Íslenskur fjölmiðlamarkaður gjörbreyttist á einum mánuði
Björn Ingi Hrafnsson er ekki lengur ráðandi í Pressusamstæðunni. Útgerðarmenn hafa selt fjórðung af hlut sínum í Árvakri. Fréttatíminn er í rekstrarstöðvun og 365 miðlar verða brotnir upp ef kaup Vodafone á stærstum hluta þeirra ganga í gegn.
Síðastliðinn mánuð hefur íslenskur fjölmiðlamarkaður gengið í gegnum miklar breytingar. Fréttatíminn stefnir í gjaldþrot eftir 151 milljóna króna tap á árinu 2016 og starfsmenn hans hafa ekki mætt til vinnu í tæpar tvær vikur. Eyþór Arnalds keypti rúmlega fjórðungshlut í Árvakri, útgáfufélagi Morgunblaðsins, fyrir ótilgreinda upphæð af stórum útgerðarfyrirtækjum. Í gær var svo greint frá því að nýir aðilar séu að taka við fjölmiðlaveldi Björns Inga Hrafnssonar, sem oftast er kennt við Pressuna. Innan þeirrar samstæðu eru tæplega 30 miðlar sem birta efni á vef, á dagblaða- og tímaritaformi og í sjónvarpi. Þeirra þekktastir eru DV, DV.is, Eyjan, Pressan, sjónvarpsstöðin ÍNN og tímaritin Vikan, Gestgjafinn, Nýtt líf og Hús og híbýli.
Þegar við bætist að fyrir dyrum er frágangur á kaupum Vodafone á nær öllum miðlum 365 utan Fréttablaðsins blasir við að árið 2017 virðist ætla að verða ár breytinga í íslenskum fjölmiðlum. Líklega mestu breytingar sem orðið hafa á þeim markaði árum saman.
Björn Ingi stígur til hliðar
Tilkynnt var um það í gær að hlutafé útgáfufélagsins Pressunnar verði aukið um 300 milljónir króna. Samhliða stígur Björn Ingi Hrafnsson, stofnandi Pressunnar og sá sem leitt hefur skuldsettar yfirtökur hennar á öðrum miðlum undanfarin ár, til hliðar.
Hann hefur verið bæði stjórnarformaður og útgefandi Pressusamstæðunnar fram að þessu auk þess sem hann stýrir sjónvarpsþættinum Eyjunni, sem var um nokkurra ára skeið á Stöð 2 en er nú sýndur á ÍNN. Björn Ingi mun láta af öllum stjórnunarstörfum fyrir Pressuna samhliða hlutafjáraukningunni. Hann mun þó áfram stýra sjónvarpsþættinum. Hann mun því hvorki vera í stjórn né koma að ritstjórn miðla samstæðunnar lengur.
Ný stjórn var kosin á hluthafafundi í gær og verður Gunnlaugur Árnason stjórnarformaður. Aðrir í stjórn verða Þorvarður Gunnarsson, Sesselja Vilhjálmsdóttir og Halldór Kristmannsson. Halldór, sem er yfirmaður samskipta- og markaðssviðs Alvogen, er sá eini sem situr í stjórninni sem er líka eigandi. Hann er á meðal þeirra sem standa að Fjárfestingafélaginu Dalurinn, ásamt m.a. Róberti Wessman og Árna Harðarsyni. Samkvæmt upplýsingum Kjarnans stendur til að bæta einum stjórnarmanni til viðbótar við, svo oddatala verði í stjórninni.
Núverandi framkvæmdastjóri Birtings, Karl Steinar Óskarsson verður framkvæmdastjóri Pressu-samstæðunnar og Matthías Björnsson, fjármálastjóri Birtings, mun gegna sama starfi á samstæðugrundvelli. Sigurvin Ólafsson verður framkvæmdastjóri DV, en hann tók við því starfi fyrr á þessu ári.
Umfangsmikil endurskipulagning
Vinna við endurskipulagningu á Pressunni og tengdum miðlum hefur staðið yfir mánuðum saman. Samkvæmt upplýsingum Kjarnans er ekki einungis um hlutafjáraukningu að ræða. Samhliða var einnig tekið umtalsvert til í skuldum samstæðunnar, og fer hluti hlutafjáraukningarinnar í að gera slíkar upp. Skuldir Pressunnar hafa verið töluvert til umræðu á undanförnum árum. Í janúar greindi Kjarninn frá því að skuldir samstæðunnar hefðu sexfaldast frá árslokum 2013 og til loka árs 2015. Þá stóðu þær í 444 milljónum króna. Augljóst var að hluti skuldanna var vegna þess að fjölmiðlar voru teknir inn í samstæðuna gegn seljendalánum. Þ.e. þeir sem áttu fjölmiðlanna áður lánuðu Pressunni fyrir kaupverðinu. Þannig var málum til að mynda háttað þegar DV var keypt seint á árinu 2014.
