Ríki og borg lögðu Hörpu til 400 milljónir til viðbótar
Harpa hefur tapað 3,4 milljörðum króna frá árinu 2011. Íslenska ríkið og Reykjavíkurborg lögðu tæplega 1,6 milljarð króna framlag í fyrra til að borga af lánum og brúa reksturinn. Í janúar síðastliðnum var samþykkt að veita Hörpu 400 milljóna króna rekstrarframlag til að tryggja lausafjárstöðuna út árið 2018.
Tap Hörpu tónlistar- og ráðstefnuhúss ohf., sem er rekstrarfélag Hörpu, frá byrjun árs 2011 og til síðustu áramóta hefur numið rúmlega 3,4 milljörðum króna. Tap af rekstri Hörpu í fyrra, áður en árlegt fjárframlag ríkis og borgar er reiknað með, var tæplega 1,6 milljarður króna. Þegar búið er að bæta fjárframlagi eigendanna við var tapið hins vegar 243,3 milljónir króna á árinu 2017.
Framlag íslenska ríkisins og Reykjavíkurborgar, eigenda Hörpu, er tvenns konar. Annars vegar greiða eigendurnir upphæð vegna fjármögnunar á fasteigninni sjálfri og hins vegar vegna framlags til rekstrar Hörpu. Frá árinu 2011 hefur framlag vegna fjármögnunar kostnaðar við byggingu Hörpu numið rúmlega sex milljörðum króna. Þær greiðslur munu standa yfir til ársins 2046 og aukast í krónum talið ár frá ári.
Til viðbótar ákváðu eigendur Hörpu að greiða rekstrarframlag vegna hennar frá byrjun árs 2013 og út árið 2016. Samtals nam framlag eigendanna til rekstrar Hörpu á því tímabili um 700 milljónum króna.
Í maí 2017 var ákveðið að gera viðauka við samning Hörpu við eigendur sína sem í fólst að þeir leggðu félaginu til 450 milljónir króna í viðbótarframlag á síðasta ári. Þetta framlag tryggði þó reksturinn einungis út árið 2017. Í ársreikningi Hörpu kemur fram að í janúar 2018 hafi verið ákveðið að leggja Hörpu til 400 milljónir króna til viðbótar á árinu 2018 til að tryggja lausafjárstöðu félagsins út það ár.
Taprekstur síðustu ára hefur leitt til þess að eiginfjárstaða Hörpu er nú orðin neikvæð um 47,5 milljónir króna. Hún var jákvæð um 196 milljónir króna í lok árs 2016.
Ef rekstrartap Hörpu, framlög ríkis og Reykjavíkurborgar vegna skulda hennar og rekstrarframlögin sem ríkið hefur reitt af hendi eru lögð saman kemur í ljós að uppsafnað tap Hörpu frá byrjun árs 2011 og til loka árs 2017 er um 11,5 milljarðar króna. Til viðbótar munu að minnsta kosti bætast við um 1,5 milljarður króna vegna framlags ríkis og borgar í ár.
Í fréttatilkynningu sem send var út vegna birtingar ársreiknings Hörpu í gær var haft eftir Svanhildi Konráðsdóttur, forstjóra Hörpu, að fyrir „heilbrigðari rekstrargrundvöll Hörpu til framtíðar þarf horfast í augu við gríðarlega þunga kostnaðarþætti sem snerta fasteignina, s.s. há fasteignagjöld og viðhald á þessari dýrmætu byggingu sem tekjur af útleigu og menningarstarfi geta aldrei mætt að fullu. Þetta viðfangsefni er í vinnslu í góðu samráði við eigendur[...] Þrátt fyrir áskoranir í rekstrinum er starfsemin í Hörpu full af gleði og afar blómleg, enda einn fjölsóttasti áfangastaður í borginni með fjölbreytta flóru vel sóttra viðburða.“
Tekjur og gjöld dragast saman
Tekjur af starfsemi Hörpu drógust saman um níu prósent í fyrra og voru 1.161 milljón króna. Árið áður höfðu þær verið 1.281 milljónir króna. Í fréttatilkynningu segir að þar muni mestu „um þrjá mjög stóra alþjóðlega viðburði árið 2016 auk umfangsmeiri eigin viðburða það ár.“
Rekstrargjöld hússins drógust þó einnig saman og voru 1.554 milljónir króna. Rekstrartapið var því 393 milljónir króna. Það er mun minna rekstrartap en var árið 2016 þegar það nam 635,8 milljónum króna.
