Mik­il­vægt er að hafa í huga að við­mið­un­­­ar­verðið sem hér er gengið út frá, 341 króna á lítra, miðar við næst­lægstu verð­­­­­­­tölu í yfir­­­­­­­lit­i síð­­­­­­unnar Bens­ín­verð.is, sem hug­­­bún­­­að­­­ar­­­fyr­ir­tækið Seiður heldur úti, til að forð­­­­­­­ast að ein­hverju leyti áhrif tíma­bund­innar verð­­­­­­­sam­keppni á allra lægsta verð. Við­mið­un­­­­­­­ar­verðið er þó ætíð með lægstu verð­­­­­­um.

Hæstu verð á bens­íni í dag er nú 352 krónur á bens­ín­lítra, á ýmsum bens­ín­­­stöðvum N1, en lægsta verðið er 318,7 krónur á lítra, á bens­ín­­­stöð Costco. Verðið er svo ögn hærra eða tæpar 321 krónur á völdum bens­ín­stöðvum Orkunn­ar, ÓB og Atl­antsol­íu.

Það munar því sem stendur stendur 10,4 pró­­­sentum á hæsta og lægsta verð­i bens­ín­líters­ins á Íslandi.

Olíu­fé­lögin að taka til sín tæp 11 pró­sent af hverjum seldum lítra

Inn­kaupa­verð á bens­ín­lítr­anum ræðst einkum af tveimur þátt­um: heims­mark­aðs­verði á olíu og gengi krón­unnar gagn­vart banda­ríkja­dal. Báðir þessir þættir hafa sveifl­ast mjög á und­an­förnu.

Sam­kvæmt því sem fram kemur í bens­ín­vakt Kjarn­ans er lík­legt inn­kaupa­verð olíu­fé­lag­anna á lítr­anum í dag 148,53 krón­ur, sem sam­svarar 17 pró­sent hækkun á milli mán­aða. Til sam­an­burðar var lík­legt inn­kaupa­verð olíu­fé­lag­anna ein­ungis 69,1 króna á líter­inn í des­em­ber­mán­uði og hefur því hækka um 114 pró­sent síðan þá.

Miðað við það er hlutur olíu­fé­lag­anna af hverjum seldum lítra að rísa aðeins á milli mán­aða og er nú 37,07 krónur á hvern seldan lítra. Inni í þess­ari tölu er álagn­ing, auk kostn­aðar við flutn­inga og trygg­ing­ar, en þær upp­lýs­ingar liggja ekki opin­ber­lega fyrir og því er ekki hægt að reikna álagn­ingu olíu­fé­lags­ins sér­stak­lega.

Vís­bend­ingar eru þó um að olíu­fé­lögin séu enn ekki búin að skila hækk­unum á inn­kaupa­verði að fullu út í sína eigin verð­lagn­ingu, en olíu­fé­lögin eru um þessar mundir að taka um 10,9 pró­sent af verði hvers lítra til sín, sem er við lægri mörk þess sem verið hefur raunin á und­an­förnum árum, en algengt hefur verið að olíu­fé­lögin taki til sín um 15-20 pró­sent af krón­unum sem bens­ín­lítr­inn kost­ar.

Ný útfærsla umferð­ar­gjalda á leið­inni

Eins og fjallað var um í vik­unni hafa stjórn­völd ákveðið að flýta inn­leið­ingu nýrra gjalda vegna umferðar og elds­neyt­is. Gert er ráð fyrir því að þessum nýju gjöldum skili 3,4 millj­örðum í rík­is­kass­ann, strax á næsta ári, en þessi nýja skatt­lagn­ing á akstur hefur ekki verið útfærð nákvæm­lega.

Ljóst er þó að henni sé ætlað að ná að ein­hverju fé í rík­is­sjóð þeim sem í dag keyra um á raf­bíl og láta sér þær miklu bens­ín­verðs­hækk­anir sem nú ganga yfir í léttu rúmi liggja.

Meiri­hluti fjár­laga­nefndar lagði til í nefnd­ar­á­liti sínu að við breytta skatt­lagn­ingu að meðal ann­ars yrði horft til þyngdar öku­tækja og lagði það fyrir rík­is­stjórn­ina að láta breyt­ingar sem end­ur­spegla notkun allra öku­tækja á vega­kerf­inu.

