Í Kína er allt svo stórt í sniðum og hefur mikið aðdrátt­ar­afl. 

Jafn­vel hin­um ­meg­in á hnett­in­um, á Íslandi, höfum við séð heilu og hálfa þjóð­fé­lags­hópana sog­ast ómót­stæði­lega inn í þetta þyngd­ar­svið. Einu sinni voru það trú­boð­arnir okk­ar, síðan komm­ún­ist­arn­ir, þá kap­ít­alist­arn­ir. Og núna er sem sagt komið að knatt­spyrnu­mönn­un­um. 

Íslenska karla­lands­liðið er á leið­inni hingað austur að taka þátt í fyrsta svo­kall­aða „Kína­bik­ar-­mót­inu“ er hefst með leik Íslands og Kína 10. jan­úar nk. Ég verð að við­ur­kenna að sem Íslend­ingur ber ég kvíð­boga fyrir þessu mót­i. 

Vita strák­arnir okkar út í hvað þeir eru að fara?

Fót­bolti er ekki bara leikur

Eins og allir ættu að vita er fót­bolti ekki bara leik­ur. Við viljum sig­ur. Það er mark­mið­ið. Fátt jafn­ast á við að vera í vinn­ings­lið­inu. Við erum öll þannig gerð. Ekki bara Íslend­ing­ar. Kín­verjar lík­a. 

Síð­ustu ára­tugi hafa þeir séð krafta­verkin ger­ast nán­ast á færi­bandi. Kína - stærsta við­skipta­veldi heims. Hund­ruð millj­óna lyft úr fátækt. Mann­aðir rann­sókn­ar­leið­angrar sendir á norð­ur­pól­inn, ­suð­ur­pól­inn, niður á hafs­botn­inn og lengst út í geim. Hæstu bygg­ing­arn­ar, lengstu brýrn­ar, ósigr­an­legt borð­tennislið o.s.frv.

Bara í fót­bolt­anum virð­ist ekk­ert vera að ger­ast.  

Karla­lands­lið­ið­inu virð­ist um megn að kom­ast í fremstu röð. Í dag er það í 82. sæti styrk­leika­lista FIFA (og sam­kvæmt mínum útreikn­ingum því rétt tæp­lega 17 þús. sinnum verra en íslenska liðið miðað við FIFA-­stig og mann­fjölda).  

Rétt er að halda því til haga að kon­urnar hafa náð mun betri árangri en karl­arn­ir. Komust þær m.a. í und­an­úr­slit á HM í Kanada á það síð­asta ári og náðu silfri á HM í Banda­ríkj­unum 1999.

Við skulum hafa það á hreinu að fót­bolti er ekki eitt­hvað gíf­ur­lega fram­andi í kín­verskri menn­ingu eða and­stæður hug­mynda­fræði Komm­ún­ista­flokks­ins. Nei því fer fjarri.

Kín­verjar halda því reyndar fram að það hafi verið þeir sem fundu upp knatt­spyrn­una (eins og púðrið, papp­ír­inn og margt annað sem valdið hefur straum­hvörfum í heim­in­um). Segj­ast þeir hafa iðk­að keis­ara­leg­t knatt­spark sér til hress­ingar og ynd­is­auka frá fornu fari. 

Þá fara sögur af því að Maó for­maður hafi æft stöðu mark­manns á yngri árum. Og Deng Xia­op­ing eft­ir­maður hans mun ein­hverju sinni hafa mælt: „Ég elska fót­bolta en þegar ég horfi á Kína spila tek ég and­köf“. 

Nýja knatt­spyrnu­hag­kerfið

Talað er um „risin þrjú“ í kín­verska bolt­an­um. 

Það fyrsta var þegar lands­liðið komst í fyrsta og eina skiptið í loka­keppni HM (Jap­an/Kórea 2002). Skemmst er frá því að segja að það tap­aði öllum leikj­unum á mót­inu og skor­aði ekk­ert mark. Tók þá við nið­ur­læg­ing­ar­tíma­bil er ein­kennd­ist af inn­an­búða­deil­um, end­ur­teknum hneyksl­is­málum og dvín­andi áhuga almenn­ings. 

Annað risið var upp úr 2010 þegar skorin var upp herör gegn spill­ingu í bolt­an­um. Eftir að búið var að hreinsa til hóf al­menn­ing­ur að ­streyma á vell­ina að nýju. Að með­al­tali mæta nú um 22 þús. manns á hvern leik (svipað og á Ítalíu og í Frakk­land­i).

Segja má að þriðja risið hafi haf­ist eftir að núver­andi for­maður Komm­ún­ista­flokks Kína Xi Jin­p­ing komst til valda haustið 2012. Hans nálgun var ein­föld: „Kína kemst á HM. Kína heldur HM. Kína vinnur HM.“ Svo mörg voru þau orð. 