Ljóst var þó að allar þær skuldir sem söfnuðust saman innan Pressusamstæðunnar voru ekki af þeim toga. Einnig þurfti að fjármagna rekstur og umbreytingakostnað í samstæðu sem var sífellt að bæta við sig fleiri fjölmiðlum. Þeir eru nú orðnir tæplega 30 talsins, þegar öll landsbyggðarblöðin og tímaritin sem fylgja Birtingi eru talin með. Aldrei var uppljóstrað um hverjir það hefðu verið sem hefðu lánað annað hvort stærstu eigendurm Pressusamstæðunnar –Birni Inga Hrafnsyni og Arnari Ægissyni – eða samstæðunni sjálfri það fé sem kom inn í hana. Þeir vildu sjálfir ekki upplýsa um það og Fjölmiðlanefnd taldi sig ekki hafa heimild í lögum til að kalla eftir upplýsingum um lánveitendur.
Kvika framseldi skuld sína
Ein skuld vakti meiri athygli en önnur. Það var yfirdráttur sem Pressan var með hjá MP banka, sem í dag heitir Kvika. Hann var upp á rúmlega 60 milljónir króna í lok árs 2013. Ástæða þess að sú skuld vakti athygli var sú að tvær systur, Malín Brand og Hlín Einarsdóttir, reyndu að kúga fé út úr Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni, þáverandi forsætisráðherra, snemma sumars 2015. Í fjárkúgunarbréfi sem þær sendu hótuðu þær að gera opinberar upplýsingar sem áttu að koma ráðherranum illa. Þær snérust um að Sigmundur Davíð eða aðilar tengdir honum hafi haft aðkomu að því að Pressan ehf. hafi fengið lánafyrirgreiðslu hjá MP banka þegar félagið keypti DV. Sigmundur Davíð hefur hafnað því að hann hafi fjárhagsleg tengsl við Björn Inga Hrafnsson og að hann hafi komið að kaupum á DV á nokkurn hátt. Björn Ingi sagði sömuleiðis að forsætisráðherra hafi ekki fjármagnað kaup Pressunnar á DV og að hann eigi ekki hlut í blaðinu. Bankinn vildi sjálfur ekki tjá sig um málið efnislega þar sem hann taldi sig ekki geta rofið trúnað við viðskiptavini sína.
Einn nýrra eigenda Pressunnar er félagið FÓ eignarhald ehf. Á meðal þeirra eigenda þess er Fannar Ólafsson. Hann segir í samtali við Kjarnann að aðkomu FÓ megi rekja til þess að félagið hafi fengið skuldabréf á Pressusamstæðuna framselt frá Kviku banka sem hluta af öðru viðskiptauppgjöri. Það sé hans aðkoma að málinu. Hann sé að reyna að fá umrætt skuldabréf greitt.
Kjarninn beindi fyrirspurn til Kviku um framsal á kröfu bankans á Pressusamstæðuna. Í svari frá Kviku við fyrirspurn Kjarnans segir að bankinn ekki geta tjáð sig um málið. Hann sagðist auk þess ekki geta tjáð sig um hvort Kvika hefði afskrifað einhverjar skuldir Pressunnar.
Félag Róberts og Árna verður stærsti hluthafinn
Sá aðili sem kemur með mest fé inn í reksturinn er Fjárfestingafélagið Dalurinn., félag í eigu Róberts Wessman, Árna Harðarsonar og þriggja annarra manna. Róbert og Árni hafa verið viðskiptafélagar árum saman og eru burðarrásirnar í Alvogen í dag. Áður störfuðu þeir m.a. hjá Actavis. Báðir eru sterkefnaðir. Árni var til að mynda skattakongur Íslands árið 2016, þegar hann greiddi samtals 265,3 milljónir króna í opinber gjöld. Árni var líka áberandi í kringum hópmálsókn fyrrverandi hluthafa Landsbanka Íslands gegn Björgólfii Thor Björgólfssyni sem þingfest var í október 2015. Félag í eigu Árna átti um 60 prósent af hlutabréfunum sem stóðu á bakvið málsóknina en hann hafði keypt þau fyrir 25-30 milljónir krona af íslenskum lífeyrissjóðum vikuna áður en málsóknin var þingfest. Auk þess greiddi Árni sinn hluta málskostnaðar. Málið var einungis einn af mörgum öngum langvarandi deilna og orðaskaks milli Árna og Róberts annars vegar og Björgólfs Thors hins vegar. Deilna sem hófust að alvöru þegar Björgólfur Thor rak Róbert úr stóli forstjóra Actavis.