Sam­kvæmt svari sem Kjarn­inn fékk frá fjár­mála- og efna­hags­ráðu­neyt­inu, er tekju­öfl­un­ar­kerfið „í smíð­um“ og með því „horft til þess að gera gjald­töku ein­fald­ari og aðgengi­legri og að fyr­ir­komu­lagið mið­ist í auknum mæli við notkun og sam­ræm­ist þörf á áfram­hald­andi útgjöldum við nýfram­kvæmd­ir, við­hald og rekstur vega­kerf­is­ins“.

Við lok síð­asta árs voru um 292 þús­und bens­ín- og dísel­bílar á Íslandi en rúm­lega 21 þús­und bílar sem ganga fyrir raf­magni eða eru með raf­tengi.

Gögn og aðferða­fræði

Hér að ofan er birt nið­­ur­­staða útreikn­inga og áætl­­unar á því hvernig verð á lítra af bens­íni skipt­ist milli aðila í fram­­setn­ingu GRID.

• Við­mið­un­­ar­verð er fengið frá hug­­bún­­að­­ar­­fyr­ir­tæk­inu Seið ehf. sem meðal ann­­ars heldur úti síð­­unni Bens­ín­verð.is og fylgst hefur með bens­ín­verði á flestum bens­ín­­stöðum lands­ins dag­­lega síðan 2007. Miðað er við næst­lægstu verð­­tölu í yfir­­lit­inu til að forð­­ast að ein­hverju leyti áhrif tíma­bund­innar verð­­sam­keppni á allra lægsta verð. Við­mið­un­­ar­verðið er þó með lægstu verðum og sýnir þar með lægri hlut olíu­­­fé­lags­ins en reikna má með að raunin sé með­­al­talið af öllu seldu bens­íni á land­inu.
• Hlutur rík­­is­ins liggur ljós fyrir út frá sköttum sem eru ýmist fastir og hlut­­falls­­leg­­ir. Upp­­lýs­ingar um breyt­ingar á skatta­lögum eru fengnar frá Við­­skipta­ráði sem fylgst hefur með slíkum breyt­ingum um ára­bil.
• Lík­­­legt inn­­­kaupa­verð er reiknað útfrá verði á bens­íni til afhend­ingar í New York-höfn í upp­­hafi mán­aðar frá banda­rísku orku­­stofn­un­inni EIA og mið­­gengi doll­­ars gagn­vart íslenskri krónu í yfir­­stand­andi mán­uði frá Seðla­­banka Íslands. Í þessum útreikn­ingum kann að skeika nokkru á hverjum tíma­­punkti vegna lag­er­­stöðu, skamm­­tíma­­sveiflna á mark­aði o.s.frv. Nákvæmara væri að miða við verð á bens­íni til afhend­ingar í Rott­er­dam, en verð­­upp­­lýs­ingar þaðan liggja ekki fyrir á opnum gagna­veit­­um. Mis­­munur á verði í New York og Rott­er­dam er þó yfir­­­leitt mjög lít­ill.
• Hlutur olíu­­­fé­lags er loks reikn­aður sem afgangs­­stærð enda hald­­góðar upp­­lýs­ingar um ein­staka kostn­að­­ar­liði olíu­­­fé­lag­anna ekki opin­ber­­ar. Hafa ber í huga að þar sem við­mið­un­­ar­verð er með lægstu verðum á hverjum tíma er þessi liður ef til vill ein­hverju hærri sé litið til heild­­ar­við­­skipta með bensín á Íslandi.

Verð­­upp­­lýs­ingar mið­­ast við verð­lag hvers tíma. Gögnin eru upp­­­færð mán­að­­ar­­lega í kringum 15. hvers mán­að­­ar. Fyr­ir­vari er gerður um skekkju­­mörk sem þó ættu í mesta lagi að nema fáeinum krónum á útreikn­aða liði. Ábend­ingar um vill­­ur, lag­­fær­ingar og betrumbætur skal senda á gogn@kjarn­inn.is og er tekið fagn­andi.