkj­unni

Árið 1992 voru 92,2 pró­­­­­­sent lands­­­­­­manna skráðir í þjóð­kirkj­una. Á árunum fyrir hrun fjölg­aði alltaf lít­il­­­­lega í hópi þeirra sem skráðir voru í þjóð­­­­kirkj­una á milli ára þótt þeim Íslend­ingum sem fylgdu rík­­­­is­­­­trúnni fækk­­­­aði alltaf hlut­­­­falls­­­­lega.

5. Undir 70 pró­sent í fyrsta sinn

Frá árinu 2009 hefur með­­­­limum þjóð­­­­kirkj­unnar fækkað á hverju ári. Þeir voru 236.260 í byrjun árs 2017, eða 69,9 pró­­­­sent mann­­­­fjöld­ans. Það var í fyrsta sinn síðan að mæl­ingar hófust sem að fjöldi með­­­­lima hennar fer undir 70 pró­­­­sent mann­­­­fjöld­ans.

6. 111 þús­und utan þjóð­kirkju

Þeir íslensku rík­­­­­­is­­­­­­borg­­­­­­arar sem kusu að standa utan þjóð­­­­­­kirkj­unnar voru 30.700 um síð­­­­­­­­­­­ustu ald­­­­­­ar­­­­­­mót. Í dag eru 111.042 íbúar utan henn­ar, eða 32 pró­­­sent allra lands­­­manna. Fjöldi þeirra hefur því rúm­­­lega þre­fald­­­ast á þess­ari öld. Á síð­asta ári einu saman sögðu 3.738 manns sig úr þjóð­kirkj­unni, þar af 60 pró­sent á síð­ustu þremur mán­uðum árs­ins. Það er næst­­mesti fjöldi sem hefur sagt sig úr kirkj­unni á einu ári. Metið var sett á árinu 2010, þegar ásak­­anir um þöggun þjóð­­kirkj­unnar yfir meintum kyn­­ferð­is­­glæpum Ólafs Skúla­­son­­ar, fyrr­ver­andi bisk­­ups, voru settar fram. Þá fækk­­aði um 4.242 í þjóð­­kirkj­unni á einu ári.

7. Fjór­falt fleiri kaþ­ólikkar

Á sama tíma hefur með­limum ann­arra trú­fé­laga fjölgað mik­ið, en slík fá greidd sókn­ar­gjöld í sam­ræmi við með­lima­fjölda. Fjöldi þeirra sem skráðir eru í Kaþ­ólsku kirkj­una á Íslandi hefur næstum fjór­fald­­ast frá ald­­ar­­mót­­um. Þá voru 3.857 manns skráðir í kirkj­una en í byrjun árs 2017 voru þeir orðnir 12.901. Frá byrjun árs 2010 hefur kaþ­ólikkum á Íslandi fjölgað um yfir þrjú þús­und.

8. Miklu fleiri múslimar

Þeim sem skráðir eru í trú­­fé­lög múslima á Íslandi hefur einnig fjölgað mjög á und­an­­förnum árum. Árið 1998 voru 78 manns skráðir í Félag múslima á Íslandi. Árið 2017 voru þeir orðnir 542 tals­ins en frá 2010 hafa verið tvö trú­­fé­lög múslima hér­­­lend­­is. Hitt, Menn­ing­­ar­­setur múslima, var með 406 með­­limi skráða í byrjun árs í fyrra. Fjöldi múslima sem skráðir eru í trú­­fé­lög hér­­­lendis hefur því rúm­­lega tólf­fald­­ast á 19 árum.

9. Sið­mennt og zúistar trekkja að

Sið­mennt verið skráð lífs­­skoð­un­­ar­­fé­lag frá árinu 2013. Félagið er það eina sem berst bein­línis gegn sókn­­ar­­gjöldum og fyrir algjöru trú­frelsi. Með­­limir í Sið­­mennt voru í upp­­hafi árs 2017 1.789 tals­ins. Zúistum hefur líka fjölgað mikið á örfáum árum. Þeir voru tveir árið 2014 en fjöldi þeirra rauk upp í rúm­­lega þrjú þús­und í byrjun árs 2016, eftir að hópur manna taldi sig hafa tekið yfir félagið og ætl­­aði að end­­ur­greiða fólki þau sókn­­ar­­gjöld sem inn­­heimt yrði vegna þeirra. Síðan stóð yfir ára­löng bar­átta milli þess hóps og þeirra aðila sem áður höfðu farið með yfir­­ráð í félags­­­skapn­­um. Sú bar­átta end­aði með sigri hinna síð­­­ar­­nefndu. Zúistar fengu 32 millj­­ónir króna greiddar úr rík­­is­­sjóð vega sókn­­ar­gjalda á árinu 2016.

