Ótt­arr Proppé heil­brigð­is­ráð­herra telur enga ástæðu til þess að útvista starf­semi þeirra eft­ir­lits­stofn­ana sem heyra undir ráðu­neyti hans. Um er að ræða emb­ætti land­lækn­is, Lyfja­stofn­un, Geisla­varnir rík­is­ins og Sjúkra­trygg­ingar Íslands. Ótt­arr segir enn fremur að eng­inn umræddra eft­ir­lits­stofn­ana hafi útvi­stað eft­ir­lits­verk­efnum og að engin könnun hafi farið fram á kostum og göllum þess að útvista starf­sem­ina. Þetta kemur fram í svari heil­brigð­is­ráð­herra við fyr­ir­spurn Óla Björns Kára­son­ar, þing­manns Sjálf­stæð­is­flokks og for­manns efna­hags- og við­skipta­nefnd­ar, um eft­ir­lits­stofn­an­ir.

Óli Björn lagði fram fyr­ir­spurnir til allra ráðu­neyta í des­em­ber þar sem hann spurði m.a. um kostnað við rekstur þeirra, starfs­manna­fjölda og hvort til álita hefði komið að útvista starf­semi eft­ir­lits­stofn­an­anna. Fyr­ir­spurn­irnar féllu niður við ráð­herra­skipti þegar ný rík­is­stjórn tók við störfum í jan­ú­ar. Óli Björn lagði þær í kjöl­farið aftur fram. Þrír ráð­herr­ar, til við­bótar við Ótt­arr, hafa svarað fyr­ir­spurnum Óla Björns.

Þór­dís Kol­brún Reyk­fjörð Gylfa­dótt­ir, ferða­mála- iðn­að­ar- og nýsköp­un­ar­ráð­herra, svar­aði Óla Birni líka í síð­ustu viku. Undir ráðu­neyti hennar heyra mjög stórar eft­ir­lits­stofn­an­ir. Þær eru Sam­keppn­is­eft­ir­lit­ið, Ferða­mála­stofa, Neyt­enda­stofa og Orku­stofn­un. Að auki heyra eft­ir­lits­nefnd fast­eigna­sala og end­ur­skoð­enda­ráð undir ferða­mála-, iðn­að­ar- og nýsköp­un­ar­ráð­herra en rekstur nefnd­anna er fjár­magn­aður af aðilum starf­andi í grein­unum með greiðslu sér­stakra eft­ir­lits­gjalda. Í svari sínu sagði Þór­dís Kol­brún að útvistun ein­stakra eft­ir­lits­verk­efna geti verið skyn­sam­leg í ákveðnum til­vikum en það þurfi að skoða vel og leggja mat á hvert til­vik fyrir sig. „Slík útvistun eft­ir­lits­verk­efna getur verið skyn­sam­leg í þeim til­vikum þar sem um hreinar hlut­lægar reglur er að ræða þar sem ekki er svig­rúm til hug­lægs mats. Dæmi um útvistun slíkra eft­ir­lits­verk­efna er lög­gild­ing mæli­tækja sem er á ábyrgð Neyt­enda­stofu. Það kann að vera rétt að útvista fleiri slíkum verk­efnum og þá er jafn­framt mik­il­vægt að þeim sé útvi­stað til faggiltra aðila sem hafa þannig sýnt fram á hæfni til að sinna við­kom­andi eft­ir­liti. Í öðrum til­vik­um, þegar eft­ir­lit felur í sér eft­ir­lit á grund­velli mats­kenndra reglna, á útvistun þess síður við og það á enn fremur við þegar um mats­kenndar hátt­ern­is­reglur er að ræða.“

Þor­gerður Katrín Gunn­ars­dótt­ir, sjáv­ar­út­vegs- og land­bún­að­ar­ráð­herra, er með tvær eft­ir­lits­stofn­anir sem heyra undir hennar ráðu­neyti. Þær eru Fiski­stofa og Mat­væla­stofn­un. Í svari hennar við fyr­ir­spurn Óla Björns segir að ýmis­konar verk­efnum stofn­anna sé þegar útvi­stað. Þor­gerður Katrín segir að þegar um alger­lega hlut­lægar reglur sé að ræða getur verið rétt að kanna að faggiltir aðilar sinni eft­ir­liti. Slíkt hafi t.d. gengið vel varð­andi bif­reiða­skoð­un, vottun líf­rænnar mat­væla­fram­leiðslu o.fl. „Ráð­herra telur að útvistun eft­ir­lits­verk­efna kunni að vera hag­kvæm og hyggst láta kanna hvort útvista megi verk­efnum í rík­ari mæli, t.d. í sam­bandi við end­ur­skoðun á lögum um MAST. Þó ber að gera grein­ar­mun á eft­ir­liti sem felst í því ann­ars vegar að ákvarða hvort aðilar upp­fylli til­tekin hlut­læg við­mið og hins vegar eft­ir­liti sem byggir á mats­kenndum regl­um, sér­stak­lega þegar um er að ræða mats­kenndar hátt­ern­is­reglur eins og getur komið upp í t.d. dýra­vernd­un­ar­mál­um. Útvistun á síður við í til­fellum þar sem um hug­lægt mat er að ræða.“

Björt Ólafs­dótt­ir, umhverf­is- og auð­linda­ráð­herra, er með boð­vald yfir bæði Umhverf­is­stofnun og Mann­virkja­stofn­un. Hún segir í svari sínuað heild­stæð könnun á kostum og göllum þess að eft­ir­lits­stofn­anir feli öðrum til­tekið eft­ir­lit hafi ekki verið gerð í umhverf­is- og auð­linda­ráðu­neyt­inu heldur hefur slíkt verið skoðað þegar til­efni hefur verið til við samn­ingu laga­frum­varpa. Heim­ildir til að fela öðrum eft­ir­lit sé þegar að finna víða í þeirri lög­gjöf sem heyrir undir umhverf­is- og auð­linda­ráðu­neytið og ýmsum verk­efnum sé þegar útvi­stað. Í mörgum til­vikum hafi þótt skyn­sam­legt að fela skoð­un­ar­stofum eða öðrum eft­ir­lits­að­ilum til­tekna þætti eft­ir­lits og þá sér­stak­lega í þeim til­vikum sem um umfangs­mikið eft­ir­lit er að ræða eða þegar þörf er á til­tek­inni sér­hæf­ingu, en slíkt sé mats­at­riði hverju sinni. „Beit­ing rétt­ar- og þving­unar­úr­ræða og stjórn­sýslu­við­ur­laga þarf þó ætíð að vera í höndum við­kom­andi stofn­unar eða ann­arra opin­berra eft­ir­lits­að­ila.“

Félags- og jafn­rétt­is­mála­ráð­herra, mennta- og menn­ing­ar­mála­ráð­herra, sam­göngu- og sveit­ar­stjórn­ar­ráð­herra, for­sæt­is­ráð­herra og fjár­mála- og efna­hags­ráð­herra eiga allir eftir að svara fyr­ir­spurn Óla Björns. Engar eft­ir­lits­stofn­anir sem fyr­ir­spurnin nær til falla undir dóms­mála­ráðu­neytið og því svar­aði ráðu­neytið fyr­ir­spurn­inni ekki efn­is­lega.