Ríkasta eitt prósentið þénaði 55 milljarða í fjármagnstekjur
Tæpur helmingur allra fjármagnstekna sem urðu til á Íslandi í fyrra runnu til tæplega tvö þúsund framteljenda. Sá litli hópur er ríkasta eitt prósent landsmanna. Fjármagnstekjur eru tekjur sem einstaklingar hafa af fjármagnseignum sínum.
Alls þénuðu Íslendingar 117 milljarða króna í fjármagnstekjur á árinu 2016. Það er umtalsvert meira en árið áður, þegar heildarfjármagnstekjur Íslendinga voru 95,3 milljarðar króna.
Tekjurnar dreifðust ekki jafnt á milli hópa. Þvert á móti. Tekjuhæsta eitt prósent landsmanna tók til sín 55 milljarða króna af þeim tekjum sem urðu til vegna fjármagns í fyrra, eða 47 prósent þeirra. Það er bæði hærri krónutala og hærra hlutfall en þessi hópur, sem samanstendur af 1.966 framteljendum (1.331 einhleypum og 635 samsköttuðum), hafði í fjármagnstekjur á árinu 2015.
Þessi staða þýðir að hin 99 prósent íslenskra skattgreiðenda skipti á milli sín 53 prósent fjármagnstekna sem urðu til á árinu 2016.
Þetta kemur fram í staðtölum skatta vegna ársins 2016, sem birtar voru á vef Ríkisskattstjóra fyrir skemmstu.
Fjármagnstekjur eru tekjur sem einstaklingar hafa af fjármagnseignum sínum. Þ.e. ekki launum. Þær tekjur geta verið ýmiss konar. Til dæmis tekjur af vöxtum af innlánsreikningum eða skuldabréfaeign, tekjur af útleigu húsnæðis, arðgreiðslur, hækkun á virði hlutabréfa eða hagnaður af sölu fasteigna eða verðbréfa.
Ef tekjurnar eru útleystar, þannig að þær standi eiganda þeirra frjálsar til ráðstöfunar, ber að greiða af þeim 20 prósent fjármagnstekjuskatt sem rennur óskiptur til ríkisins.
Líkt og við var að búast greiddu þeir sem höfðu hæstu fjármagnstekjurnar, meginþorra fjármagnstekjuskatts. Alls greiddi ríkasta eitt prósent landsmanna 10,8 milljarða króna í slíkan skatt í fyrra, en heildargreiðslur einstaklinga í fjármagnstekjuskatt voru 20,3 milljarðar króna á því ári.
Í nýliðnum kosningum var tekist umtalsvert á um væntar skattahækkanir, meðal annars á fjármagnstekjuskatti. Píratar lögðu til að mynda fram skuggafjárlög þar sem lagt var til að hann yrði hækkaður í 30 prósent. Af ofangreindum tölum má ætla að slík hækkun myndi skila um tíu milljörðum króna í auknar skatttekjur ríkisins miðað við óbreyttar fjármagnstekjur. Þar af myndi ríkasta eitt prósent landsmanna greiða helminginn.
Miklar sviptingar á einum áratug
Fjármagnstekjur landsmanna hrundu eftir bankahrunið. Á árunum 2007, þegar þær náðu hámarki, námu þær 244,9 milljörðum króna. Þar af runnu 147,3 milljarðar króna til tekjuhæsta prósents landsmanna, eða rúm 60 prósent. Ljóst er að þorri þeirrar upphæðar var vegna gríðarlegrar hækkunar á virði hlutabréfa á íslenska markaðnum, en sú bóla náði hámarki sumarið 2007. Í kjölfarið seytlaði loftið hins vegar hratt út úr henni og við fall íslensku bankanna haustið 2008 hvarf um 93 prósent af markaðsvirði hlutabréfa.
Á árunum 2010 til 2012 voru fjármagnstekjur mun lægri, eða á bilinu 59,2 til 66,4 milljarðar króna. Á þeim árum runnu um 35 prósent fjármagnstekna til ríkasta eins prósents landsmanna. Árið 2013 jukust þær töluvert og voru 78,5 milljarðar króna. Þar af runnu 31,6 milljarðar króna til efsta eins prósents ríkustu landsmanna.
Árið 2014 tóku fjármagnstekjur svo aftur kipp og fóru í 90,5 milljarða króna. Hlutdeild ríkasta prósents landsmanna í þessari eignaaukningu hækkaði einnig umtalsvert, fór úr 40 prósentum í um 47 prósent.
Heildarfjármagnstekjurnar jukust enn á árinu 2015, og voru 95,3 milljarðar króna. Tæplega 44 prósent þeirra tekna fóru til efsta prósentsins.
Og sá vöxtur hélt áfram í fyrra, þegar tekjurnar voru 117 milljarðar króna. Þá fóru, líkt og áður sagði 47 prósent þeirra, eða 55 milljarðar króna, til ríkasta prósents landsmanna.
Þeir landsmenn sem teljast til þess eins prósents sem er með hæstu tekjurnar fá langstærstan hluta af tekjum sínum vegna arðsemi eigna sinna.
Misskipting auðs eykst áfram á Íslandi
Kjarninn greindi frá því í fréttaskýringu 12. október síðastliðinn að þær rúmlega 20 þúsund fjölskyldur sem tilheyra þeim tíu prósentum þjóðarinnar sem eiga mest eigið fé – eignir þegar skuldir hafa verið dregnar frá – hafi átt 2.062 milljarða króna í hreinni eign um síðustu áramót. Alls á þessi hópur 62 prósent af öllu eigin fé í landinu. Eigið fé hans jókst um 185 milljarða króna á síðasta ári. Eigið fé hinna 90 prósent landsmanna jókst á sama tíma um 209 milljarða króna. Það þýðir að tæplega helmingur þeirrar hreinu eignar sem varð til á síðasta ári fór til tíu prósent efnamestu framteljendanna.Þegar eigið fé 20 prósent efnamestu fjölskyldna þjóðarinnar er skoðað kemur í ljós að sá hópur á 85 prósent af öllu eigið fé í landinu. Sá helmingur þjóðarinnar sem á minnst er samanlagt með neikvætt eigið fé upp á 175,3 milljarða króna. Þetta kom fram í tölum um eiginfjárstöðu Íslendinga í lok árs 2016 sem birtar voru í byrjun október.
Ekki er boðið upp á frekari skiptingu í tölum Hagstofunnar um eiginfjárstöðu en á milli tíunda. Því eru ekki, sem stendur, aðgengilegar um hversu mikið eigið fé ríkasta eitt prósent landsmanna átti um síðustu áramót.