10. 22 þús­und utan trú­fé­laga

Fjöldi þeirra íbúa á Íslandi sem skráðir eru utan trú- og lífs­­­skoð­un­­­ar­­­fé­laga hefur rúm­­­lega tvö­­­fald­­­ast frá því í byrjun árs 2010. Þá voru þeir sem voru skráðir utan slíkra félaga 10.336 tals­ins. Heild­­­ar­­­fjöldi þeirra í dag er yfir 22 þús­und.

Við þurfum á þínu framlagi að halda

Þú getur tekið beinan þátt í að halda úti öflugum fjölmiðli.

Við sem vinnum á ritstjórn Kjarnans viljum hvetja þig til að vera með okkur í liði og leggja okkar góða fjölmiðli til mánaðarlegt framlag svo við getum haldið áfram að vinna fyrir lesendur, fyrir fólkið í landinu.

Kjarninn varð níu ára í sumar. Þegar hann hóf að taka við frjálsum framlögum þá varð slagorðið „Frjáls fjölmiðill fyrir andvirði kaffibolla“ til og lesendur voru hvattir til að leggja fram í það minnsta upphæð eins kaffibolla á mánuði.

Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þeim níu árum sem Kjarninn hefur lifað. Í huga okkar á Kjarnanum hefur þörfin fyrir fjölmiðla sem veita raunverulegt aðhald og taka hlutverk sitt alvarlega aukist til muna.

Við trúum því að Kjarninn skipti máli fyrir samfélagið.

Við trúum því að sjálfstæð og vönduð blaðamennska skipti máli.

Ef þú trúir því sama þá endilega hugsaðu hvort Kjarninn er ekki allavega nokkurra kaffibolla virði á mánuði.

Vertu með okkur í liði. Þitt framlag skiptir máli.

Ritstjórn Kjarnans: Sunna Ósk Logadóttir, Þórður Snær Júlíusson, Erla María Markúsdóttir, Arnar Þór Ingólfsson, Eyrún Magnúsdóttir og Grétar Þór Sigurðsson.


Já takk, ég vil styrkja Kjarnann!
Þorbjörn Guðmundsson
Er íslenska velferðarkerfið ekki lengur griðarstaður þeirra sem minnst hafa?
Kjarninn 11. janúar 2023
Takk fyrir og sjáumst á nýjum miðli á föstudag
Bréf frá ritstjóra Kjarnans vegna sameiningar við Stundina og þess að nýr framsækinn fréttamiðill verður til í lok viku.
Kjarninn 11. janúar 2023
Sverrir Albertsson
Vatn á myllu kölska
Kjarninn 11. janúar 2023
Lögreglumenn standa vörð um gröfurnar í námunni.
Berjast fyrir þorpi á barmi hengiflugs
Lítið þorp í Rínarlöndum Þýskalands er allt komið í eigu kolarisa. Fyrirtækið ætlar sér að mylja niður húsin og stækka kolanámu sína sem þegar þekur um 80 ferkílómetra. Þetta þykir mörgum skjóta skökku við í heimi sem berst við loftslagsbreytingar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Arnþrúður Karlsdóttir, útvarpsstjóri Útvarps Sögu.
Útvarp Saga telur fjölmiðlastyrki skapa tortryggni og bjóða upp á frændhygli
Fjögur fjölmiðlafyrirtæki hafa til þessa skilað inn umsögnum um frumvarp Lilju Alfreðsdóttur menningar- og viðskiptaráðherra, sem mun að óbreyttu framlengja núverandi styrkjakerfi til fjölmiðla.
Kjarninn 10. janúar 2023
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar.
Viðræðum slitið og Efling undirbýr verkfallsaðgerðir
Samtök atvinnulífsins hafa hafnað gagntilboði Eflingar um skammtímakjarasamning, sem kvað á um meiri launahækkanir en SA hefur samið um við aðra hópa á almennum vinnumarkaði til þessa. Efling undirbýr nú verkfallsaðgerðir.
Kjarninn 10. janúar 2023
Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.
Fánabann og refsiaðgerðir í Palestínu í kjölfar niðurstöðu Sameinuðu þjóðanna
Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.
Kjarninn 10. janúar 2023
Gríðarlega mikil dæling á sandi á sér stað í Landeyjahöfn á hverju ári. Markarfljótið ber hundruð þúsunda tonna af jarðefnum út í sjó og það á til að safnast upp í mynni hafnarinnar.
Vilja sjúga sand af hafsbotni í stórum stíl og flytja út
Eftirspurn eftir íslenskum jarðefnum er gríðarleg ef marka má framkomin áform erlendra stórfyrirtækja um nýtingu þeirra. Vinsældir hafnarinnar í Þorlákshöfn eru samhliða mjög miklar.
Kjarninn 10. janúar 2023
Meira eftir höfundinnÞórður Snær Júlíusson
Meira úr sama flokkiFréttaskýringar