Einn stærsti rekstrarkostnaður Hörpu er húsnæðiskostnaður. Í fyrra var hann 530,3 milljónir króna. Þar af voru fasteignagjöld 242,3 milljónir króna, en stjórnendur Hörpu hafa árum saman barist gegn hárri álagningu þeirra með þó nokkrum árangri.
Rekstrarniðurstaða Hörpu fyrir afskriftir og fjármagnsliði (EBITDA) var þó jákvæð í fyrsta sinn frá því að Harpa opnaði. Alls var hún jákvæð um 56,6 milljónir króna og batnaði um 289 milljónir króna á milli ára.
Upphaflegar forsendur löngu brostnar
Íslenska ríkið og Reykjavíkurborg samþykktu að taka yfir og klára byggingu Hörpu snemma árs 2009. Þá höfðu framkvæmdir við byggingu hússins, sem Eignarhaldsfélagið Portus stóð fyrir, stöðvast í kjölfar bankahrunsins. Ástæðan var sú Portus og dótturfélög þess, sem voru í eigu Landsbanka Íslands og Nýsis, fóru í þrot.
Eftir yfirtöku ríkis og borgar á verkefninu, sem var gerð þegar Katrín Jakobsdóttir, núverandi forsætisráðherra, var menntamálaráðherra og Hanna Birna Kristjánsdóttir borgarstjóri í Reykjavík, var tekið sambankalán hjá íslensku bönkunum til að fjármagna yfirtökuna. Í skriflegu svari Katrínar Jakobsdóttur við fyrirspurn þingmannsins Marðar Árnasonar um Hörpu, sem birt var í mars 2011, kom mjög skýrt fram að ekki ætti að setja meira fé en þar var umsamið í Hörpu.
Þar sagði orðrétt að „forsendur fyrir yfirtöku verkefnisins voru þær að ekki þyrftu að koma til önnur framlög frá ríki og borg en gert var ráð fyrir í samningi Austurhafnar-TR og Portusar frá 9. mars 2006".
Íslenska ríkið á 54 prósent í Hörpu en Reykjavíkurborg 46 prósent hlut.
Í lok árs 2011 leituðu forsvarsmenn Hörpu-samstæðunnar til eigenda sinna eftir brúarláni, þar sem upphaflegt sambankalán dugði ekki fyrir stofnkostnaði. Lánið átti að endurgreiðast þegar Harpa gæfi út skuldabréfaflokk, og í síðasta lagi í desember 2012. Landsbankinn, sem var langstærsti lánveitandinn í sambankaláninu, fékk umsjón með skuldabréfaútboðinu og sölutryggði það.
Skuldabréfaútgáfan var upp á 19,5 milljarða króna og ber 3,55 prósent verðtryggða vexti. Samkvæmt ársreikningi Hörpu voru skuldir vegna útgáfunnar um 19,5 milljarðar króna um síðustu áramót. Skuldabréfin eru tryggð með veði í framlagi ríki og borgar, fyrsta veðrétti í Hörpu auk handveðréttar í bankainnstæðum félagsins. Þegar búið er að reikna með vaxtagreiðslum á eftir að greiða um 25,2 milljarða króna hið minnsta vegna þessarar útgáfu á næstu tæpu þremur áratugum. Á árinu 2017 greiddu ríki og borg tæplega 1,1 milljarð króna vegna þessa.