Alls setja Árni, Róbert og félagar þeirra 155 milljónir króna inn í rekstur Pressunnar og verða stærstu hluthafar fyrirtækisins. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Róbert Wessman kemur að samstæðunni. Hann tók þátt að fjármagna Vefpressuna, upphaflegt móðurfyrirtæki vefmiðilsins Pressunnar, þegar það félag var stofnað 2009. Samkvæmt ársreikningi þess árs átti Salt Investments, félag Róberts, 23,08 prósent hlut í Vefpressunni í lok þess árs. Auk þess var starfsemi hennar til húsa á skrifstofum Salts framan af.
Eigendur Eyktar og Subway bætast í hópinn
Næst hæsta upphæðin kemur frá Kringluturninum ehf., félagi í eigu Björns Inga og Arnars Ægissonar. Þeir setja um 50 milljónir króna af nýju hlutafé inn í reksturinn en það skilar þeim þó ekki nema um 14-16 prósent eignarhlut, samkvæmt upplýsingum Kjarnans. Auk þess eiga þeir kauprétt á meiru hlutafé, sem ekki hefur verið gefið upp hver er. Björn Ingi og Arnar áttu um 82 prósent hlut í Pressunni í upphafi árs.
Þriðji stóri hluthafinn í hópnum eru fyrrverandi eigendur Birtings. Greint var frá því í lok nóvember 2016 að Pressan hefði keypt Birting, stærstu tímaritaútgáfu landsins. Síðar kom í ljós að ekki var um klippt og skorin kaup að ræða. Í febrúar síðastliðinn var tilkynnt um að Pressan hefði eignast allt hlutafé í Birtingi en að fyrrverandi eigendur Birtings myndu koma inn í hluthafahóp Pressunnar. Þessi hópur leggur nú til 47 milljónir króna af nýju hlutafé til Pressusamstæðunnar.
Aðrir sem taka þátt í hlutafjáraukningunni leggja minna fé til. Mest leggur félagið FÓ eignarhald – eigu Fannars Ólafssonar, Andra Gunnarssonar og Gests Breiðfjörð Gestssonar – til, eða 20 milljónir króna. Þar á eftir kemur verktakarisinn Eykt ehf., í eigu Péturs Guðmundssonar, með 15 milljóna króna framlag. Samkvæmt upplýsingum Kjarnans stendur til að flytja starfsemi allra Pressumiðlanna í húsnæði í Borgartúni sem Eykt er að byggja um komandi áramót. Skúli Gunnar Sigfússon, oftast kenndur við Subway, leggur til tíu milljónir króna og Sigurvin Ólafsson, lögmaður og framkvæmdastjóri DV, leggur tvær milljónir króna í púkkið. Viggó Einar Hilmarsson leggur svo fram eina milljón króna.
Eyþór kemur inn í eigendahóp Árvakurs
Á mánudag var upplýsingum um eignarhald á Árvakri, útgáfufélagi Morgunblaðsins og Mbl.is, breytt á heimasíðu Fjölmiðlanefndar. Félagið Ramses II, í eigu Eyþórs Arnalds, er nú skrað með 26,62 prósent eignarhlut og er stærsti einstaki eigandi Þórsmerkur ehf., eiganda Árvakurs. Engar upplýsingar hafa verið gefnar um kaupverð á hlutnum, en Eyþór keypti hann af Samherja, Vísi og Síldarvinnslunni.
Eyþór er þar með orðinn stærsti einstaki eigandi Árvakurs. Félög tengd Ísfélagi Vestmannaeyja eru hins vegar enn með samanlagt stærstan eignarhlut. Ísfélagið á sjálft 13,43 prósent hlut og félagið Hlynur A, í eigu Guðbjargar Matthíasdóttur, aðaleiganda Ísfélagsins, á 16,38 prósent hlut. Auk þess á félagið Legalis 12,37 prósent hlut. Eigendur þess eru m.a. Sigurbjörn Magnússon, stjórnarformaður Árvakurs og stjórnarmaður í Ísfélaginu, og Gunnlaugur Sævar Gunnlaugsson, stjórnarformaður Ísfélagsins. Samanlagður hlutur þessarar blokkar í Árvakri er 42,18 prósent. Gunnlaugur Sævar er einnig eigandi að hlut í Lýsi ehf., sem á 1,97 prósent hlut í Árvakri. Bæði Gunnlaugur Sævar og Sigurbjörn sitja í stjórn þess fyrirtækis.
Aðrir eigendur eru að mestu aðilar tengdir íslenskum sjávarútvegi. Á meðal Þeirra eru Kaupfélag Skagfirðinga, Rammi hf. og Skinney-Þinganes.
Kaup félags Eyþórs á hlut í Þórsmörk eru háð þeim fyrirvara að aðrir eigendur nýti sér ekki forkaupsrétt.
