Af þeim 806 málum sem emb­ætti sér­staks sak­sókn­ara tók við á starfs­tíma sín­um, árin 2009 til 2015, voru 208 mál sem vörð­uðu upp­haf­legt verk­efni emb­ætt­is­ins, rann­sókn og sak­sókn mála sem tengd­ust hrun­inu. Af þessum 208 málum lauk emb­ættið 173 þeirra, 27 voru í vinnslu þegar emb­ættið var lagt niður og átta mál biðu afgreiðslu. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu Rík­is­end­ur­skoð­unar á emb­ætti sér­staks sak­sókn­ara. 

46 hrun­mál fóru í ákæru­með­ferð á meðan emb­ættið var starf­andi, og end­an­leg dóms­nið­ur­staða fékkst í níu mál­um, þar af féllu átta dómar í Hæsta­rétti. Sak­fellt var að hluta eða öllu leyti í sjö málum en sýknað í tveim­ur. 

Rík­is­end­ur­skoðun segir að almennt hafi með­ferð hrun­mál­anna verið tíma­frek og kostn­að­ar­söm. „Mörg þeirra voru flókin í rann­sókn, stundum teygði rann­sóknin sig út fyrir land­stein­ana og oft varð löng bið eftir gögn­um. Oft gripu sak­born­ingar líka til viða­mik­illa varna þar sem reynd­i á rétt­ar­fars­leg atrið­i,“ segir í skýrsl­unni. Alls voru 94 mál í vinnslu í meira en tvö ár, og 45 af þeim voru í lengri tíma en fjögur ár í vinnslu. Lengsti rann­sókn­ar­tími eins máls voru 6,4 ár. 

Rík­is­end­ur­skoðun segir að erfitt sé að meta árangur emb­ætt­is­ins þegar litið sé til máls­með­ferð­ar, nýt­ingar fjár­muna og skil­virkni. Margar ástæður eru fyrir því, meðal ann­ars að ekki er kveðið á um árang­ur­svið­mið í lög­um, og engin slík við­mið voru sett þegar emb­ættið var sett á lagg­irn­ar. Þá er óger­legt að meta hversu mörgum vinnu­stundum emb­ættið varði í ein­stök mál og hver kostn­að­ur­inn var vegna þess að tíma­skrán­ing hjá emb­ætt­inu var ófull­nægj­andi. Rík­is­end­ur­skoðun beinir því til emb­ættis hér­aðs­sak­sókn­ara, sem tók við af sér­stökum sak­sókn­ara, að taka upp verk­bók­hald til þess að yfir­sýn fáist um alla þætti máls­með­ferðar hjá emb­ætt­in­u. 

Skorti á stuðn­ing inn­an­rík­is­ráðu­neytis

Rík­is­end­ur­skoðun segir að stjórn­völd hafi veitt emb­ætt­inu full­nægj­andi fjár­hags­legan stuðn­ing, en að nokkuð hafi skort upp á annan stuðn­ing inn­an­rík­is­ráðu­neyt­is­ins við emb­ætt­ið. „Aldrei var óskað eftir fjár­laga­til­lögum þess og þegar emb­ættið tók við efna­hags­brota­deild ­rík­is­lög­reglu­stjóra 1. sept­em­ber 2011 var athuga­semdum þess lítið sinnt og ekki ­með form­legum hætti. Rík­is­end­ur­skoðun telur að ráðu­neytið hefði mátt standa bet­ur að þessum málum og hvetur það til að gera árang­urs­stjórn­un­ar­samn­ing við emb­ætt­i hér­aðs­sak­sókn­ara með mæl­an­legum og tíma­settum mark­mið­u­m,“ segir í skýrsl­unn­i. 

Þá er sagt að flutn­ingur efna­hags­brota­deildar rík­is­lög­reglu­stjóra til sér­staks sak­sókn­ara hafi haft nei­kvæð áhrif á fram­vindu ann­arra mála, en inn­an­rík­is­ráðu­neytið hefði að mati Rík­is­end­ur­skoð­unar þurft að standa betur að flutn­ingn­um. 

Þá var því frestað í tvígang að leggja niður emb­ætti sér­staks sak­sókn­ara, en sú óvissa og tafir við skipun í emb­ætti hér­aðs­sak­sókn­ara höfðu óæski­leg áhrif á rekstur og mannauð emb­ætt­is­ins, að mati Rík­is­end­ur­skoð­un­ar. 

Í skýrslu sinni er því beint til ráðu­neyt­is­ins að efla sam­skipti og stuðn­ing við hér­aðs­sak­sókn­ara, vanda þurfi flutn­ing mála­flokka og sam­ein­ingu stofn­ana og ljúka gerð réttar­ör­ygg­is­á­ætl­un­ar, en það yrði stórt skref í átt að rétt­lát­ari og skil­virk­ari máls­með­ferð. 

Jafn­framt er því beint að bæði ráðu­neyt­inu og rík­is­lög­reglu­stjóra að huga þurfi að upp­færslu og þróun mála­skrár­kerf­is­ins sem lög­reglan not­ar, LÖKE.