Síðan þá hefur bolt­inn verið „mál­ið“. Virð­ist manni á stundum sem verið sé að gera merka til­raun til að beisla hann undir hag­kerfið. Helstu auð­jöfrar lands­ins keppst við að fjár­festa í grein­inni. Nú eru t.d. á teikni­borð­inu einar 50.000 fót­bolta­aka­dem­íur í land­inu sem rísa skulu á næstu 10 árum til að þjálfa nýja kyn­slóð leik­manna (heims­meist­ar­ana). 

Og meðan hún er að vaxa úr grasi er bilið brúað með „yf­ir­færslu þekk­ing­ar“, þ.e. með kaupum á leik­mönnum frá S-Am­er­íku og Evr­ópu svo og með fjár­fest­ingum í rót­grónum erlendum klúbbum eins og Mancester City, Atlet­ico Madrid og Slavia Prague.  

Hrakn­ingar

Jafn­vel þó að skiln­ing­ur ­rík­i ­fyrir því að það geti tekið 1-2 kyn­slóðir að ná heims­meist­aratitl­inum „heim“ eru tals­verðar vænt­ingar um að kín­verska karla­lands­liðið sýni fram­far­ir. 

Segja má að það sé lág­marks­krafa að það haldi sér inni í helstu stór­mótum í Asíu. Ef það tekst ekki er hætt á að línan frá Xi for­manni virki næsta fjar­stæðu­kennd. Umfjöll­unin heima fyrir um liðið og allt plan­ið ­gæti snú­ist upp í háð og spott.  

En það hefur sann­an­lega verið á brattan að sækja og frammi­staða liðs­ins í und­ankeppn­inni fyrir HM í Rúss­landi 2018, sem nú stendur yfir, hefur heldur betur reynt á þol­rif þjóð­ar­inn­ar. 

Lið­inu tókst reyndar með ævin­týra­legum hætti að smokra sér fjalla­baks­leið inn í þriðju umferð keppn­innar síð­asta vor. En nú þegar sú umferð er hálfnuð situr Kína neðst í sínum riðli, á eftir bæði Qatar og Sýr­landi (landi sem hefur verið lamað af borg­ara­stríði síð­ustu 5-6 ár). 

Í þess­ari stöðu var gripið til gam­al­reynds ráðs: Reka þjálf­ar­ann. Sá sem tekur við starf­inu er eng­inn annar en hinn sig­ur­sæli Marcello Lippi er leiddi Ítali til sig­urs á HM 2006. Og -- vel að merkja -- sem leiddi kín­verska félags­lið­ið Guangzhou Evergrande til sig­urs í Asíu­keppni meist­ara­liða 2013. 

Af litlum neista

Það er engin spurn­ing að Lippi hefur mikla hæfi­leika og Kín­verjar respekt­era hann. Strax í fyrsta (og til þessa eina) leiknum sem hann hefur stýrt lið­inu þótt­ust menn sjá nýjan neista kvikna hjá leik­mönn­um.

Kína­bik­ar-­mót­ið, sem Ísland tekur þátt í nú í jan­ú­ar, er einmitt haldið til að gefa Lippi tæki­færi til að vinna með liðið áður en seinni hluti þriðju umferðar und­ankeppn­innar fyrir HM 2018 hefst hér í Asíu. Fengnir hafa verið verð­ugir mótherjar að glíma við: Chile sem er í fjórða sæti á styrk­leika­lista FIFA, Króa­tía sem er í 14 sæti og Ísland í 21. sæt­i. 

Gár­ung­arnir sögðu að þessi lið hafi verið valin til að hífa Kína upp á FIFA-list­an­um, þ.e. lönd sem eru mun sterk­ari en Kína á papp­írnum en sem ólík­legt þykir að sendi sitt sterkasta lið á mót sem þetta sem skipu­lagt er utan við alþjóða­lega land­s­leikja­daga FIFA.

Af fréttum er hins vegar ljóst að svo er ekki. Í hópnum sem hann hef­ur valið fyrir mótið er ekki að finna mörg fræg nöfn. Þar er t.d. ekki fyr­ir­lið­inn gamli Zheng Zhi, sem val­inn var knatt­spyrnu­maður Asíu 2013. Ekki heldur varn­ar­jaxl­inn Feng Xia­ot­ing eða marka­hrók­ur­inn Gao Lin. 

Lippi ætlar að prófa unga og óreynda leik­menn. Hann hugsar þetta kannski þannig að ef slíkum hópi tekst að velgja liðum frá Evr­ópu og S-Am­er­íku undir uggum þá er hann búinn að koma sér upp kjarna af ungum leik­mönnum með gott sjálfs­traust sem hann getur síðan unnið með á næstu árum. 

Mótið verður leikið með útslátt­ar­fyr­ir­komu­lagi þannig að hvert lið leikur tvo leik­i. Eins og fyrr segir verður viður­eign Íslands og Kína 10. jan­úar opn­un­ar­leik­ur­inn. Seinni und­an­úr­slita­leik­ur­inn verður dag­inn eft­ir. Sig­ur­veg­ar­arnir úr hvorum leik munu svo leika til úrslita á mót­inu þann 15. jan­úar en leikur um þriðja sætið fer fram þann 14. jan­ú­ar.