Samkvæmt heimildum Kjarnans er hlutafjáraukning í Árvakri fram undan og er aðkoma Eyþórs að félaginu tengd henni. Árvakur tapaði 1,5 milljarði króna frá því að nýir eigendur tóku við félaginu 2009 og fram til loka árs 2015. Á þeim tíma hafa þeir eigendur sett að minnsta kosti 1,2 milljarða króna í rekstur félagsins og voru 4,5 milljarðar króna afskrifaði hjá Íslandsbanka í því ferli þegar nýir eigendur komu að félaginu. Tap Árvakurs var 164 milljónir króna á árinu 2015.
Ársreikningur fyrir árið 2016 hefur ekki verið birtur en Haraldur Johannessen, framkvæmdastjóri Árvakurs og ritstjóri Morgunblaðsins, sagði í tilkynningu í fyrrahaust að líkur væru á hallarekstri á árinu 2016 líka. Samkvæmt tilkynningu til fyrirtækjaskráar var hlutafé Árvakurs aukið um 7,4 prósent í nóvember í fyrra og hækkunin öll greidd með peningum.
Tífalt tap og reksturinn stöðvaður
Fríblaðið Fréttatíminn kom síðast út föstudaginn 7. apríl. Ekki hefur formlega verið tilkynnt um hver afdrif þess verða en starfsmenn blaðsins hafa ekki verið boðaðir til vinnu síðan að gerð þess tölublaðs lauk. Hluti starfsmanna, um tugur, hefur enn ekki fengið greidd laun sem áttu að greiðast um síðustu mánaðamót.
Fréttablaðið greindi frá því fyrir skemmstu að tap Fréttatímans, samkvæmt rekstrarreikningi, hefði verið 151 milljón króna á árinu 2016. Tapið tífaldaðist á milli ára.
Gunnar Smári Egilsson, sem leiddi hóp sem keypti útgáfufélag Fréttatímans síðla árs 2015, hætti afskiptum af útgáfunni í byrjun apríl. Í stöðuuppfærslu á Facebook sagði hann það hafa verið gert á „meðan lánardrottnar, aðrir hluthafar, starfsfólk og mögulegir kaupendur leituðu nýrra lausna.“
Engar nýjar fréttir hafa borist af afdrifum Fréttatímans á síðustu dögum.
Stærsta einkarekna fjölmiðlasamsteypan brotin upp
Stærstu tíðindin á fjölmiðlamarkaði það sem af er þessu mikla breytingarári urðu þó líkast til um miðjan mars síðastliðinn, þegar tilkynnt var um að Fjarskipti, móðurfélag Vodafone á Íslandi, hefði undirritað samning um kaup á öllum eignum og rekstri 365 miðla, að undanskildum eignum er varða útgáfu Fréttablaðsins. Kaupverðið er 7.725-7.875 milljónir króna. Það greiðist í reiðufé, með útgáfu nýrra hluta í Fjarskiptum og yfirtöku á 4,6 milljarða króna skuldum.
Sú breyting var gerð á fyrra samkomulagi að Fjarskipti eru ekki bara að kaupa ljósvaka- og fjarskiptaeignir 365 miðla. Nú bættust bæði fréttavefurinn Vísir.is og fréttastofa 365, að undanskilinni ritstjórn og rekstri Fréttablaðsins, í kaupin. Áður ætlaði Fjarskipti einungis að kaupa sjónvarps- og útvarpsstöðvar 365 auk fjarskiptahluta fyrirtækisins. Helstu sjónvarpsstöðvar eru Stöð 2, Stöð 2 Sport, Stöð 3 og Bíórásin. Helstu útvarpsstöðvar eru Bylgjan, FM957 og X-ið.
Fréttablaðið verður áfram í eigu 365 miðla. Það verður tímaritið Glamour einnig. Engar breytingar verða á eignarhaldi þess félags. Eftirlitsaðilar fara nú yfir viðskiptin og er búist við niðurstöðu þeirra síðsumars eða í haust.
Núverandi hluthafar 365 miðla munu eignast 10,9 prósent hlut í Fjarskiptum eftir ef greitt verður með nýju hlutafé, líkt og stefnt er að. Það þýðir að stærsti eigandi 365 miðla, aflandsfélög í eigu Ingibjargar S. Pálmadóttur, munu eignast um átta prósent í Fjarskiptum. Samanlagt verða félög hennar stærsti einstaki einkafjárfestirinn í hluthafahópi félagsins. Í dag er það Ursus, félag Heiðars Guðjónssonar, sem á 6,4 prósent hlut. Í krafti þess eignarhlutar er Heiðar stjórnarformaður Fjarskipta. Stærstu eigendur Fjarskipta eru þrír stærstu lífeyrissjóðir landsins: Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins, Lífeyrissjóður verslunarmanna og Gildi lífeyrissjóður. Samanlagt eiga þeir 32,13 prósent eignarhlut í félaginu.
