Ríkisstjórnin fallin og framtíðin virðist geta ráðist á miðjunni
Nýjasta kosningaspá Kjarnans sýnir sviptingar í fylgi flokka sem breyta möguleikum á myndum meirihlutastjórna umtalsvert. Skyndilega eru miðjuflokkar komnir í kjörstöðu, leiðir Sjálfstæðisflokks í ríkisstjórn virðast hverfandi og Vinstri græn eiga á hættu að sitja eftir í stjórnarandstöðu.
Ríkisstjórnin er fallin samkvæmt nýjustu kosningaspá Kjarnans og Baldurs Héðinssonar. Sameiginlegt fylgi stjórnarflokkanna þriggja mælist nú 46,6 prósent og hefur ekki mælst lægra síðan að farið var að keyra kosningaspánna í apríl.
Hægt yrði að mynda þrjú mismunandi mynstur af fjögurra flokka meirihlutastjórnum sem innihalda ekki Sjálfstæðisflokkinn miðað við núverandi stöðu. Og allar þeirra mælast með meira fylgi en ríkisstjórn sitjandi stjórnarflokka: Vinstri grænna, Sjálfstæðisflokks og Framsóknar.
Sú þeirra sem myndi hafa mest fylgi er ríkisstjórn Samfylkingar, Vinstri grænna, Framsóknarflokks og Pírata með 49,2 prósent fylgi. Miðjuflokkarnir fjórir: Samfylking, Framsóknarflokkur, Píratar og Viðreisn gætu líka myndað ríkisstjórn og skilið Vinstri græn eftir í stjórnarandstöðu, en sameiginlegt fylgi þeirra mælist nú 47,9 prósent.
Ríkisstjórn sem samanstendur úr þeim flokkum sem eru með meirihluta í Reykjavík, Samfylkingu, Vinstri grænum, Pírötum og Viðreisn, mælist svo með 47,8 prósent fylgi.
Vert er þó að taka fram að allir ofangreindir möguleikar velta á því að Flokkur fólksins fái einn kjördæmakjörinn þingmann og nái ekki upp fyrir fimm prósent þröskuldinn til að fá jöfnunarmenn. Nái Flokkur fólksins tveimur kjördæmakjörnum þingmönnum inn, eða bæti lítillega við sig fylgi, þá breytist staðan umtalsvert og gerir fjögurra flokka meirihlutastjórnir sem samanstanda af miðju- og vinstriflokkum ósennilegri.
Enginn möguleiki er á myndun þriggja flokka stjórnar þar sem Samfylking og Píratar hafa bæði útilokað samstarf með Sjálfstæðisflokknum. Leið þess flokks í ríkisstjórn liggur því sem stendur í gegnum það að sitjandi ríkisstjórn sannfæri annað hvort Viðreisn eða Miðflokk um að ganga til liðs við stjórnina, standi vilji þeirra til að starfa áfram saman á slíkum forsendum. Hinn möguleiki Sjálfstæðisflokks liggur í því að skipta Vinstri grænum út fyrir Viðreisn og Miðflokk og mynda þannig fjögurra flokka stjórn með Framsóknarflokknum. Í slíkri ríkisstjórn myndu þá sitja þeir tveir flokkar sem oftast hafa stýrt Íslandi og nýleg klofningsframboð úr þeim báðum.
Þá væri hægt að mynda fimm flokka stjórn frá miðju til vinstri með aðkomu Samfylkingar, Framsóknarflokks, Pírata, Vinstri grænna og Viðreisnar sem væri með rúmlega 60 prósent atkvæða á bakvið sig og myndi líkast til fá allt að 40 þingmenn af 63.
Er framtíðin að fara að ráðast á miðjunni?
Framsóknarflokkurinn hefur keyrt sína kosningabaráttu á tveimur slagorðum. Annað er í formi spurningar þar sem spurt sé hvort „það sé ekki bara betra að kjósa Framsókn?“. Hitt fullyrðir að framtíðin ráðist á miðjunni.
Ýmislegt bendir til þess að sífellt fleiri séu að falla fyrir fyrra slagorðinu og nokkur augljós tilhneiging hefur verið hjá kjósendum að færa sig yfir á miðjuflokkanna á síðustu vikum, líkt og rakið var hér að ofan.
Fimm flokkar skilgreina sig við miðju íslenskra stjórnmála. Þeir eru, auk Framsóknar, Samfylkingin, Píratar, Viðreisn og Miðflokkur. Allir nema Miðflokkurinn hafa bætt ágætlega við sig undanfarið en hann er líka sá flokkur sem ósennilegast er að hinir flokkarnir á miðjunni myndu vilja vinna með. Samfylkingin og Píratar hafa til að mynda gefið það út opinberlega að ekki sé grundvöllur fyrir samstarfi við Miðflokkinn.
Framsókn mælist nú með 12,2 prósent fylgi eftir að hafa náð að kljúfa tólf prósenta múrinn í fyrsta sinn á þessu ári með kosningaspá sem gerð var í byrjun viku.
Samfylkingin er einnig að hressast umtalsvert og mælist nú með 12,6 prósent fylgi. Hún hefur ekki mælst með svo mikið fylgi síðan í lok apríl og hefur nú endurheimt sæti sitt sem næst stærsti flokkur landsins, þótt ekki megi miklu muna. Píratar rífa sig einnig upp eftir að hafa dalað framan af ágústmánuði og mælast nú með 12,1 prósent fylgi. Viðreisn mælist svo með 10,9 prósent fylgi, sem er það mesta sem flokkurinn hefur mælst með í kosningaspánni síðan í byrjun júní.
Frjálslyndu miðjuflokkarnir, Samfylking, Píratar og Viðreisn fengu samtals 28 prósent atkvæða í kosningunum 2017. Þeir eru nú með 35,6 prósent og hafa samanlagt aukið fylgi sitt um 7,6 prósent á kjörtímabilinu.
Sjálfstæðisflokkurinn í lægð
Sjálfstæðisflokkurinn mældist með 24,1 prósent fylgi í byrjun septembermánaðar. Síðan þá hefur flokkurinn tapað tveimur prósentustigum og mælist nú með 22,1 prósent fylgi. Það er minnsta fylgi sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur mælst með í kosningaspánni í aðdraganda þessara kosninga. Þetta fall, verði það að veruleika, mun skipta sköpum um möguleika flokksins á að mynda ríkisstjórn. Það myndi einnig þýða að Sjálfstæðisflokkurinn fengi sína verstu niðurstöðu í sögu sinni og fá 1,5 prósentustigi minna en flokkurinn fékk í fyrstu kosningunum eftir bankahrunið, árið 2009.
Annar flokkur sem tapar nokkuð milli kosningaspáa er Sósíalistaflokkur Íslands. Hann mælist nú með 6,8 prósent fylgi en var með yfir átta prósent fylgi í síðustu viku.
Miðflokkurinn bætir lítillega við sig og skríður aftur upp fyrir sex prósent markið á meðal að Flokkur fólksins fellur niður í 4,5 prósent og næði líkast til einungis einum manni inn.
Þær kannanir sem liggja til grundvallar nýjustu kosningaspánni eru eftirfarandi:
- Skoðanakönnun MMR í samstarfi við Morgunblaðið 8 – 10. september (vægi 14,6 prósent)
- Skoðannakönnun ÍSKOS/Félagsvísindastofnunnar 23. ágúst – 13. september (14,8 prósent)
- Skoðanakönnun Prósent í samstarfi við Fréttablaðið 2 – 7. september (14,8 prósent)
- Þjóðarpúls Gallup 30. ágúst-12. september (vægi 20,1 prósent)
- Skoðanakönnun Maskínu í samstarfi við Fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis 8 – 13. september (35,7 prósent)
Hvað er kosningaspáin?
Fyrir hverjar kosningar um allan heim birta fjölmiðlar gríðarlegt magn af upplýsingum. Þessar upplýsingar eru oftar en ekki tölfræðilegar, byggðar á skoðanakönnunum þar sem fólk hefur verið spurt hvernig það upplifir stjórnmálin og hvað það getur ímyndað sér að kjósa. Stjórnmálafræðingar og fjölmiðlar keppast svo við að túlka niðurstöðurnar og veita almenningi enn meiri upplýsingar um stöðuna í heimi stjórnmálanna.
Allar þessar kannanir og allar mögulegar túlkanir á niðurstöðum þeirra kunna að vera ruglandi fyrir hinn almenna neytanda. Einn kannar skoðanir fólks yfir ákveðið tímabil og annar kannar sömu skoðanir á öðrum tíma og með öðrum aðferðum. Hvor könnunin er nákvæmari? Hverri skal treysta betur? Svarið er oftar en ekki óljóst því vandinn er að hinn almenni kjósandi hefur ekki forsendur til að meta áreiðanleika hverrar könnunar.
Þar kemur kosningaspáin til sögunnar.
Kosningaspálíkan Baldurs Héðinssonar miðar að því að setja upplýsingarnar sem skoðanakannanir veita í samhengi. Fyrirliggjandi skoðanakannanir eru teknar saman og þeim gefið vægi til þess að spá fyrir um úrslit kosninga. Niðurstöður spálíkansins eru svo birtar hér á Kjarnanum reglulega í aðdraganda kosninga.
Lestu meira:
-
5. janúar 2023Ásmundur Einar Daðason staðið sig best allra ráðherra – Bjarni Benediktsson langverst
-
3. janúar 2023Samfylkingin ekki stærri hjá Gallup í tólf ár en Vinstri græn hafa aldrei mælst minni
-
21. desember 202242,1 prósent innflytjenda greiddu atkvæði í síðustu alþingiskosningum
-
26. nóvember 2022Allir formenn stjórnarflokkanna tapað umtalsverðu trausti á kjörtímabilinu
-
21. nóvember 2022Tíð ríkisstjórnarskipti og kórónuveiran hafa stóraukið nýtingu fjáraukalaga
-
19. nóvember 2022Samfylkingin hefur næstum tvöfaldað fylgið og andar ofan í hálsmálið á Sjálfstæðisflokki
-
27. október 2022Guðlaugur Þór horfir til þess að fella Bjarna
-
21. október 2022Kristrún Frostadóttir verður ein í framboði til formanns Samfylkingarinnar
-
20. október 2022Píratar og Samfylkingin hafa samanlagt bætt við sig tíu prósentustigum á kjörtímabilinu
-
16. október 2022Guðmundur Árni býður sig fram til varaformanns en Heiða hættir við framboð
